We spraken Eline, een 22-jarige hbo-student Social Work. Ze werkt daarnaast als begeleider in de gehandicaptenzorg en is dagelijks als mantelzorgen bij haar oma, die veel zorg nodig heeft. In haar vrije tijd is Eline graag creatief bezig en spreekt ze af met vrienden. Maar ook zwemmen en wandelen mogen niet ontbreken, om dagelijks te ontspannen. "Ik ben in een paar jaar tijd van morbide obesitas naar een gezond gewicht gegaan. Daardoor ben ik als mens van binnen en van buiten compleet veranderd. Maar toch ben ik ook nog steeds dezelfde Eline, wat soms uitdagingen met zich meebrengt."

Wat is obesitas? Ligt er altijd een eetstoornis aan ten grondslag?

"Obesitas is een steeds groter wordend probleem in onze maatschappij. Eén op de tien ziektes in Nederland heeft zelfs te maken met obesitas of overgewicht. Bij obesitas heb je (ernstig) overgewicht, wat vaak leidt tot gezondheidsproblemen. Niet iedereen met obesitas heeft ook een eetstoornis, maar wel komen eetstoornissen regelmatig voor bij mensen met obesitas. Je kan er last van hebben dat je geen controle ervaart over je eetgedrag. Obesitas leidt niet alleen tot lichamelijke maar ook tot psychische klachten. Mijn ervaring is dat je psychische gezondheid veel invloed heeft op je lichamelijke gezondheid en andersom. Dit kan een neerwaartse spiraal worden. Ik denk dan ook dat dit niet van elkaar losgekoppeld moet worden. Niet bij het zien van obesitas als ziekte en niet bij de aanpak hiervan."

Wat was de oorzaak van jouw obesitas?

"Al mijn hele leven heb ik gewichtsproblemen. Als klein meisje van 4 jaar stond ik al onder begeleiding van een kinderarts vanwege mijn overgewicht. Ik weet niet beter dan dat ik altijd aan het lijnen ben geweest. Ik had last van hormoonafwijkingen, waardoor ik altijd extra op moest letten. De verwachting was dat ik na de puberteit minder last zou krijgen, omdat je hormoonhuishouding dan sowieso op de schop gaat. Tot mijn puberteit hadden we het redelijk onder controle. Daarmee bedoel ik dat ik wel overgewicht had maar dat ik onder begeleiding de 'schade zoveel mogelijk beperkte' door juiste voeding en beweging.

In mijn puberteit kreeg ik het lastig. De puberteit is sowieso een lastige periode en ik merkte dat ik met mezelf in de knoop kwam. Daarnaast viel met de scheiding van mijn ouders mijn stabiliteit weg. De opstapeling van deze verschillende factoren zorgde ervoor dat ik mijn controle over mijn eetpatroon verloor en dat het van kwaad tot erger ging. Ik kwam in mijn middelbare-schoolperiode enorm aan. Het lukte mij niet meer om mijn voeding en beweegpatroon voldoende aan te passen om uit de neerwaartse spiraal te komen. Op mijn dieptepunt had ik volgens de BMI morbide obesitas en een extreem risico op gezondheidsproblemen. Dit was voor de kinderarts aanleiding om mij aan te melden voor het traject van een maagverkleining."

Wat weten mensen niet over obesitas?

"Mensen oordelen altijd zo snel en hard. De buitenwereld heeft vaak geen idee wat voor psychische problematiek eraan verbonden zit en dat overgewicht een erg complex issue is."

Hoe is het om dik te zijn?

"Toen ik dik was, wist ik niet beter. Ik hield mezelf altijd voor dat het wel meeviel in welke mate mijn gewicht mij beperkte. Ik deed er namelijk alles aan om het niet mijn leven te laten bepalen. Ergens wist ik het natuurlijk wel, maar je wilt daar niet aan toegeven. Nu achteraf, nu ik wel degelijk beter weet, zie ik pas in hoe klein mijn wereld was door mijn overgewicht. Ik vermeed uitstapjes waarbij ik bang was niet mee te kunnen komen vanwege mijn overgewicht. Denk hierbij aan het pretpark, omdat je niet in de achtbaan past. Aan het strand, omdat ik het niet volhield om door het zand te lopen. Dat was te zwaar. Maar ook simpelweg het sporten, gymmen op school, wandelen of traplopen werd met de kilo intensiever. Dat deed ik dus ook steeds minder.

