"Je moet niet zoveel denken, je denkt jezelf nog eens gek." Met die opmerking was ik het altijd wel eens, maar ik kon er ook bar weinig mee. Behalve erover nadenken dan, want die knop kon ik maar moeilijk omzetten. Je zet je hoofd niet uit; je bent een denker of je bent het niet. Maar tegen het 'overdenken' is misschien wel iets in te brengen. Vanaf het moment dat het ongezond wordt en je er meer last van hebt dan dat het je iets oplevert, mag je ingrijpen.

Het boek 'Verslaafd aan denken' van Jan Geurtz opent al met de mededeling dat denken onze grootste verslaving is. Wij mensen zijn geneigd om voor onszelf, bij het aandienen van een probleem, een oplossing te bedenken. Onszelf een uitweg te 'denken'. We denken ons al denkend van een oplossing te voorzien, wat vrijwel nooit echt gebeurt. Wat we uiteindelijk meestal aan het doen zijn is ons eigen verhaal - het probleem of de vervelende situatie - vaker afspelen in ons hoofd. Ik ga soms op de bank zitten denken aan een oplossing, maar eigenlijk denk ik vooral nog veel langer aan die situatie die ik helemaal niet zo fijn vind. Ik blijf het voor me zien, ik blijf het herhalen, zonder dat er echt iets verandert. Door de situatie te herhalen in mijn hoofd wordt hij eigenlijk alleen maar krachtiger en voel ik mij er alleen maar slechter over. De oplossing zit hem vaak in de tijd die ergens overheen gaat of de actie die kan volgen, niet aan het overdenken van de situatie zelf.

Ik voel het ook, bijna dwangmatig herhaal ik alles voor mezelf. Alsof ik het niet los mag laten. Ik moet blijven denken tot ik een oplossing heb bedacht. Of het nu gaat over dat pakketje dat ik te laat heb teruggestuurd (waardoor ik misschien geld weggegooid heb) of de persoon waarmee ik een aanvaring had (wat uiteindelijk niet zo lekker is afgesloten). Of zelfs als ik op op een moment in mijn leven niet zo goed weet waar ik heen wil en het gevoel heb vast te lopen, ga ik daar het liefst een flink potje over na zitten denken. Aan het einde van de dag nemen al dit soort zaken vooral meer ruimte in, in plaats van dat ik het heb opgelost. Het is zelfs groter, zwaarder en problematischer, dan dat het kleiner is geworden.

Geen actie

Het nadenken zorgt voor zoveel zijwegen, zo veel mogelijke oplossingen - of nieuwe problemen - dat het me verlamt. Om nog maar te zwijgen over het aantal dingen dat ik 'had moeten doen' om deze hele situatie überhaupt te voorkomen. Ik voel me slechter over de situatie en slechter over mezelf, maar er verandert eigenlijk niets. Ik analyseer de situatie telkens opnieuw, zelfs onbewust, waardoor ik verkramp. Over-analyseren maakt een situatie vaak veel groter en complexer, waardoor actie ondernemen ook alsmaar moeilijker wordt. Geen actie betekent geen fouten maken, maar ook geen succes hebben. En dus ook; niet uit de situatie komen.

Word je bewust

Wees je bewust van het feit dat je overdenkt en dat je simpelweg meer denkt dan goed voor je is. Probeer je eens bewust te worden van wat dit met je doet. Verlamt het je? Geeft het je extra spanning gedurende de dag? Slaap je er slechter door, omdat alle scenario’s en gedachtes over die scenario’s zich maar blijven herhalen? Door erachter te komen hoe dit voor jou werkt en wat het effect is op je dagelijks leven, krijg je heel wat inzichten. Bewustwording lijkt niets, maar kan een hele hoop opleveren. Weten wat je doet en waarom je dat doet, is een eerste stap om te veranderen en het jezelf wellicht wat makkelijker te kunnen maken. Pas als je echt weet wat je doet, kun je ook zien hoe je het anders zou willen en wat daar nu voor nodig is.

