Eetstoornissen komen in alle vormen en maten. Ze zijn niet altijd even zichtbaar zoals bij anorexia nervosa. Hoooo, stop, maar wacht eens even. Anorexia nervosa is toch ook niet altijd zichtbaar? Het ligt er bijvoorbeeld maar net aan van welk gewicht je bent gekomen. Hoe meer je weegt hoe langer het duurt voordat je gewicht te laag wordt, terwijl je al lange tijd zit te rommelen met eten. En hoe zit het eigenlijk met Binge Eating Disorder? Alsof BED niet zichtbaar is!

Anorexia is dé zichtbare eetstoornis?

Toen ik het in een blog over zichtbare en onzichtbare eetstoornis had, werd ik erop gewezen dat Binge Eating Disorder ook een heel zichtbare eetstoornis is. Bij het lezen van de reactie was ik het daar absoluut mee eens. Ik bedoel, als je als gevolg van vele eetbuien overgewicht krijgt, dan is dat toch net zo zichtbaar als dat je door veel te weinig te eten ondergewicht krijgt?

Toch is het zo dat de meeste mensen niet direct aan een eetstoornis denken wanneer ze iemand met overgewicht zien. Bij iemand met ondergewicht denken ze dat veel sneller. "Heb je Anorexia ofzo?!", wordt er soms onaardig geroepen. Er zijn helaas een hoop misvattingen rondom eetstoornissen. Dat kan voor een hoop onbegrip zorgen. Ook wanneer het niet slecht bedoeld is.

Bron

Wanneer je een leek iets over eetstoornissen vraagt zal diegene in de meeste gevallen beginnen over het beeld dat ze hebben bij anorexia nervosa. Een heel dun, vaak jong meisje dat niks tot bijna niks eet. Een beeld dat ook niet altijd klopt. Anorexia zonder ondergewicht komt net zo goed voor en het is bij lange na niet de enige en meest voorkomende eetstoornis. Toch is het wel het beeld dat de meeste mensen over een eetstoornis hebben. Maakt dat het eerder herkend wordt misschien ook dat het als zichtbaarder ervaren wordt?

Wat is zichtbaar?

Zelf denk ik wel dat het zo zit. Anorexia is zichtbaarder, omdat mensen er bekender mee zijn. Niet omdat het letterlijk zichtbaarder is, maar ik weet natuurlijk niet of iedereen dat zo interpreteert. Het is wellicht heel oneerlijk, maar wanneer iemand ondergewicht heeft, maken mensen zich daar eerder zorgen over dan wanneer iemand overgewicht heeft. Dit betekent overigens absoluut niet dat dat terecht is. Ook overgewicht brengt de nodige gevolgen en risico's met zich mee. Toch lijkt het zo te zijn. Hoe komt dat?

Ondergewicht ziet er al snel heel ziek en zielig uit, terwijl we overgewicht wat meer lijken te hebben geaccepteerd en wat minder snel aan een ziektebeeld lijken te koppelen. Het is immers iets dat steeds meer voor blijkt te komen in de huidige maatschappij en dat is niet altijd dankzij de gevolgen van een eetstoornis. Aan de andere kant is ondergewicht ook niet altijd het gevolg van een eetstoornis. Je gewicht zegt niet alles, eigenlijk zegt het vrij weinig over wat er in je hoofd om gaat.

Vooroordelen en misvattingen

Laatst ontmoette ik iemand op een feestje. Zoals dat dan vaak gaat vraag je een beetje naar elkaars leven. Wie ben je, wat brengt je hier, wat vind je van de muziek en wat doe je eigenlijk voor werk? Zodoende vertelde ik dat ik ervaringsdeskundige ben op het gebied van eetstoornissen. De reacties zijn eigenlijk altijd positief als ik over m'n werk vertel, maar ook ik krijg vaak mee hoe weinig anderen hier eigenlijk vanaf weten.

"Oh, dus je hebt zelf ook een eetstoornis gehad. Wat heftig! Val je dan niet soms terug? Je ziet er echt heel goed en gezond uit hoor! Knap dat je gewoon blijf eten. Vind je dat nooit lastig? Je vrienden helpen je vast wel als je niet meer zou willen eten." Ze gaf m'n vriend nog een schouderklopje. "Als ze ooit niet wil eten dan zeg jij er wel wat van he!"

Best even een gekke situatie, maar zeker niet de eerste keer dat zoiets gebeurde. Heel even voelde ik de behoefte om uit te leggen dat ik echt hersteld ben en dat het ook niet zo was dat ik niet wilde eten, maar ik liet het er maar bij. Ik had geen zin in weer dit gesprek met iemand die ik eigenlijk niet echt ken of ooit goed zou leren kennen. Ik hoef mezelf niet te verdedigen of te verantwoorden. Al zou ik wel nog een eetstoornis hebben. Ik weet wat voor een hel het is en ik weet dat de mensen die er van zouden moeten weten het wel zouden begrijpen. Ik weet dat ik het zelf begrijp en niet zou hoeven twijfelen aan de ernst ervan.