Dit werkte als een neerwaartse spiraal. Omdat je steeds minder gaat ondernemen, beweeg je steeds minder. Dan kom je dus nog meer en sneller aan, waardoor je het mentaal ook steeds lastiger krijgt. Dit hield elkaar zo erg in stand dat ik uiteindelijk een rondje met de hond wandelen al als enorme uitdaging zag. Ik wil niemand beledigen, of zeggen dat je niet gelukkig kan zijn als je zwaarder bent. Maar zelf vond ik het wel echt vreselijk om dik te zijn. Niet alleen om mijn gezondheid waar ik mij zorgen om maakte, maar ook meer omdat mijn wereld letterlijk heel klein was. Dat heeft mijn ontwikkeling ook wel in de weg gestaan. Maar goed, dat is achteraf. Op dat moment wilde ik dat absoluut niet inzien, omdat ik er het beste van wilde maken en mij niet wilde laten beperken."

Hoe is het om een maagverkleining te ondergaan?

"Bij een gastric bypass wordt de maag verkleind, waardoor je minder kunt eten. Ook wordt het spijsverteringskanaal gedeeltelijk omgeleid, waardoor er door een deel van de dunne darm geen voedsel meer loopt.

Ik vond het erg confronterend dat de arts tegen mij zei: 'Ik denk dat het traject voor een maagverkleining voor nu jouw enige optie nog is.' Ik was achttien en had geen idee wat dit inhield en dat dit überhaupt op mijn leeftijd werd uitgevoerd. Maar ik heb geluisterd naar zijn advies en daar ben ik tot op de dag van vandaag nog steeds dankbaar voor. Het klinkt misschien heel gek, omdat je dag in dag uit met je obesitas geconfronteerd wordt, maar de maagverkleining was voor mij het moment dat ik echt besefte hoe ernstig het eigenlijk was.

Het ondergaan van een maagverkleining is echt een laatste redmiddel, dus makkelijk vond ik het zeker niet. Ik heb twee jaar in het voortraject gezeten, zodat ik optimaal werd voorbereid op het leven na de maagverkleining. In het voortraject ben ik afgevallen en heb ik me mijn nieuwe eet- en beweegpatroon eigen gemaakt. Normaal is het voortraject veel korter, maar we merkten dat ik daar behoefte aan had; om op die manier ook meer vertrouwen in mezelf terug te krijgen dat ik het kan. Daarnaast vonden de artsen dat er ook op de andere levensterreinen meer rust moest komen voordat ik begon aan deze levensveranderende operatie. In deze tussenperiode ben ik intensief begeleid door een psycholoog en een beweegcoach, waar ik meerdere keren per week mee ging bewegen.

Dit is voor mij minstens zo belangrijk geweest als de operatie zelf. Ik heb het allemaal op mij af laten komen en mij volledig gehouden aan alle adviezen en voorschriften. Doordat ik zo goed ben voorbereid, is de periode na de operatie goed verlopen. Het is natuurlijk een operatie waar je van moet herstellen. De eerste periode kan je alleen vloeibaar eten en zo zijn er nog meer ongemakken, maar daar bereid je je op voor. Ik viel razendsnel af en merkte met de week dat ik de grip op mijn leven terug begon te krijgen. Van het gevoel hebben dat je geen controle over jezelf meer heb, naar de controle weer volledig zelf hebben - dat is voor mij de grootste verandering geweest."

Op welke manier is je leven veranderd nu je slank bent?

"Mijn leven is na mijn afvalproces gigantisch veranderd. Dat heeft niet alleen te maken met de kilo’s die ik nu minder weeg. Ik ben door het hele traject veel bewuster gaan leven en merk dat ik elke dag momenten heb waardoor ik denk: ik ben zo dankbaar voor hoe mijn leven nu is. Ik hoop dan ook dat ik dat bewuste gevoel vast kan houden en dat dat mijn wapen blijft in mijn strijd tegen mijn gewicht. Want ik weet waar ik het voor doe en die mindset helpt mij elke dag bij de keuzes die ik maak om goed voor mezelf te zorgen. Dat is lang niet altijd even makkelijk, maar omdat ik heel goed weet hoe ik absoluut niet meer wil leven worden bepaalde keuzes wel makkelijker.

