Plotseling - of misschien niet zo plotseling - bekruipt het me. Dat vreemde, lege, neerslachtige gevoel. Op een dag dat niks wil lukken. Op een dag dat ik het niet weet. Op een dag zonder inspiratie of zin. De zin kwijt. Ik voel me waardeloos. Heb jij dat ook wel eens? Het gevoel dat je waardeloos bent en dat het allemaal niet goed genoeg is? In deze blog benoem ik een aantal punten die belangrijk zijn om te onthouden wanneer je dit gevoel ervaart. Gedachten over de oorzaak van en het omgaan met dit gevoel; waardeloosheid.

Het gevoel waardeloos te zijn

Wat ik zelf altijd zo lastig vond aan lege, neerslachtige of negatieve emoties was dat ik het zo op mezelf betrok. Voelde ik me slecht, dan zou ik wel slecht zijn of het slecht hebben gedaan. Ik voelde me waardeloos als iets niet wilde lukken. Was ik maar slimmer, mooier, dunner. Haalde ik maar hogere cijfers, had ik maar een betere baan, verdiende ik maar veel geld. Had ik maar een fijne relatie, had ik maar dit of had ik maar dat. Ik kon vaak talloze redenen bedenken waarom ik niet voldeed, waarom ik geen waarde had. Ik had het niet goed gedaan. Ik voelde me niet voldaan, omdat ik niet kon voldoen. Logisch, toch? 

Ik was niet succesvol in wat in mijn ogen succes was. In mijn ogen, want dat is denk ik voor iedereen anders en dat laat ook maar zien hoe niet-vast het eigenlijk staat. Hoe succes eigenlijk van alles kan betekenen. Hoe succes denk ik vooral betekent dat je je goed voelt, en niet wat je bereikt hebt. En dat wat in jouw ogen succes is, is wat jij denkt dat jou goed laat voelen. Maar is dat zo? Want ik ben zelf ook afgevallen naar een gewicht waarop ik dacht dat ik gelukkiger was, maar het ik schoof het doel altijd een beetje op; nooit genoeg. Hoe beter ik werd in de tekeningen die ik maakte, hoe hoger ik de lat voor mezelf bleef leggen en hoe minder tevreden ik eigenlijk werd. En zo kan ik nog wel wat dingen opnoemen.

Daarnaast zullen die mindere momenten er altijd zijn. Je kan niet elke dag op je top zijn. Je kan niet elke dag barsten van de energie en inspiratie. Elke dag in een opperbest humeur zijn. Soms zijn dagen gewoon wat neutraler, zit je even niet zo lekker in je vel, gewoon zonder speciale reden. Soms overkomen je ook nare dingen. Kom je ziek thuis te zitten of wordt je hart zo gebroken dat er even niks meer uit je komt. Dit soort dingen kunnen altijd gebeuren in het leven.

Het gaat niet om het gevoel, maar om het oordeel over het gevoel

Ai, dat klinkt misschien niet heel hoopgevend. Dus hoe goed je ook je best doet, deze gevoelens zullen altijd een rol in je leven blijven spelen? Ja. Maar uiteindelijk gaat het niet om het gevoel zelf. Het gaat veel meer om het oordeel over het gevoel. De gedachtes die het gevoel bij je oproepen en hoe je het jezelf verwijt en kwalijk neemt. Want waardeloos is geen gevoel, waardeloos is een oordeel. De leegte die je ervaart, de inspiratie die je vandaag mist, de zin die je niet hebt, de pogingen die niet lukken; daar vind je iets van en dat betrek je op jezelf. Het maken van G-schema's gaf mij veel inzicht in deze gevoelens en gedachtes. 

In deze blog deel ik meer over het maken van G-schema's en wat ik eraan heb gehad. Het gaf me inzicht in waarom ik me gedroeg zoals ik me gedroeg en voelde zoals ik me voelde. Dat kwam uiteindelijk allemaal voort uit bepaalde gedachtes die ik had. Vaak ging dit samen met denkfouten als zwart-wit denken of negatief filteren. Ook hing het samen met bepaalde kernovertuigingen die ik over mezelf had gecreëerd. Dat ik waardeloos en dom zou zijn - dat waren overtuigingen waar ik vaak op terugkwam, maar die niet terecht waren. In deze blog lees je hoe je die kernovertuigingen kan veranderen.  

Verdriet, angst en woede. Leegte en onzekerheid. Falen, vallen en weer opstaan. Het hoort allemaal bij het leven, maar je hangt er het oordeel 'waardeloos' aan vast. Is het echter echt zo waardeloos?

Zonder downs zijn er ook geen ups

Zonder downs zijn er namelijk ook geen ups. Zelf kon ik zo'n 'down' ook al ervaren als de dag wat neutraler was. Ik kon verstandelijk wel bedenken dat je niet altijd kan pieken, maar gevoelsmatig vond ik dat toch lastig. Dat neutrale voelde als een leegte en ik vond het lastig om daarmee om te gaan. Het voelde als minder. En dat voelde, zoals ik hierboven schreef, alsof ik ook minder was. Saai, leeg, niet boeiend, niet belangrijk. Een gedachte die niet rijmt met wat er daadwerkelijk aan de hand is. Dat besef was voor mij heel belangrijk om mijn rust erin te leren vinden. Die neutralere dagen zijn ook hard nodig. Om even te ontspannen, weer op te kunnen laden, je te vervelen. Wat, zoals je in deze blog leest, juist heel nuttig is. 

