Je spreekt elke dag een hartig woordje met jezelf. Je moet gewoon stoppen met zo veel op je telefoon kijken. Je moet gewoon echt meer geld opzij gaan zetten. Je moet simpelweg stoppen met dat checken in de spiegel. Daarna moet je meer gaan eten. Dat moet je gewoon gaan doen, even doorzetten! Want zo simpel is het, toch?

Jezelf onder controle houden. Gewoon doorzetten. Je schouders eronder. Misschien is dat wel de boodschap die je hebt meegekregen als het gaat om gewoontes afleren. Het feit dat je telkens vervalt in je oude en ongezonde gewoontes, kan voelen als een zwakte. Iets wat alleen jezelf te verwijten is. Natuurlijk ben jij de enige die het kan veranderen, maar deze strenge aanpak werkt ook niet altijd even succesvol bij het veranderen van die gewoontes. Vaak zorgt het voor meer druk, meer teleurstelling en ook niet het gewenste resultaat. Wat hebben we dan wel nodig, als het gaat om 'slechte' gewoontes afleren? Want dat is ongetwijfeld iets waar we ons hele leven mee bezig blijven..

Het herstellen van een eetstoornis kun je misschien ook zien als een reeks hele ongezonde gewoontes, die je af wilt leren. Natuurlijk speelt er veel meer mee en is het helemaal niet zo simpel. Toch hielp het mij wel om het soms zo simpel te formuleren, om het in stukjes op te delen. Stukjes die ik allemaal afzonderlijk van elkaar mocht leren ombuigen. Het tellen van calorieën, het wegen, het bewegen, het wegeten van emoties. Allemaal was het onderdeel van een groter geheel, het was onderdeel van hoe ik mijn eetstoornis leefde. Tegelijkertijd waren het soms hele hardnekkige eetstoornis-gewoontes geworden. Gewoontes waar ik last van had en waar ik soms volledig onbewust aan toegaf.

Net zoals onbewust veel te veel op mijn telefoon zitten of meer geld uitgeven dan ik zou willen. Als ik even niet oplette, was ik weer de fout ingegaan. Op een onbewaakt moment sloop die ongezonde gewoonte, die ik zo gewend was, er weer in, omdat het zo bij mijn leven en bij mij hoorde. Dat betekent natuurlijk niet dat je er je hele leven aan vast hoeft te zitten. Als iets een gewoonte is geworden, sta je daar gelukkig niet machteloos tegenover. Maar het vraagt natuurlijk wel iets van je als je dit vanaf nu bewust anders wilt gaan doen.

Het is er niet altijd geweest

Als je wilt beginnen met het afleren van iets, kan het goed zijn om te bedenken dat dit er niet altijd is geweest. Het is erin geslopen of het heeft je op een bepaald moment ergens bij geholpen, maar je begon hier niet mee. Je bent hier niet mee geboren en je hebt het jezelf ook aan kunnen leren. Je kunt het jezelf dus ook afleren. Je kon ooit zonder, dus die ervaring heb je al op zak. Misschien is dat naar de achtergrond verdwenen en is het echt bij je dagelijks leven gaan horen, maar je hebt bewijs dat je het ook zonder hebt gered. Hou dat bewijs in je achterhoofd. Gewoon beseffen dat je niet hulpeloos bent zonder deze gedragingen, kan een extra steuntje in de rug geven. Misschien kun je je ook wel voor de geest halen wat er allemaal anders was, zonder deze gewoonte? Hoe zag dat eruit en was er iets dat je van die tijd terug zou willen?

Toen ik nog niet veel op mijn telefoon zat, had ik echt elke dag de tijd om om mij heen te kijken en mij veel meer te verwonderen. Gewoon een beetje te mijmeren, wat was dat eigenlijk lekker soms. Voordat ik elke dag calorieën begon te tellen, at ik eigenlijk gewoon waar ik zin in had of wat er voor handen was. Dat deed niet eens iets met mijn gewicht en ik hoefde niet de hele tijd dingen uit te rekenen. Wat een ruimte had ik toen over in mijn hoofd eigenlijk..

