Klik: ‘Hoi!’ Klik: aandacht. Klik: volgers. Klik: geld. Online kan alles razendsnel gaan. En eenmaal in gang gezet, lijkt er soms geen weg terug. Ook niet als het razendsnel uit de hand loopt. Klik: haat. Klik: dreigementen. Klik: ‘Ik sta voor je deur, waarom doe je niet open?’ Gwen van der Zwan overkwam het. Ze maakte er de indringende documentaire Amstergwen over.

Hoe zou het zijn om een jaar lang te gaan livestreamen op een commercieel platform als Twitch? Wat is dat voor een wereld, waar anonieme kijkers met je kunnen kletsen en je financiële giften kunnen geven?

Om dat te onderzoeken opent de Nederlandse journaliste Gwen van der Zwan tijdens de corona-lockdown het account Amstergwen. Twitch is een breed platform dat oorspronkelijk vooral op gamers gericht was en inmiddels een miljoenenpubliek trekt. Driekwart van de bezoekers is man. Gwen gaat er open in, niet met de intentie om een typetje te worden. Gewoon als zichzelf, een jonge vrouw die thuiszit en het wel gezellig vindt om online te kletsen.

Al snel valt het haar op dat vooral vrouwen die zich sexy presenteren populair zijn. Zou er een verband bestaan tussen de diepte van je decolleté en het aantal viewers? Ze probeert het uit en inderdaad: de bezoekerscijfers schieten omhoog.

Maar dan gebeurt er iets vreemds. Terwijl de bezoekerscijfers stijgen, raakt Gwen in de ban van de online aandacht. Ze wil meer, ze wil groter worden, ze wil de succesvolste Nederlandse vrouw in haar categorie op Twitch worden.

Amstergwen wordt een typetje, een typetje dat sexy poses aanneemt voor kliks. En voor geld, want met haar populariteit stijgen ook de giften.

Amstergwen valt op, krijgt fans, wordt een hype. Haar lichaam wordt een verdienmodel. Twitch is geen pornokanaal en helemaal naakt in beeld komen is er niet toegestaan, dus het lijkt tamelijk onschuldig. Oké, je stelt je lijf bloot aan de blikken van anonieme mannen, maar wat maakt dat uit?

Zo snel als ze populair wordt door te chatten in sexy outfits, zo snel komt ze er ook achter wat dat uitmaakt. Haar lijf wordt, onder de blikken van haar viewers, steeds meer een ding. Zijzelf blijkt daarmee in hun meedogenloze ogen ook steeds meer een ding te worden, iets waarvoor ze steeds minder respect tonen, waarop ze neerkijken. Ze stelt zichzelf de vraag: zijn dit nare mannen, of haalt deze anonieme online wereld de nare kanten in hen omhoog?

Feit is, dat het snelle succes met een razendsnelle keerzijde komt. Het voortdurende commentaar maakt haar hyperbewust van haar lichaam en onzeker over haar uiterlijk. De vele seksueel getinte berichtjes die ze van fans ontvangt worden al vlug platter, grover en onbeschofter. En er komt een tegenbeweging op: even snel als het aantal fans, groeit het aantal Amstergwen-haters. Bovenop de honderden, zelfs duizenden dagelijkse fanmail-berichtjes komt een al even grote stroom aan haatmail op gang. Haar adresgegevens worden online verspreid. Ze wordt gestalkt. Bedreigd.

De wereld van Amstergwen is veranderd in een nachtmerrie. Maar in de maalstroom van ontwikkelingen zijn de grenzen tussen de wereld van Amstergwen en de wereld van Gwen vervaagd. Gwen en het typetje Amstergwen zijn met elkaar versmolten geraakt. Gwens wereld is veranderd in een nachtmerrie.

Gwen is een schietschijf geworden, iedereen meent maar alles over en tegen haar te kunnen zeggen. Het gewone meisje dat gezellig online wilde kletsen is nu overgeleverd aan de nukken van mannen die nota bene háár verantwoordelijk maken voor hun eigen wangedrag. Victim blaming van de bovenste plank: als je je zo sexy presenteert, dan vráág je er toch om? Extra schrijnend: het platform (dat schatrijk wordt dankzij de miljoenen livestreamers!) neemt haar op geen enkele manier in bescherming. 

Amstergwen is een dappere, indringende documentaire, met een belangrijke waarschuwing. Gwen en Martijn Goris, met wie ze de film maakte, leggen genadeloos bloot hoe onveilig en hardvochtig de online wereld kan zijn. Hoe torenhoog de prijs is van online succes. Ja, het lukt sommige meisjes om goed geld te verdienen op commerciële platforms, maar je bent afhankelijk van wat je publiek aantrekkelijk vindt om naar te kijken. Dat maakt je onvoorstelbaar kwetsbaar. Zeker als je lichaam je verdienmodel is.

Wat als het jou overkomt?

Zijn er tegen jou online ook weleens nare opmerkingen gemaakt over je uiterlijk door anonieme mensen? Heb je te maken gehad met 'slutshaming': ben je bijvoorbeeld uitgemaakt voor 'slet' of 'flikker'? Weet dan dat dit superasociaal en hufterig gedrag is. Het is nooit acceptabel om zoiets tegen iemand te zeggen, niemand 'vraagt erom' of 'heeft het verdiend'. Toch is slutshaming helaas aan de orde van de dag.

Weet dat het nooit jouw schuld is en zoek hulp als je hier last van hebt. Er zijn verschillende hulplijnen waar je erover kunt praten zonder veroordeeld te worden. Je kunt bijvoorbeeld chatten met Fier. Ook als het wangedrag zulke ernstige vormen heeft aangenomen dat je ook in het echte leven wordt (of bent) lastiggevallen of zelfs slachtoffer bent geworden van geweld kun je bij Fier terecht.

Ben je door dit soort opmerkingen zo onzeker geworden dat je problemen ondervindt met je zelfbeeld of bent gaan rommelen met eten, dan ben je natuurlijk altijd welkom in onze chats en op ons forum.

♥