Op de afdeling Sint-Lukas van het Universitair Centrum Kortenberg wordt een behandeling aangeboden voor eetstoornissen. Het is een groepstherapeutisch programma voor jongeren en volwassenen vanaf 16 jaar.

Bij opname komt men terecht in een groep van 8 à 9 patiënten met eetstoornissen. Het is een open groep, dit wil zeggen dat patiënten zich in verschillende fasen van hun behandeling bevinden. Een basisvoorwaarde voor genezing is herstel van gewicht en een normaal eetpatroon (evenwichtige voeding; stoppen met eetbuien, braken en laxeren).

Door praten alleen verandert het eetpatroon of gewicht niet! Dit moet concreet aangepakt worden. Hiervoor maken we gebruik van een gedetailleerd behandelingsplan in verschillende fasen en stappen. Dit is gegroeid door vele jaren ervaring en heeft bewezen zowel effectief als realistisch en aanvaardbaar te zijn.

Terug normaal leren eten en een gezond gewicht herstellen zijn belangrijke doelstellingen op korte termijn. Ze vormen de basis om verder te werken aan de doelstellingen op langere termijn zoals het vergroten van het zelfvertrouwen, het meer voor eigen mening opkomen, gevoelens rechtstreeks uiten, aanvaarden en waarderen van een gezond lichaam, vergroten van zelfstandigheid, (her)opbouwen van sociale contacten, voorkomen van een terugval. Uiteindelijke doelstelling is ervoor te zorgen dat de eetstoornis niet meer ‘nodig' is .

Binnen de groep is er een groepsverantwoordelijke aangesteld die elke nieuweling wegwijs zal maken op de afdeling en bij de verschillende therapeutische activiteiten. Elke patiënt krijgt ook een groepsverpleegkundige toegewezen waar geregeld individuele gesprekken mee plaats vinden. De behandeling duurt maximaal 6 maanden voltijds, doch in een laatste fase kan de duur van de behandeling geleidelijk afgebouwd worden.

Behandelplan
Centraal staat het behandelplan dat elke patiënt zelf moet opstellen (met hulp van groepsleden en verpleegkundigen). Men formuleert concrete doelstellingen op drie vlakken:

• symptomen (eten, gewicht, andere probleemgedrag zoals zelfverwonding, druggebruik, angsten)
• zelfbeleving (zelfvertrouwen, lichaamsbeleving, perfectionisme enz.)
• interacties (omgaan met anderen, aanpak van conflicten, uiten van gevoelens enz.)

Er wordt tevens een ‘streefgewicht' bepaald, dat gebaseerd is op wetenschappelijke gegevens die rekening houden met lichaamsbouw en leeftijd. In principe komt dit neer op het statistisch bepaald gewicht dat een meisje/vrouw nodig heeft om lichamelijk gezond te zijn (bijv. in staat natuurlijk te menstrueren).

Fasen
De behandeling is georganiseerd in een drietal fasen en er vinden regelmatig evaluaties plaats aan de hand van de gekozen doelstellingen.

Eerste fase.
Hier staan gewichtsherstel (indien nodig), opbouwen van evenwichtig eetpatroon, stoppen van eetbuien, braken en/of laxeren centraal. Veel patiënten moeten in deze fase ook lichamelijk herstellen. Dit betekent onder andere dat fysieke inspanningen en beweging beperkt worden. Verder moet hier het inzicht groeien dat een eetstoornis niet zo maar is ontstaan en dat een verdere aanpak van de psychologische problemen noodzakelijk is.

Tweede fase.
Nu de meest opvallende tekenen van een eetstoornis al wat opgeklaard zijn, gaat de aandacht hier naar de overige therapiedoelen in verband met zelfbeleving en omgang in het gezin en de buitenwereld. Dit kan soms nieuwe spanningen uitlokken die mogelijk een weerslag hebben op het eetgedrag. Daarom blijft het ook in deze fase belangrijk te zorgen dat de eetstoornis aan invloed verliest en vervangen wordt door betere manieren om problemen aan te pakken.