Mijn gewicht heeft mij vaak beperkt in het dagelijks leven en bij het ‘meekomen’ met mijn leeftijdsgenoten. Ik ben de jongste van 4 kinderen en ik zie dat mijn broers en zus op een heel andere manier hun tienerjaren hebben doorgemaakt dan ik. Terwijl zij de wereld gingen ontdekken en erop uit gingen met vrienden, hield ik dat vaak conditioneel niet vol. Ik liet mij op dat gebied ook tegenhouden door angst en schaamte vanwege mijn gewicht. Achteraf gezien zijn dat wel belangrijke momenten in je jeugd, die je vormen als mens.

Nu ik daar geen beperking meer in ervaar, merk ik dat ik opeens zo veel kan en eigenlijk uren tekortkom in een dag. Ik neem zelf weer initiatief om iets te plannen met vrienden. Het grappige is dat ik nu vaak degene ben die de actieve en sportieve uitjes organiseert. Daarnaast vind ik sporten nu echt een leuke bezigheid, terwijl mij dat vroeger alleen maar frustratie opleverde - omdat het niet lukte en ik nul conditie had. Ik zwem nu een paar keer per week en merk dat dat voor mij een fijne manier van ontspanning is. Mijn broer is sportinstructeur en geeft bootcamp-lessen. Dat ik daar nu überhaupt aan mee kan doen, had ik nooit durven dromen. Het laat mij telkens weer beseffen hoe dankbaar ik ben met hoe mijn gezondheid er nu voor staat. Daarnaast voel ik mij veel prettiger in mijn eigen lichaam. Dat heeft even geduurd en ik voel mij er nog steeds niet helemaal comfortabel in, maar dat heeft tijd nodig.

Het begin is er in ieder geval en dat is zo belangrijk. Doordat ik mij altijd ongelukkig heb gevoeld in mijn lichaam, ook na het afvallen, zat ik bijvoorbeeld ook echt niet te wachten op een relatie. Sinds ik mij steeds comfortabeler begin te voelen en oké word met mezelf merk ik dat ik daar ook steeds meer open voor begon te staan. Sinds een paar maanden heb ik een relatie. Zo zie je maar weer dat mijn gewicht mij op zo veel verschillende levensgebieden tegen hield, ook in mijn ontwikkeling."

Maakt slank zijn gelukkiger?

"Ik denk dat het slank zijn alleen niet per se gelukkiger maakt, maar het heeft mij veel meer vrijheid en zelfvertrouwen gegeven om mezelf op andere levensgebieden te ontwikkelen. Die ontwikkeling heeft mij gelukkiger gemaakt. Want uitdagingen blijf je altijd houden. Nu ik slanker ben loop ik nog steeds tegen dingen aan, wat menselijk is. Ik ga er nu alleen op een andere manier mee om, waardoor het mij sterker maakt. Maar de illusie dat alles goed, fijn en mooi is als je slank bent moet wel de wereld uitgeholpen worden. Net als voor ieder ander blijft het hard werken en de mentale strijd is nog steeds aanwezig. Ik ben nu misschien nog wel meer bezig met mijn gewicht en eten dan toen ik morbide obesitas had. Maar ik bekijk het altijd in perspectief. Als je ziet waar ik vandaan kom en hoe ‘ziek’ mijn lichaam eigenlijk was, dan neem je die ‘kwaaltjes en moeilijkheden’ voor lief."

Wat is goed om te weten voor anderen die denken aan een maagverkleining?

"Het allerbelangrijkste vind ik dat je moet weten dat het geen ‘makkelijke’ manier van afvallen is en dat je je bewust moet zijn van de risico’s. Het wordt vaak gezien als de makkelijke weg, maar dat is zeker niet het geval. De kilo’s gaan misschien heel snel, maar het is veel meer dan alleen de kilo’s. Je mentale gesteldheid is in dit traject minstens zo belangrijk; en dat loopt achter op de kilo’s. 