Ook de mindere dagen, de slechte dagen waarop niks lukt, zijn niet waardeloos. Dagen met flaters, fouten en falen. Dat zijn in mijn ogen ook de dagen waarop je groeit en leert. Leert incasseren, maar ook in oplossingen leert te denken. Dagen waarop je kan leren om kwetsbaar te zijn, om hulp te vragen - mens te zijn. En misschien zijn deze dagen ook niet altijd waardevol, maar moet dat dan? Moet je altijd presteren, of mag je ook gewoon 'zijn'?

Blijf kijken naar het grotere plaatje

Ik voelde me waardeloos als niets wilde lukken. Als ik niet voldeed aan mijn maatstaven. Als ik vond dat ik de saaiste was op het feestje of al dagen geen (in mijn ogen) mooie tekening had gemaakt. Als ik alweer een matige beoordeling terugkreeg van school of als ik ruzie had met mijn toenmalige vriend. Als ik niet wist wat ik moest met m'n dag, weer door de eetstoornis werd opgeslokt, m'n bed niet uit kon komen. Wat is mijn leven, wat ben ik waard? Ik vond het op die momenten ontzettend lastig om verder te kijken dan dat moment. Dat gevoel was even alles wat er bestond, alles wat ik was. Daarover schrijf ik ook in de blog 'Ik leef te veel in het nu'.

Ja, je hebt in theorie alleen 'het nu'. Het verleden is geweest en de toekomst is nog niet. Je bent alleen wie je nu bent. Maar echt waar is dat niet. Het verleden en de toekomst geven een breder perspectief. In wat je al van jezelf weet, wat je van jezelf kan verwachten, waar je naartoe werkt en wat er mogelijk is. Vergeet niet wat gisteren of de week ervoor zo goed ging. Vergeet niet de stappen die je zet. Vergeet niet de lol die je maakt. Vergeet niet de doelen waar je aan werkt. Je kan niet altijd op je allerbest zijn. Lege dagen horen erbij. En je bent niet je gevoel. In de blog 'Omgaan met leegte' schrijf ik meer over hoe je ook met die leegte kan omgaan. Hoe het niet betekent dat je waardeloos bent. Wat zegt het grotere plaatje over jou? Wat vind je leuk? Wat zijn jouw karaktereigenschappen? Waar ben je trots op? Dat is niet ineens verdwenen als je je (even) waardeloos voelt.

Het is een maatschappelijk probleem

Bij dit punt krijg ik de laatste tijd steeds sterkere gevoelens. Ergens wist ik het wel al: dat de maatschappij waarin we leven een ideaalbeeld heeft. Niet alleen voor ons lichaam, maar ook voor hoe we ons moeten voelen. Altijd productief, altijd gelukkig. Dat ideaalbeeld is helemaal niet haalbaar, het bestaat niet. Dat wist ik wel, maar ik begin het nu ook steeds meer echt zo te voelen, me er zelfs aan te storen. Meer en meer voel ik de behoefte mezelf en anderen hierover wakker te schudden. Regelmatig haal ik bij dit onderwerp het Proud2Bme-interview met DAMN, HONEY aan. Zij zijn er heel duidelijk in: het is niet jouw schuld als het niet lukt om van jezelf te houden, want je wordt tegengewerkt door de maatschappij die aan alle kanten laat merken dat je ergens aan moet voldoen. 

Ik merk dat ik er zelf heel veel aan heb dat ik dit steeds meer echt voel, echt geloof. Dat het echt binnenkomt in plaats van dat ik het alleen maar weet. Ik kan dat ideaalbeeld niet veranderen, maar hoe meer ik voel dat het niet eerlijk of echt is, hoe makkelijker ik het ook los kan laten voor mezelf. Ik bewandel mijn eigen pad. Ik weet zelf wel wat goed voor mij is. Jij ook? 

Wie ben jij en wat vind jij tof

Ik zeg wel heel stoer dat ik weet wat goed voor mij is, maar dat is best een hele zoektocht geweest en dat is het nog steeds wel eens. Ik denk dat je wat dat betreft nooit helemaal uitgeleerd bent, maar je leert jezelf wel steeds beter kennen en ik ervaar ook steeds meer mildheid daarin naar mezelf. Wat ik zelf een heel lastig punt vond, was in hoeverre de doelen die ik voor mezelf stelde nou constructief of destructief waren. Was ik te perfectionistisch of gewoon gedreven? Want het is toch ook tof om dingen te bereiken? Om de lat ergens te leggen en hem aan te kunnen tikken. Dat geeft ook een kick en voldoening! In het vinden van deze balans zat en zit voor mij altijd wel een uitdaging. Daarover schreef ik in de blog 'Mag ik nog iets willen bereiken?'. Over wanneer iets een eis juist een doel is. Wanneer je jezelf aanmoedigt of afkraakt. 

Ik denk dat ik vooral wil meegeven: luister goed naar hoe iets jou laat voelen. Of iets je energie geeft of dat iets je vooral energie kost. Maakt iets je gelukkig of juist onzeker? Waar zit dat hem in? En hoeveel doet dat er werkelijk toe? Wat is goed voor jou? Soms een hele zoektocht, wat ook gaat met vallen en opstaan, maar weet dat je altijd ergens op terug mag komen. Dat je altijd van gedachten mag veranderen. Dat je het mag onderzoeken. Dat je niemand iets verschuldigd bent, behalve jezelf. Wat brengt je plezier, rust, vrijheid? Omarm dat, wat het ook is, en weet dat hoe je je ook voelt, jij niet waardeloos bent. 

♥

Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.