Derde fase.
Hier staat de geleidelijke overgang naar het leven buiten de kliniek centraal. Elk weekend wordt nu buiten de kliniek doorgebracht om zo in het thuismilieu toe te passen wat men in de kliniek geleerd heeft. Het verder normaliseren van gewicht en eetpatroon blijven belangrijke aandachtspunten. Indien mogelijk wordt in deze fase overgeschakeld van volledige opname naar deeltijdbehandeling (dag- of nachtbehandeling). Voor het definitieve ontslag wordt afgesproken is het belangrijk de voortgezette behandeling te regelen bij een therapeut in de eigen streek. Ook kan men deelnemen aan de nazorg die we zelf organiseren.

Tijdens de ganse behandelingsduur wordt er op een intensieve manier samengewerkt met de ouders via individuele gesprekken en groepssamenkomsten.

Cognitieve gedragstherapie
Binnen de behandeling wordt gebruik gemaakt van cognitieve gedragstherpie. Dat steunt op twee grondregels: om te veranderen moet je de denkwijze (cognitie) aanpakken en daarnaast concrete leerdoelen (gedragsverandering) in de praktijk omzetten. Daarom besteden we bij eetstoornissen veel aandacht aan het ontleden van verkeerde denkpatronen - bijvoorbeeld over lichaam, voeding en gewicht - die aan de oorsprong van de eetproblemen liggen of deze blijven instandhouden. Gedragstherapie is niet louter praattherapie. Er wordt gestreefd naar veranderingen in het concrete gedrag, via stapsgewijze doelstellingen en concrete opdrachten. Omdat er een belangrijke wisselwerking bestaat tussen een eetstoornis en de gezinsomgeving willen we het gezin (ouders, broers/zussen) of de partner (echtgenoot) intensief bij de behandeling betrekken.

Een belangrijk ander element in onze behandelingsfilosofie is de centrale gedachte dat eetstoornissen het best begrepen worden als boodschappen die via het lichaam en eetgedrag worden gecommuniceerd. Wat blijkbaar om één of andere reden niet gezegd kan worden met woorden, wordt vertaald via eetgedrag en lichaamstaal: vasten, eetbuien, braken, laxeren, vermageren... In de behandeling wordt veel aandacht besteed aan het leren begrijpen van deze boodschap, die van patiënt tot patiënt zeer verschillend kan zijn. Dergelijke boodschappen kunnen o.a. zijn: ‘ik voel me veel te dik en minderwaardig', ‘ik ben bang om volwassen te worden', ‘ik voel me onveilig', ‘ik heb een hekel aan mijn lichaam en ook aan mezelf', ‘ik heb aandacht nodig'...

Therapieën
Tijdens de behandeling volg je de volgende therapieën:

Groepspsychotherapie
De groepspsychotherapie neemt een belangrijke plaats in de behandeling in. Patiënten worden hier uitgenodigd stil te staan bij de psychologische betekenis van hun eetprobleem. Wat zijn de oorzaken en/of uitlokkende factoren geweest van het eet/gewichtsprobleem? Welke invloeden houden dit nu nog in stand? Er wordt aandacht besteed aan hinderlijke gedachten en gevoelens: deze opsporen, ontleden en corrigeren of op een directe manier leren uiten in plaats van via onrechtstreekse signalen. In de groep worden ook nieuwe vaardigheden geleerd. Men ontdekt dat er immers vaak dezelfde problemen in de omgang (onderdanig, aandachtzoekend, dwingend, teruggetrokken, enz.) als in de buitenwereld voorkwamen. De groep biedt dan een veilige ruimte om te leren op een positievere wijze contacten te leggen en een zelfbewuste plaats te verwerven tussen leeftijdgenoten.

