De afgelopen tijd is het veel in het nieuws geweest: grensoverschrijdend gedrag en (seksuele) intimidatie en de #metoo-beweging. We schreven bijvoorbeeld ook al eens over het Nederlandse inititief 'Sam is er', over seksueel overschrijdend gedrag. Het woord 'consent' slaat op instemming: vraag naar iemands grenzen en respecteer die.

Filmpjes als deze zijn in opmars op sociale media:

Ja, er lijkt meer bewustzijn te komen voor de (veelal scheve) machtsverhoudingen en hoe aanvallend gedrag genormaliseerd wordt. Maar nog steeds is het helaas nodig om er zulke filmpjes over te maken. Artikelen over te schrijven. Want intimidatie is er nog steeds. Opmerkingen als 'het is toch een compliment als iemand aan je zit' worden nog steeds gemaakt en ook om mij heen merk ik nog steeds veel onbegrip rondom deze onderwerpen: "Je kan toch gewoon nee zeggen?"

Ja, dat kan. Soms. Maar vaak ook niet. Door hevige angst en spanning kan een automatische vecht- of vluchtreactie optreden of iemand kan als verlamd reageren, bevriezen (Fight, Flight en Freeze respons). Ook is het zo persoonlijk hoe iemand op een situatie reageert. Je neemt altijd je persoonlijkheid, eerdere ervaringen en je overtuigingen mee. Hoe jij jezelf en de wereld om je heen ervaart speelt een rol. 

Bron foto

Het begint al op jonge leeftijd

Een voorbeeld ter illustratie, wat misschien voor een beter beeld zorgt. Een situatie die je misschien herkent, wordt beschreven in dit artikel van het AD: Als het kind stop zegt, gaan ouders vaak door met kietelen, maar daarmee overschrijd je hun grens. Zulke artikelen doen me best veel, want ik herken het. De man waarover ik uiteindelijk deze blog over overschrijdend gedrag schreef, stopte niet met kietelen als ik stop zei. Zelfs niet als ik het drie keer herhaalde. Ik werd compleet genegeerd en nog steeds word ik naar van de gevoelens die deze situatie nu bij me oproept. 

Het maakt me nu zelfs een beetje misselijk, nu ik achteraf dat patroon kan herkennen. Dat hij zich zo meerderwaardig voelde en zijn genot veel belangrijker vond.

Je stelt je aan, je blaast het te veel op, zoekt er te veel achter. Ja, dat kan en mag je denken, maar het gaat niet alleen om mij. Het gaat om iedereen, om alle kinderen en volwassenen, waar niet naar geluisterd wordt. Als je denkt 'zet je eroverheen', dan ken en erken je het probleem niet. Want een probleem is of wordt het later wel degelijk.

Op Facebook kwam ik een filmpje tegen van een account dat ik niet volg, maar dat schijnbaar toch in mijn algoritme terecht is gekomen: 'Not your mom', heet het account. Het filmpje is van ene Ryan Allen (zijn social media handle is 'Preschooltherapist'). Hij bespreekt een tiktokfilmpje van een vrouw.

In de oorspronkelijke video zie je een vrouw en haar kind. Zij zit achter hem en heeft een sprayfles vast waarmee ze zijn haar natspuit. De tekst die over de video staat geschreven: 'Spraying my toddlers hair until he says something.' Oftewel: 'Het haar van mijn peuter natspuiten tot hij iets zegt.' Met een lach-emoji erachter.

Waarschuwing: het filmpje kan heftig zijn om te zien. De toelichting erbij vond ik dusdanig fijn dat ik heb besloten om het bij de blog te voegen, maar als je het gevoel hebt dat het voor jou op het moment niet helpend is om ernaar te kijken, klik het filmpje dan niet aan.

"Ik ben het niet waard"

Vragen om toestemming, luisteren naar iemands grenzen, is dus niet alleen iets seksueels. Het is van alle leeftijden. Als jij als kind je grenzen kenbaar maakt en er wordt niet naar geluisterd, haal je hier al snel de boodschap uit: 'ik ben het niet waard, mijn mening doet er niet toe.' Een boodschap die op latere leeftijd een ware overtuiging kan worden, waarnaar je je gaat gedragen. 

Daarnaast kan het ook veel doen met de vertrouwensband die er is tussen het kind en de volwassene. Wanneer iemand die jij als kind vertrouwt en die mogelijk zelfs voor je zorgt, jouw behoeftes en grenzen negeert, dan kan er een spanningsveld ontstaan. Het kind vindt het dan moeilijk om zich echt veilig te voelen, zich op een veilige en gezonde manier te (leren) hechten. Als kind snap en begrijp je misschien niet alles, maar je kan wel aanvoelen of iets 'goed' en veilig voelt - of juist onveilig.

Het is het niet waard

Misschien heb je geen kwade bedoelingen en is het voor jou een grapje, maar hoe dat voor iemand anders is, kan jij niet invullen. Over iemands grenzen gaan is niet grappig, of het nu een kind is of een volwassene. Om terug te grijpen op het incident hierboven: het zijn de likes en volgers niet waard. Je kan iemand echt beschadigen, een onveilige boodschap afgeven die beklijft. Want het gaat niet alleen om dit moment. Vraag hoe iemand zich voelt en vooral: luister écht naar iemands antwoord.