Een tijd geleden vroeg Daniël mij of ik weleens van RED-S had gehoord. Zij had er iets over gelezen in een artikel over topsport, waarin stond dat het lijkt op anorexia maar toch niet hetzelfde is. Terwijl ik driftig mijn hoofd schudde, voelde ik direct de nieuwsgierigheid opborrelen. Want wat is het dan precies? En hoe komt het dat ik er nog nooit van heb gehoord? 

Terwijl ik op zoek ben naar meer informatie over deze voor mij nog mysterieuze aandoening, lees ik online dat minder dan 50 procent van de sportartsen, fysiotherapeuten en sportcoaches de symptomen van het syndroom RED-S zou herkennen. Niet zo gek dus dat ik er nog nooit van had gehoord. Hoe zit dat nou?

Bron foto

Wat is het RED-S nou precies?

RED-S staat voor het Relative Energy Deficiency in Sport-Syndroom. Deze term is in 2014 door het IOC (Internationaal Olympisch Comité) geïntroduceerd en hiermee werd de term 'Female Athlete Triad' vervangen. Ook daar had ik trouwens nog niet van gehoord, maar deze term werd gebruikt om de combinatie en wisselwerking van een verstoord eetpatroon, onregelmatige menstruatie en verminderde botdichtheid bij sportende vrouwen aan te duiden. Waarom is deze term eigenlijk vervangen door RED-S?

Nou, dat zit zo: nieuwe onderzoeken wezen uit dat het niet zozeer puur en alleen een verstoord eetpatroon betreft, maar dat ook de energiebalans verstoord blijkt. Daarnaast bleek dat dit syndroom niet alleen bij vrouwen, maar ook onder mannelijke sporters voorkomt. Doordat dit syndroom dus veel gecompliceerder is dan voorheen werd gedacht, was een nieuwe naam dan ook meer dan passend. Met het aanpassen van de naam, is ook de omschrijving van het ziektebeeld aangepast.

Hoe ontstaat een verstoorde energiebalans?

RED-S kenmerkt zich door een tekort aan energie. Elke dag heb je energie nodig. Om te bewegen, om je organen te laten werken, om na te denken, om je lichaam op temperatuur te houden, je celvernieuwing te stimuleren. Kort gezegd: om in leven te blijven. De energie die hiervoor gebruikt wordt, haalt je lichaam uit voeding. Het energieverbruik wordt beïnvloed door hoeveel en hoe intensief je op een dag (fysieke) activiteiten onderneemt. Als je dus een dag hebt waarop je veel beweegt, verbruik je meer energie en moet die energie tijdig weer aangevuld worden. 

Een energietekort kan dan ook ontstaan doordat de energie die erin gaat minder is dan er wordt verbruikt. Anders gezegd: je verbrandt meer dan je binnenkrijgt. 

Naast ontoereikende voeding, wordt er bij mensen die lijden aan RED-S vaak ook een laag lichaamsgewicht gezien, een te hoge fysieke belasting en te weinig tijd om te herstellen en rusten. 

Wat doet een energietekort met je lichaam?

Wanneer je voor een lange tijd een energietekort hebt, kan dit een chronisch tekort worden. Je lichaam zal er dan alles aan doen om energie te besparen. Zo kan je lichaam bepaalde fysieke functies beperken die niet essentieel zijn voor de dagelijkse overleving. Een negatieve energiebalans kan bijvoorbeeld invloed hebben op de aanmaak van bepaalde hormonen (hypothalamus-hypofyse-hormonen), die weer invloed hebben op het voortplantingssysteem. Vrouwen kunnen deze invloed merken doordat de menstruatie verstoord raakt of zelfs wegblijft. Ook kunnen veranderingen in de hormoonbalans effect hebben op de opbouw van botmassa, waardoor botten sneller broos kunnen worden. Ook bij mannen kunnen hormonen verstoord raken. Verlaagde testosteronwaarden kunnen bijvoorbeeld samenhangen met onvruchtbaarheid, gebrek aan libido en verminderde weerstand.

Wat is dan het verschil tussen RED-S en en andere eetstoornissen?

Dit was eigenlijk vooral wat voor mij nog een beetje onduidelijk was: wat kenmerkt RED-S nou ten opzichte van andere eetstoornissen?

Online las ik deze quote van Dr. Miriam Rowan, klinisch psycholoog in New York: 'While having an eating disorder increases an athlete's risk of RED-S, an athlete with RED-S does not necessarily have an eating disorder'. Vertaald naar het Nederlands: mensen met een eetstoornis lopen weliswaar een groter risico op RED-S, maar sporters met RED-S hebben niet per definitie een eetstoornis.

Concluderend: er kan dus zeker veel overlap zitten tussen RED-S en een eetstoornis, maar toch is het niet hetzelfde. Bij RED-S kan het zo zijn dat een sporter zich er helemaal niet van bewust is te weinig energie binnen te krijgen. De persoon in kwestie kan wel de symptomen ervaren (moe zijn, prikkelbaar, niet goed kunnen presteren), maar heeft geen last van de vervormde, angstige gedachtes en dwanghandelingen die bij een eetstoornis vaak kenmerkend zijn. Desalniettemin, net als bij een eetstoornis of een verstoorde relatie met eten, is het belangrijk dat REDS-S beter wordt herkend, om te voorkomen dat intensieve sporters hun gezondheid hierdoor ondermijnen. Het is belangrijk om op een gezonde manier om te gaan met energie en de energiebalans tijdig te herstellen. En dat betekent: meer bewustzijn. Onder deskundigen, sporters, maar misschien ook gewoon bij ons, als maatschappij. Om zo eerder passend te kunnen inhaken.

Had jij al weleens van het RED-S syndroom gehoord?

Bronnen: 1, 2, 3, 4