Eetproblematiek is in de topsport een groot probleem. Om daar meer aandacht voor te vragen, is het NOC-NSF een campagne gestart. De sportorganisatie stelt dat eetproblemen veel voorkomen bij (top)sporters, maar toch is het nog steeds taboe om erover te praten. Ook al kan ik dat taboe niet veranderen, wel kan ik verhalen delen van mensen die weten hoe het is. Daarom wil ik vandaag het verhaal van Marlous met je delen. 

Marlous is hardloopster en heeft de eetstoornis anorexia. Vorig jaar februari is daar ook het RED-S syndroom bijgekomen. Wat moeten wij, als maatschappij, hier eigenlijk over weten?

RED-S is een syndroom dat nog vrij onbekend is. Zelf weet ik er ook weinig vanaf en dat terwijl het wel vaker voorkomt bij mensen die een eetstoornis hebben. Hoe zit dat nou? Wat is RED-S precies en hoe voelt het om dit te hebben? En wat heeft het eigenlijk met eetstoornissen te maken?

Even wat informatie vooraf. RED-S staat voor Relative Energy Deficiency in Sport-Syndroom, een syndroom als gevolg van relatieve energietekorten. De balans tussen energie-inname en energieverbruik is verstoord, iets wat vaak gezien wordt bij sporters. RED-S kan diverse symptomen geven. Denk hierbij aan gewichtsverlies, afwijkingen van de normale groei en ontwikkeling bij kinderen, terugkerende blessures, vermoeidheidsbreuken (stressfracturen), regelmatig ziek zijn, afname van prestatie, schommelingen in het humeur en onregelmatige menstruatie of het zelfs geheel uitblijven van de menstruatie. De gevolgen van RED-S kunnen het lichamelijk functioneren verstoren. Zo kan het invloed hebben op de werking van je hart, bloedvaten, hormonen, voortplanting, botten, maag, darmen, nieren en zenuwstelsel. 

Bron foto

Hey Marlous, bedankt dat je wilt vertellen hoe RED-S bij jou is ontstaan. Hoe zou jij het zelf eigenlijk omschrijven of definiëren? Online kom ik vaak terecht bij 'een tekort aan energie', is dat omvattend genoeg voor jou?

"Tekort aan energie in verhouding met te veel sporten. Er ontstaat dan een disbalans tussen de hoeveelheid voeding die je tot je neemt en de energie die je verbruikt door het sporten."

Hoe is het proces tot aan de diagnose verlopen? Hoe merkte jij, of jouw omgeving, in eerste instantie dat er iets 'niet goed' was?

"Ik merkte zelf niet zoveel, ik had bijvoorbeeld geen blessures. Wel merkte ik op, voordat ik het RED-S kreeg, dat ik soms door mijn benen zakte en niet meer ongesteld werd. Maar hier ging ik mee aan de slag door middel van voeding. Ik merkte dat ik aansterkte en dat dit juist goed ging. Ik herstelde lichamelijk prima en kon steeds wat sneller rennen.

Pas na een training eind januari 2023, merkte ik plots na een aantal uur dat ik een extreem hoge hartslag kreeg. Ik had last van hartkloppingen, duizeligheid en extreme vermoeidheid. Op dat moment wist ik dat er iets niet goed was. Hierdoor merkte mijn omgeving (moeder en zus) ook op dat er iets goed mis was."

RED-S kenmerkt zich door een tekort aan energie. Iedereen heeft weleens een periode van verminderde energie. Wanneer is dit een probleem, wanneer ervoer jij dit als een probleem?

"Ik vind dit een moeilijke vraag om te beantwoorden, aangezien ik er voorafgaand aan de diagnose zelf niet echt iets van gemerkt heb. Toen ik de diagnose RED-S kreeg merkte ik pas wat een tekort aan energie teweeg had gebracht.

Op het moment dat ik de klachten kreeg die ik hierboven beschreef werd het een probleem. Ik kon nauwelijks meer naar mijn opleiding of naar stage. Ik was geïsoleerd van het leven doordat ik alleen maar op mijn bed lag."