Doorzettingsvermogen is niet genoeg

Niet omdat je er met doorzettingsvermogen niet kunt komen. Maar gek genoeg zien we ons eigen doorzettingsvermogen nooit zo goed. Misschien vind je het niet meer dan normaal dat je hoge cijfers haalt. Is het voor jou vanzelfsprekend dat je een soms een tandje bij zet op je werk. Sleep je jezelf toch weer naar therapie vandaag, ondanks de zware momenten waarbij je ook liever thuis had willen blijven. Allemaal momenten waarop je doorzet, maar dit misschien niet als zodanig herkent.

We hebben denk ik niet zo’n hoge pet op van ons eigen doorzettingsvermogen. Maar vinden tegelijkertijd wel dat we het daarvan moeten hebben. Gewoon even doorzetten dus, terwijl je daar misschien diep van binnen wel onzeker over bent. Je hebt het gevoel (misschien onterecht) dat je daar niet op kunt vertrouwen, maar verwacht tegelijkertijd wel van jezelf dat je dat doet. Alsof je jezelf in een onmogelijke cirkel brengt, die je uiteindelijk teleurstelt. Dat gevoel helpt denk ik niet in het behalen van nieuwe doelen. 

Het is namelijk heel menselijk om te blijven hangen in bepaalde gewoontes, dat die verleidingen ongelofelijk groot zijn en dat het tijd en moeite kost om daarin te veranderen. Als je van jezelf vindt dat je een aansteller bent en het 'gewoon moet doen'. Ga je eigenlijk voorbij aan het menselijke aspect hieraan en vergeet je misschien dat je er met een andere aanpak, veel makkelijker kunt komen.

Motivatie

Dat doorzettingsvermogen komt denk ik het beste tot z’n recht als er genoeg motivatie is. Motivatie om de oude gewoontes om te zetten in nieuwe, gezonde gewoontes. Waarom wil je van je oude gewoontes af en misschien nog wel belangrijker; wat denk je dat gezonde, nieuwe gewoontes je kunnen brengen? Waarom wil je dit zo graag? Waarom wil je het anders?

Ik merk dat als ik het positief formuleer, dat ook meteen iets kan doen met mijn gevoel erover. Bijvoorbeeld: Ik moet stoppen met op mijn telefoon kijken, want dat is niet goed en dat wil ik niet. Het is ook gewoon tijdverspilling. Dat is natuurlijk precies hoe ik erover denk, maar het legt de focus op het negatieve. Ik focus mij op wat ik niet wil, dus de aandacht gaat hoe dan ook naar die oude gewoonte. 

Daar tegenover kan ik zetten: Ik wil meer om mij heen kijken en meer meekrijgen van wat zich om mij heen afspeelt. Waardoor ik mij meer kan focussen op gesprekken en kleine details op kan merken, die anders langs mij heengaan. Hiermee bedoel ik precies hetzelfde, maar ik word een stuk gemotiveerder. Ik focus op wat ik ervoor terugkrijg. Niet op de frustratie die de slechte gewoonte mij geeft. Uiteindelijk wil je natuurlijk dat het je iets positiefs brengt, dat is waar je het voor doet en dat maakt het misschien ook makkelijker om uiteindelijk iets nieuws aan te leren.

Datzelfde kun je natuurlijk ook inzetten als het gaat om eet-gewoontes. Om eetstoornis-gewoontes die je heel graag om wilt zetten in gezonde gewoontes. Bijvoorbeeld: Ik moet stoppen met mijn lichaam te checken de hele dag! Echt mee stoppen, want het is niet goed en ik word er verdrietig van. Eigenlijk benadruk je hier dat je iets doet wat niet goed is. Dat je moet stoppen, maar er is ook geen alternatief. Je hersenen denken alleen maar: oké, er mag iets niet! En nu dan..?