Ik vind het zelf altijd belangrijk om erbij te vermelden dat ik onwijs blij en dankbaar ben met alle voordelen die het mij gegeven heeft, en dat de nadelen bij mij zeker niet opwegen tegen de voordelen, maar er is wel degelijk een andere kant van de medaille. Daar moet je goed op voorbereid zijn en je moet accepteren dat die ‘nadelen’ altijd een onderdeel van je leven zullen blijven. Want ook na de afgevallen kilo's ben ik er nog lang niet. En het is goed dat dat ook benoemd wordt, want het is niet alleen rozengeur en maneschijn.

Door het snelle afvallen heb ik heel veel loshangend vel, waarvoor ik al een buikwand- en rugcorrectie heb gehad. Er lopen nu littekens rondom mijn middel en van mijn borsten naar beneden; verre van ideaal dus. De operaties aan mijn armen en benen staan nog op de planning, maar dat wordt voorlopig even uitgesteld vanwege mijn gezondheid. Na de operatie voor het verwijderen van het vel op mijn buik en rug heb ik namelijk een sepsis gehad en met die complicatie heb ik weer doodziek in het ziekenhuis gelegen. Op dat moment besefte ik weer heel goed dat ik zoveel gezonder ben geworden maar dat ik altijd bariatrisch patiënt blijf en dus altijd een verhoogde kans blijf houden op complicaties. Ook heb ik na de maagverkleining veel tekorten opgebouwd, omdat ik simpelweg niet voldoende voeding binnen krijg. Ik slik dagelijks verschillende medicijnen om mijn tekorten te beperken. Ook neemt mijn lichaam sinds de maagverkleining voedingsstoffen en medicatie minder goed op, doordat mijn darmen zijn omgelegd. Door die tekorten ben ik vaak erg moe en heb ik weinig reserves. Laatst heb ik nog een ijzerinfuus gehad omdat mijn ijzerwaarde extreem laag was, wat ook komt door de maagverkleining.

Daarnaast kom ik nog regelmatig bij de diëtist, omdat eten en gewicht toch vooral mentaal een moeilijk punt voor mij blijft. Dat is met een maagverkleining niet zomaar weg, dat blijft worstelen voor me. We merken bijvoorbeeld dat de weegschaal nu mijn nieuwe controle is geworden en dat het nog steeds uitkijken is niet een nieuwe ongezonde relatie met eten te ontwikkelen. Nu heb ik een gezond gewicht maar merk ik dat ik mezelf nog steeds zie als iemand met overgewicht - en daarnaar handel. Dat ik vaak genoeg denk van: hee, er mag nog wel meer vanaf. Het is voor nu dus heel belangrijk dat ik goed met die gedachtes om leer gaan en niet doorschiet naar de andere kant - en dus een andere eetstoornis ontwikkel. Ook hierbij is het dus heel belangrijk voldoende aandacht te besteden aan het mentale stuk en de nazorg daarvan.  Hoe gezond ik mij dus nu ook voel, een maagverkleining en de risico’s en nadelen heb je levenslang. Dat moet je zeker niet onderschatten als je deze operatie ondergaat."

Heeft de maagverkleining je het meeste geholpen of was er meer?

"De maagverkleining zelf is een groot en belangrijk onderdeel van het traject, omdat je lichaam letterlijk wordt tegengewerkt als je te veel eet. Maar het staat niet op zichzelf. Zolang je eet-, beweeg- en leefpatroon niet drastisch verandert, zal het alleen op de korte termijn helpend zijn. Het is een hulpmiddel en geen wondermiddel. Mij heeft het de juiste richting op geholpen om mij een nieuwe leefstijl eigen te maken. De constante behoefte naar eten verdween, waardoor het mij lukte het vol te houden. Maar net als ieder ander moet je elke dag weer bewust de juiste gezonde keuzes maken, dat is niet ineens weg.

Omdat ik al mijn hele leven afvalpogingen heb gedaan en telkens weer terugviel naar mijn oude gewicht - en meer - deed ik keer op keer faalervaringen op. Onbewust doet dat heel veel met je en dat heeft dan ook weer een negatieve invloed op de volgende poging. De maagverkleining heeft mij mijn zelfvertrouwen teruggegeven op dat vlak. Ik merkte dat wat ik deed hielp, en daardoor werd ik uitgedaagd mijn eigen grenzen te verleggen. In plaats van dat eten en bewegen een negatieve lading had, merkte ik dat ik het nu heel anders benaderde. Doordat ik afviel en dus steeds minder kilo’s met mij meedroeg, ging het bewegen ook steeds makkelijker.