Hoe is de diagnose eigenlijk gesteld? Is het bijvoorbeeld zichtbaar in het bloed? Wat zijn de criteria?

"Het was bij mij niet zichtbaar in mijn bloed. Na de intense klachten na die ene hardlooptraining, schuifelde ik als een oude oma over de vloer. De volgende dag ben ik meteen naar mijn huisarts gegaan. Die heeft meteen verschillende onderzoeken in gang gezet, zoals bloedprikken en naar de internist. Ook had ik mijn situatie gemeld bij mijn coach. Op dat moment dacht ik dat ik over een aantal weken of over een maand wel weer zou kunnen hardlopen.

Mijn hardloopcoach raadde mij een sportarts aan. Ik heb daar een sporttest gedaan, in februari als ik mij goed herinner. Die bestond uit een medische keuring en een fietstest. Hieruit kwam naar voren dat ik overtraind was en enorm veel stress had. Dat mijn lichaam op was en dat ik ook psychisch helemaal leeg was. Hierbij keek hij naar mijn conditie, hartslag, hartslagzones/ritme, zuurstof, kracht en uithoudingsvermogen. Hij concludeerde dat ik al lange tijd te veel van mijn lichaam had gevraagd en dus overtraind was, maar ook psychisch helemaal op doordat ik een lange periode te veel van mezelf had gevraagd. Op het gebied van prestaties, door mijn perfectionisme in sport en de studie, maar ook door mijn relatie met mijn ex. Ik had in december covid gekregen en dit was waarschijnlijk de druppel die de emmer deed overlopen.

Vanaf dat moment hadden we de afspraak dat ik een beperkt aantal minuten mocht wandelen op een dag en verder alleen maar op de bank of in bed mocht liggen. Het advies was om volledig rust te nemen. De sportarts vertelde dat het voor sommige atleten of sporters een aantal weken tot enkele maanden kan duren voordat iemand hersteld is. Sommigen kunnen nog wel wat sporten, maar op een laag pitje. Ik mocht helemaal niks meer."

Naast RED-S heb je ook een eetstoornis. Denk je dat dat invloed heeft op elkaar?

"Bij mij is ook sinds kort de diagnose anorexia nervosa vastgesteld. Deze heb ik al eens eerder gekregen. Momenteel ben ik bezig met een intake bij een instelling gespecialiseerd in eetstoornissen.

Ik weet nog dat ik, voordat ik de diagnose RED-S kreeg, tijdens mijn hardloopperiode veel last had van verschillende dingen. Zo was het onmogelijk om een training over te slaan, dan raakte ik in paniek - ook als ik was ziek of een blessure had. Ik ging dan meteen nog minder eten. Tijdens mijn trainingen was ik continu bezig met: zoveel mag ik eten, niet meer dan wat mijn horloge aangeeft, calorieën tellen, eten afwegen, op de weegschaal staan, angst om dikker te worden/aan te komen, niet uit eten durven, voedingsgroepen schrappen en een stem die continu vertelt dat ik te dik ben en moet afvallen. Ik was er de hele tijd mee bezig dat er niet meer gewicht op de weegschaal mocht staan en daar liet ik ook mijn dag door bepalen. In die zin denk ik zeker dat het wel invloed heeft op elkaar. Juist door die eetstoornisgedachtes, pushte ik mezelf lichamelijk nog verder."

Hoe is die combinatie eigenlijk? Botst het hebben van een eetstoornis en RED-S weleens?

"Vooral in het begin botste het heel erg, want toen kon ik echt alleen maar op bed liggen. Omdat ik liep als een oma en mijn hartslag extreem hoog was, lukte het me niet om sneller te wandelen of te sporten. Hierdoor werd de stem in mijn hoofd nog zoveel sterker. Nu is die stem nog steeds aanwezig en eigenlijk al het bovengenoemde is nog steeds aanwezig en bepaalt nog steeds mijn dag."

Hoe heeft RED-S invloed op jouw dag? Beperkt het syndroom jou ergens in?

