Dan is het al jaren geleden. Dan ben je al jaren verder en heb je een heel ander leven. Dan denk je dat je alles 'een plekje hebt gegeven'. Tenminste, je denkt dat je alles hebt verwerkt wat er jaren geleden is gebeurd. En toch...

...Toch komen alle herinneringen, emoties en gevoelens in alle hevigheid terug, bij het zien, ervaren, horen of voelen van iets wat erop lijkt. Juist wanneer je het niet verwacht, en juist wanneer je het niet kunt gebruiken. Ergens diep verscholen in een donker hoekje van je hersenen wordt dan een deurtje opengegooid. De donkere herinneringen en alles wat daarbij hoort heeft zich al die jaren koest gehouden. Maar wanneer het deurtje openstaat, komt het toch naar buiten.

De kunst is dan om te zeggen tegen de stroom herinneringen: 'Hé, ho! Dit is niet de bedoeling!' Je wordt niet langer meegesleurd in alles van toen, maar je staat stil, je observeert de flashbacks en kan het relativeren: "Ik ben nu hier. Ik ben vrij. Ik heb niks meer te maken met deze herinneringen. Ze zijn wel van mij, ik heb het allemaal beleefd, maar dat is geweest. Nu ben ik zo, nu maak ik dit niet meer mee. Ik kan eruit stappen en weer in mijn eigen leven stappen."

Dat kost even tijd. Je zult je vast nog wel even rot voelen doordat je alles weer een beetje hebt meegemaakt van toen. De herinneringen zullen best nog proberen dat deurtje open te gooien, maar jij hebt de kracht om dat dicht te houden. Het kan best zijn dat af en toe een eigenwijze herinnering door je hoofd schiet, maar dan zul je er niet meer zo mee zitten, je er niet meer rot bij voelen omdat je alles weer herbeleefd. Dat is normaal, en dat is goed. Want zulke vreselijke herinneringen kan en hoef en moet je niet vergeten, want ze horen bij je. De kunst is hoe je daarmee om gaat, en dat moet je leren.