Dat anorexia en het idee van 'niet willen eten' het meest bekend zijn is voornamelijk heel erg lastig als je daardoor het gevoel krijgt dat jouw eetstoornis niet erg of belangrijk genoeg is. Het is pijnlijk, maar in de eetstoorniswereld staat anorexia bovenaan. Toen ik boulimia had wilde ik maar al te graag anorexia hebben. Dan had je tenminste controle over wat je at. Ik had daarintegen eetbuien. Helemaal geen controle, eerder doorgeslagen. Ik compenseerde het wel, maar dat voelde alles behalve krachtig.

Daarnaast had ik geen ondergewicht. "Dan zal het toch wel meevallen? Geen ondergewicht is niet erg genoeg. Geen ondergewicht is niet zielig. Geen ondergewicht is geen steun mogen ontvangen. Geen ondergewicht is geen hulp mogen vragen. Hetzelfde geldt voor niet genoeg ondergewicht. Kijk maar, een ander heeft het erger." Allemaal grove misvattingen die je ervan kunnen weerhouden om de hulp te zoeken die je nodig hebt. Misvattingen die schaamte oproepen om te praten over je problemen. Terwijl je daar eigenlijk alle recht toe hebt.

"Ik wilde graag gezien worden."

Elke eetstoornis is zichtbaar

Daarnaast kan je je afvragen of niet elke eetstoornis zichtbaar is. Denk bijvoorbeeld aan boulimia nervosa. Al die eetbuien en dat compenseren gaat op den duur toch zijn sporen achterlaten. Al vrij snel door de opgezette klieren in mijn gezicht van het overgeven. Mijn moeder kon het altijd direct aan me zien als ik een slechte dag had gehad, maar dat moet je dan maar net weten. Iets anders is bijvoorbeeld je tanden. Ik heb me altijd onwijs druk gemaakt over de invloed dat het vele overgeven zou kunnen hebben op mijn tanden.

Behalve je gewicht kan een eetstoornis op nog veel meer manieren invloed hebben op je uiterlijk. Denk naast een slecht gebit ook aan dun haar en een slechte huid. Opzette klieren. Donshaartjes op je armen, rug en gezicht. Een vermoeide uitstraling. Wallen onder je ogen en tranen over je wangen. Iemand met een eetstoornis ziet er doorgaans niet gelukkig uit, maar niks staat vast. Er zijn ook mensen zonder eetstoornis met deze kenmerken en er zijn ook mensen met een eetstoornis zonder deze kenmerken.

Tussen de lesuren door had ik overgegeven in de wc op school. Toen ik terug kwam bij het lokaal vroeg een klasgenootje: "Gaat het wel goed? Heb je gehuild?" Ik zei dat het wel ging en snelde door de gang het schoolgebouw uit. Voor m'n gevoel keek iedereen me na. Ze zagen het aan me. Ik wist het zeker.

Daar komt bij kijken dat iemand met een eetstoornis er vaak alles aan doet om die eetstoornis zo onzichtbaar mogelijk te laten zijn. Je wilt niet dat anderen het weten. Misschien uit schaamte of misschien omdat je nog niet klaar bent om te herstellen. Jouw geheim, daar moeten mensen vanaf blijven. Dat mag niemand weten, maar vaak merk je dat mensen wel iets aan je merken. "Gaat het wel goed met je?" "Ja, ik ben gewoon een beetje moe." Ze kunnen hun vinger er niet op leggen.

Maakt de zichtbaarheid uit?

Ik liet het al een beetje merken in deze blog. Eigenlijk zou de zichtbaarheid niet uit moeten maken. Je eetstoornis verdient het om zichtbaar of niet zichtbaar serieus genomen te worden. Het gaat immers om wat er zich allemaal in je hoofd afspeelt. De psychische en sociale oorzaken en gevolgen spelen misschien nog wel een veel grotere rol. Daarbij moet je niet vergeten dat ook de psychische en sociale gevolgen ten grondslag kunnen liggen aan het overlijden van iemand met een eetstoornis.

Toch hebben we het ook hier op Proud over onzichtbare eetstoornissen. Eerder al maakte Proud een documentaire over dit onderwerp, maar ook Jessica Villerius kwam met een documentaire-reeks waarin voor de buitenwereld minder opvallende eetstoornissen worden geportretteerd. Een onderwerp dat in de media niet zo veel aan bod komt waardoor een verkeerd beeld over eetstoornissen wordt geschept. Het is goed dat hier steeds meer aandacht aan wordt besteed.

bron foto

Het is lastig, want aan de ene kant zou je willen dat het niet uit zou moeten maken, maar aan de andere kant maakt het natuurlijk wel uit. Het is ontzettend lastig als mensen om je heen denken dat het allemaal wel goed met je gaat en bepaalde dingen van je verwachten, terwijl het helemaal niet zo goed met je gaat. Dat je gewoon een viespeuk bent die z'n tanden niet poetst of dat je gewoon lui bent. Die misvattingen doen pijn en zorgen vaak voor nog meer problemen, maar is het een reden om nog zieker te willen worden zodat mensen het zien? Nee, het is een reden om er over te blijven praten. Zodat we elkaar beter leren begrijpen op een gezonde manier.

♥

Vandaag is de tweede aflevering van 'Eetstoornissen: Maskers af' verschenen op Videoland. Aanstaande woensdag vindt er van 20:00 tot 21:00 een themachat plaats om te praten over het onderwerp 'Eetstoornissen op tv'. Wees welkom!