Mensen beseffen vaak niet dat mensen met morbide obesitas letterlijk een tweede persoon meedragen en dat een kilometer hardlopen bijna onmogelijk is. Het is dan niet een kwestie van even doorzetten, de lat wordt snel te hoog gelegd waardoor je het weer niet haalt: weer een faalervaring. Doordat ik werd ondersteund om niet gelijk grote doelen te hebben die onhaalbaar leken, maar juist doelen waarbij je telkens kleine stapjes maakte, werd het realistisch gemaakt. Dat heeft mij enorm geholpen in het weer vertrouwen in mezelf en in mijn lichaam te krijgen; en om naast de voeding ook mijn beweegpatroon te veranderen. Al met al komt er dus veel meer bij kijken dan alleen de operatie zelf."

Is er een oplossing, volgens jou, voor obesitas in de samenleving?

"Of en wat de oplossing voor overgewicht in de samenleving is, vind ik lastig om te zeggen. Als het ‘makkelijk of simpel’ zou zijn dan zou het niet zo’n groot maatschappelijk probleem zijn. Ik denk wel dat het in de zorg en hulpverlening begint bij obesitas niet als losstaand probleem te zien. Er komt zoveel meer bij kijken dan alleen het ‘te veel’ eten. Het heeft letterlijk invloed op alle levensgebieden. Die moeten dan ook integraal aangepakt worden, wil je een blijvend resultaat behalen op langere termijn.

Wat mij het meest heeft geholpen is dat mijn overgewicht integraal aangepakt werd. Dus met een diëtist, met een sportinstructeur, met een arts en met een psycholoog - waardoor je niet alleen het probleem aanpakt maar ook kijkt naar de onderliggende oorzaken. Zo word je op verschillende terreinen sterker en doorbreek je je oude patronen, in plaats van één onderdeel aanpakken. Je moet namelijk wel heel erg sterk in je schoenen staan wil je slagen, als je op andere gebieden onvoldoende handvatten hebt om te kunnen veranderen. Ik heb afgelopen jaren namelijk echt gemerkt dat je psychische welzijn allesbepalend is. Je kan nog zo veel weten en hulp krijgen over een goed eet- en beweegpatroon, maar als je mentaal in de knoop zit kom je er gewoon niet alleen meer uit. Mijns inziens zou daar in de hulp voor mensen met obesitas ook meer op ingezet moeten worden."

Wat is het belangrijkste dat je mee wilt geven bij het delen van je verhaal?

"Het allerbelangrijkste wat ik mee wil geven aan de 'buitenwereld' is om niet zo snel te oordelen. Ik ben iemand die nooit over mijn overgewicht heeft durven praten uit schaamte en angst, maar dit heeft er wel voor gezorgd dat het probleem in stand werd gehouden. Veel mensen hebben geen idee, en ik denk dat het belangrijk is een eerlijke inkijk te geven in dit wereldje. Daarnaast deel ik mijn verhaal in de hoop andere mensen, die net als ik geen uitweg meer zien in hun overgewicht, te inspireren dat verandering echt mogelijk is. Hoe uitzichtloos het ook lijkt: echt waar, met de juiste hulp, ondersteuning en keihard werken is het onmogelijke mogelijk. Zelf heb ik het erg gemist dat ik geen ervaringsverhalen las waar ik mezelf in herkende, terwijl ik weet dat het een groot maatschappelijk probleem is.

Door zelf open en eerlijk te zijn en mezelf uiterst kwetsbaar op te stellen, hoop ik anderen het gevoel te geven dat ze niet alleen zijn en dat het niet vreemd of gek is. Hoe ze zich voelen. Het hoort erbij en je hoeft niet altijd alles weg te lachen en aan het perfecte plaatje te voldoen. Het mag ook niet leuk zijn, of zwaar. Het is en blijft een loodzware strijd, dus het is oké als je het niet alleen kan. Het feit dat je de verandering in wil zetten is stap nummer één, daar mag je hulp bij krijgen."

Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.