Maar wat wil je wel? Je wilt misschien elke dag investeren in je goed voelen. Goed in je lichaam, maar misschien ook gewoon goed voelen in je eigen leven? Het leuke leven, dat je wel kunt leiden door dat lichaam. Door je bijvoorbeeld te focussen op je vrienden, op je hobby’s en te proberen naar jezelf te lachen in de spiegel. Om mee te beginnen bijvoorbeeld.

Met beide dingen bedoel je misschien precies hetzelfde. Het doel is hetzelfde, maar hoe je dat communiceert naar jezelf, ik denk ik ontzettend belangrijk. Als je jezelf wat positieve input geeft, geeft dat een veel duidelijker en fijner doel. Je werkt naar iets goeds toe, in plaats van dat je jezelf geforceerd weg probeert te trekken bij iets 'slechts'.

Tijd om te trainen

Zoals ik eerder al kort benoemde, heb je jezelf (bewust of onbewust) wat dingen aangeleerd. Die oude manieren hebben inmiddels natuurlijk alle tijd gekregen om sterk te worden. Elke dag dat je eraan toegaf of dat je je erin wilde verliezen, werd het een beetje krachtiger. Het is niet meteen zo vertrouwd, het is niet na één dag jouw manier. Dat is iets dat groeit. Pas na dagen, weken of maanden hetzelfde te doen, voelt het als normaal. Dat is ook wat er met die oude gewoontes is gebeurt. Het heeft de tijd gekregen om zich hardnekkig vast te bijten en zich volledig te nestelen in jouw dagelijks leven.

Datzelfde systeempje kun je andersom natuurlijk ook inzetten! Het is alleen vervelend dat dat vaak veel bewuster iets van je vraagt, dat je daar eerst heel hard tegenin moet. Je wilt niet alleen iets nieuws leren, je wilt namelijk ook iets ouds afleren. Dubbel werk. Maar als je het die tijd geeft en net zo veel energie stopt in het nieuwe en positieve, kan dat uiteindelijk net zo sterk worden. De herhaling en het trainen kunnen er uiteindelijk voor zorgen dat dat het nieuwe normaal wordt. Een nieuwe, fijne gewoonte. Die je jezelf hebt gegeven.

Pas je omgeving aan

Bij zoiets moeilijks als dit, mag je het jezelf zo makkelijk mogelijk maken. Al is het natuurlijk helemaal niet makkelijk om je omgeving aan te passen, want ook dat is zo lekker vertrouwd. Maar diezelfde omgeving, je dagelijkse routine, heeft misschien ook wel direct invloed op de gewoontes die je niet verder helpen. Hoe moeilijker je het jezelf maakt om voor die ongezonde keuze te gaan, hoe meer bewust je ervan wordt. Welke verleiding, afleiding of triggers bevinden ze zich in je leven, waardoor je vaak teruggrijpt naar je oude gewoonte?

Als ik minder op mijn telefoon wil kijken zal ik dat natuurlijk zelf moeten doen (of laten), maar ik kan mijzelf wel een handje helpen. Door mijn telefoon in mijn tas te laten en niet op tafel te leggen. Door een schermtijd in te stellen en hem af en toe echt uit te zetten. Maar ook door anderen op de hoogte te brengen van mijn nieuwe doel dat ik voor ogen heb. Zodat anderen mij erop kunnen wijzen en mij kunnen stimuleren om mijn telefoon ook lekker een middagje met rust te laten.

Wanneer je eetstoornis-gewoontes wilt afleren en echt zonder die controle wilt leren leven, kan het ook helpen om je omgeving daarop aan te passen. Als je heel graag wilt stoppen met dagelijks te wegen, kan het een eerste stap zijn om de weegschaal weg te doen. Of de batterijen eruit of laten beheren door iemand anders. Geef je nieuwe gewoonte de kans, door die oude in te perken. Op dat nieuwe, vrije moment, waarop je normaal op de weegschaal zou gaan staan, kun je nu iets anders doen. Je huid even extra goed verzorgen bijvoorbeeld, een muziekje opzetten en dansje doen, iets waar je wél blij van wordt! 

Hoe ga jij om met ongezonde gewoontes?