Nadenk-tijd

Nogmaals; je bent een denker of je bent het niet. De denkers kunnen daar niet ineens mee stoppen. Ik in ieder geval niet. Dus plan voor jezelf eens wat nadenk-tijd in. Een half uurtje per dag bijvoorbeeld, waarop je eens flink mag brainstormen over je leven. Pak er desnoods pen en papier bij en schrijf alles van je af. Alles wat in je hoofd zit en wat op dit moment voorbijkomt. Misschien zijn er dingen waar je concreet iets mee kan? Misschien zijn het gewoon gedachtes die voorbij komen en die je niet los kunt laten. Alle gedachtes mogen er zijn en laat ze vooral op dit speciale denk-moment toe.

Juist als je jezelf toestaat op een bepaald moment te mogen nadenken, kan dat ook rust geven op andere momenten. Je hebt er de tijd voor genomen en je mag er best op vertrouwen dat alles wat nu de aandacht nodig heeft, die aandacht ook heeft gekregen. Kun je het nu niet oplossen? Dan ga je het ook de komende uren niet oplossen door er flink over na te denken. Soms zijn gedachtes ook gewoon gedachtes, niets meer en niets minder. Niet altijd de absolute waarheid of iets waar je altijd iets mee 'moet'. Soms zijn ze leuk, soms vreselijk belastend, maar het betekent niet dat jij er altijd iets aan moet of kan veranderen. Geef ze even alle ruimte die ze nodig hebben en durf ze daarna ook met rust te laten. Zodat ze jou met rust kunnen laten.

Dubbele zorgen

Vaak betrap ik mezelf erop dat ik ergens bang voor ben. Voor iets wat mogelijk kan gebeuren in de toekomst en waar ik veel gedachtes over heb, dus ga ik daar flink over nadenken. Eigenlijk bezorg ik mezelf dubbele zorgen. Als het allemaal misgaat, kan ik er altijd nog over nadenken en mag ik me er heel erg druk over maken. Pas als het misgaat, mag ik een oplossing bedenken. Dit soort reminders zijn soms nodig om mezelf even terug te roepen en in te zien dat veel nadenken lang niet altijd de oplossing is. Vaak bezorgt het me meer stress, meer tijd en nooit een andere uitkomst. Doorgaan met mijn dag en het laten rusten daarentegen wel.

Praat erover

Natuurlijk kan de ander ook niet altijd iets voor je oplossen en helpt praten op zichzelf niet om een situatie te veranderen, maar misschien helpt het wel om de situatie beter te kunnen relativeren. Gedachtes kennen geen grenzen, het is nooit genoeg en je kan altijd doorgaan. Een ander persoon die het beste met jou voorheeft, kan die grenzen aangeven als jij dat nodig hebt. Door een liefdevolle 'maak je niet druk' of 'het komt uiteindelijk vast goed' kun je misschien uit die cirkel getrokken worden. Laat je geruststellen, geef er woorden aan en laat iemand anders de afleiding zijn als je dat nodig hebt. 

Uit je hoofd, in je lichaam

Probeer de activiteit wat aan te wakkeren. Zitten niet-denken heeft mij ook nog nooit geholpen, maar een wandeling langs het strand wel. Ook het dansen op mijn favoriete liedjes of een yogales kunnen soms wonderen verrichten. Alsof je lichaam het denken kan verplaatsen in voelen, want tegelijk gaat behoorlijk lastig. Kijk wat jij nodig hebt om even in je lichaam te komen en uit je hoofd te kunnen gaan. Je bent er waarschijnlijk lang genoeg geweest en het is ook een stuk zelfzorg om jezelf te beschermen voor meer denkwerk. Vaak worden we daar helemaal niet beter van.

Wat helpt jou om te stoppen met overdenken?

♥

Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.