"Het beperkt mij enorm in iets wat ik leuk vind. Nadat ik de diagnose RED-S kreeg, werd ik neerslachtig. Uiteindelijk werd er een depressie geconstateerd en door bepaalde negatieve gedachtes belandde ik bij de crisisdienst en de acute dagbehandeling. Ook ben ik afgelopen najaar opgenomen geweest en ik ben nog steeds in behandeling bij de crisisdienst omdat mijn depressie sterk aanwezig is in verband met suïcidaliteit.

Momenteel mag ik het qua bewegen iets uitbreiden, maar het zal nog maanden of misschien wel langer duren voordat ik weer een beetje de oude ben."

Wat voor behandeling volg je of heb je gevolgd? Waar wordt op gelet in zo'n behandeling? Waar moet je zoal rekening mee houden in het herstel?

"Momenteel ben ik vijf weken opgenomen op de afdeling high care. Mijn behandeling bestaat uit fysiotherapie, sportdiëtist, sportarts, de crisisdienst en de high care. De fysio kijkt met mij mee naar mijn beweging. De sportarts houdt het RED-S syndroom in de gaten, hoe ver het herstel elke keer is qua evenwicht in mijn lichaam of dat het weer de verkeerde kant op gaat.

De crisisdienst houdt zich vooral bezig met mijn depressie en suïcidaliteit, daarom ben ik momenteel meerdere dagen per week daar aanwezig voor diverse therapieën.

Waar je rekening mee moet houden, is per persoon verschillend. Sommige mensen met RED-S mogen bijvoorbeeld wel gewoon wandelen of fietsen of hardlopen, maar dan in wat mindere mate. In mijn geval had ik geen keus en was het verboden of ten strengste afgeraden om welke sport dan ook uit te voeren, behalve het begrensde wandelen in het begin en eventueel twee keer yin yoga in de week. Bij sommige sporten duurt dit RED-S syndroom een aantal maanden, maar in mijn geval duurt het nu al een jaar en ik ben er nog lang niet."

Kan RED-S overgaan? Hoe merk je dat het beter gaat?

"Zoals mijn sportarts zegt gaat het RED-S over, alleen verschilt het dus per individu hoe snel je herstelt. Je kan verbetering merken doordat je bijvoorbeeld sneller lichamelijk herstelt of minder moe wordt."

Hoe gaat het nu met je?

"Als ik kijk naar een jaar geleden, toen ik liep zoals een oma... Toen kon ik alleen maar op bed liggen door mijn duizeligheid, brainfog, hartkloppingen, extreem hoge hartslag en extreme vermoeidheid. Doordat ik bij de osteopaat ben geweest en hier meerdere behandelingen heb gehad, is de brainfog gelukkig weg. Wel heb ik momenteel nog steeds een hoge hartslag en ben ik moe. Ook heb ik zware armen en benen als ik iets heb getraind.

Dus vergeleken met een jaar geleden hoef ik niet meer 24/7 op bed te liggen, maar ik vind het vooral mentaal heel zwaar omdat ik geen uitlaatklep meer heb."

Wil je zelf nog iets kwijt?

"Ik zou mensen die hardlopen of welke sport dan ook beoefenen willen aanraden om echt goed naar hun lichaam te leren luisteren, niet te weinig te eten, maar jezelf echt goed voeden om te kunnen presteren.

En ik hoop dat mensen hun gezondheid niet als vanzelfsprekend beschouwen. Dat ze trots mogen zijn op hun prestaties, maar ook vooral op het hele proces of gewoon op een training. Geniet en wees niet te streng voor jezelf. Je hebt maar één lichaam en als sport iets is wat je echt vrolijk maakt en positief voor je is, omarm het dan en zorg voor jezelf. Sport niet om jezelf kapot te maken maar om even je hoofd te legen, of vanuit een positieve gedachte en niet vanuit destructieve gedachtes."

Bronnen: 1, 2.

Kamp jij met zelfmoordgedachtes? 113 Is er voor je.