Afhankelijk van de behandelingsfase kunnen patiënten deelnemen aan afzonderlijke behandelingsmodules die dieper ingaan op factoren die de eetstoornis hebben uitgelokt en/ of verder in stand kunnen houden. De volgende modules worden aangeboden: vergroten van de motivatie, verwerven van zelfstandigheid en assertiviteit, installeren van functioneel zelfevaluatiesysteem (bijsturen van de negatieve gedachten), vergroten van het zelfvertrouwen, seksualiteit/ intimiteit.

Gezinsbegeleiding
De belangrijkste betrokkenen, met name het gezin en/of de levenspartner, van patiënten, worden intensief bij de behandeling betrokken op verschillende niveaus. Allereerst worden alle ouders uitgenodigd op de maandelijkse themabijeenkomsten onder begeleiding van een teamlid. Er worden telkens meningen en ervaringen uitgewisseld rond één specifiek thema: (bijvoorbeeld zelfvertrouwen stimuleren). De bedoeling hiervan is de familieleden informatie te geven over de betekenis van eetstoornissen en de behandelingsprincipes die wij volgen. Deze bijeenkomsten geven de ouders ook de kans kennis te maken met andere ouders hetgeen extra steun en inzicht kan bijbrengen. Daarnaast krijgen de meeste gezinnen ook afzonderlijke gezinsgesprekken met een therapeut. Deze kunnen gestart worden zowel op vraag van de familie als van de psycholoog. In deze sessies kunnen de ouders al hun vragen stellen en zal voor ieder gezin afzonderlijk gezocht worden naar de beste aanpak van de problemen.

Ergotherapie
Driemaal per week is er een sessie ergotherapie voorzien, waar op een non-verbale (zonder woorden) creatieve manier gewerkt wordt aan de behandeldoelen. Er worden opdrachten gegeven in verband met de zelfbeleving en de sociale interacties, en er is ruimte om op zoek te gaan naar eigen creatieve interesses.

Psychomotorische therapie
Een negatieve lichaamsbeleving wordt beschouwd als een centraal kenmerk van eetstoornissen. De psychomotorische therapie is specifiek gericht op het opsporen en corrigeren van deze stoornissen in de lichaamsbeleving en -perceptie. Men streeft naar een positievere lichaamsbeleving door o.a. de ontwikkeling van een meer realistisch zelfbeeld. Daarnaast wordt ook gepoogd de extra bewegingsdrang en rusteloosheid om te buigen tot een meer gecontroleerde vorm van bewegen en het beter leren plannen van lichamelijke activiteiten. Ook het verbeteren van zelfvertrouwen en sociale vaardigheden, behoren tot de doelstellingen.

Om deze doelstellingen te bereiken hebben de patiënten iedere week 3 sessies psychomotorische therapie, aangevuld met nog verschillende andere sessies (o.a. spiegeloefeningen, videoconfrontatie en fitnesstraining).

Begeleiding maatschappelijk werk
In geval van problemen in verband met studies (hervatting, heroriëntering), werk (attesten, hervatting, heroriëntering), woning (zoeken van nieuwe woonomgeving) en financies kan men op vraag individuele begeleiding krijgen van de maatschappelijk werkende.

Vrijetijdsbegeleiding
Wekelijks wordt met elke groep stilgestaan bij de vrijetijdsbesteding, die voor vele patiënten problematisch is. Er wordt ook elke week een planning opgemaakt voor de komende vrije namiddag en vrije avond die men met groepsleden kan doorbrengen (afhankelijk van de
behandelingsfase).

Medische begeleiding
Bij opname wordt elke patiënt grondig medisch onderzocht door de internist met vooral aandacht voor mogelijke afwijkingen ten gevolge van de eetstoornis (o.a. bloeddruk, pols, en stoelgang). Er gebeurt ook een EKG (hart), labo onderzoek (bloed) en RX van de thorax.

Bezoekuren
Weekend: 10u tot 20u45
Doordeweeks: 17u tot 20u45

De eerste drie weken van de behandeling mag alleen in het weekend bezoek worden ontvangen.

Contact
Universitair Centrum Sint-Jozef
Leuvensesteenweg 517
3070 Kortenberg
Tel.: 02/ 758 05 11