Het is waarschijnlijk een tweede natuur geworden, het gaat volledig automatisch en misschien zelfs onbewust. Wanneer er heftige gevoelens bovenkomen, probeer je het meteen te verdoven. Als iemand vraagt hoe het gaat, zet je een glimlach op, terwijl je je totaal niet zo voelt. Ondertussen vergelijk je jezelf met anderen, kom je er altijd het slechtste vanaf en haal je jezelf dagelijks naar beneden. Het lijken misschien kleine dingen, maar ook kleine dingen kunnen ontzettend destructief zijn. Een mechanisme dat elke dag opnieuw aangedraaid wordt en er misschien onbewust voor zorgt dat er nooit iets verandert. 

Ik voelde mij er vaak nog veel slechter door en het zorgde er bovendien voor dat ik in een negatieve spiraal terechtkwam. Het was een gewoonte, dat destructieve denken. Een gewoonte die ik echt niet express had aangeleerd, maar waar ik ook ontzettend moeilijk afstand van kon doen. Het hoorde een beetje bij me, ik was echt in mijn eigen gedachten gaan geloven en had allang niet meer door dat ik elke dag zo destructief met mijzelf omging.

Destructiviteit hoeft niet altijd in uitersten te zijn. Het vervelende is misschien juist, dat je de hele dag door steeds op kleine schaal onaardig bent voor jezelf. Dat lijkt misschien ook geen ramp, maar het helpt je waarschijnlijk ook niet verder. Het komt waarschijnlijk ergens vandaan en het is best lastig om daar verandering in te brengen, maar het belangrijkste is denk ik om jezelf af te vragen of je je hele leven zo met jezelf om wilt gaan?

Het kost tijd en het is niet makkelijk, maar ik geloof echt dat het mogelijk is om je destructieve gewoonten een andere wending te geven, om die beetje bij beetje om te kunnen buigen. Ik dacht echt dat ik altijd in die cirkel zou blijven zitten, dat het mij gewoon niet zou lukken om daar uit te komen en iets voor elkaar te krijgen. Puur omdat ik mijzelf zo tegenwerkte en zo naar beneden haalde, zowel met mijn gedachten als hoe ik mij gedroeg.

Waar komt het vandaan?

Het belangrijkste is denk ik om aandacht te hebben voor de achterliggende oorzaak. Wat ligt eraan ten grondslag dat je dit destructieve gedrag hebt ontwikkeld? Praat erover, wees open over hoe het zich bij jou uit en zoek hulp. Wanneer dit helder is weet ik dat het niet meteen opgelost is, maar dat maakt het misschien wel makkelijker om het los van elkaar te zien. Los van jou eigenlijk. Het komt ergens vandaan en het hoeft misschien niet langer verweven te zijn met jouw persoonlijkheid. Het heeft een oorzaak, iets waar jij niet om hebt gevraagd, maar wel iets wat jou het gevoel heeft gegeven dit te moeten doen. Een oorzaak of aanleiding kan er misschien voor zorgen dat je het iets meer van bovenaf kunt bekijken en belangrijker nog; los van jou als persoon kunt zien.

Er is een reden dat je dit gedrag bent gaan vertonen naar jezelf, maar die reden is niet omdat je het ‘simpelweg verdient’ of omdat je het nou eenmaal altijd zo doet. Dat mag je gaan voelen dat is iets wat je met de juiste hulp kunt bereiken. Er is een reden waarom je je zo voelt en dat is rot, maar die reden kan ook alle hulp en aandacht krijgen die het verdient. Wanneer je daar de juiste hulp bij krijgt, komt er meer ruimte om die destructieve gewoontes aan te pakken en te mogen zoeken naar gewoontes die écht bij jou passen. Gewoontes waar jij blij van wordt en waar je de rest van je leven wél mee verder kunt.

Probeer iets anders

Als je een nieuwe uitkomst wil, zul je iets nieuws moeten proberen. Dat is eng, onwennig en sterker nog: dat voelde echt onmogelijk! Dat destructieve gedrag zag ik namelijk als een manier om te overleven, om juist door de ellendige en pijnlijke momenten heen te komen. Pas later kreeg ik door dat dit voor een deel ook mijn problemen en mijn rot gevoel in stand hield. Ik maakte regelmatig hetzelfde mee, voelde mij vaak precies hetzelfde, omdat mijn gedragingen en handeling ook hetzelfde waren als altijd. Achteraf kan ik mijzelf natuurlijk niet de schuld geven, want ik had hier niet om gevraagd en deed het beste wat ik op dat moment kon, maar ik hield mijzelf wel per ongeluk in die vicieuze cirkel.

Wanneer er iets negatiefs gebeurde, prikkelde dat ook alle negatieve stemmen en gedachten in mijn hoofd. Gedachten die niet mild waren tegenover mijzelf en die altijd zorgde dat ik ook destructieve dingen ging doen. Om mijzelf te straffen, om de pijn weg te maken, om mijzelf te verdoven, alles om uit die situatie te komen. Een korte termijn oplossing, omdat het misschien simpelweg het enige was wat ik op dat moment voor handen had. Het was effectief en het gaf mij in ieder geval een manier om ermee om te gaan. Dat die manier mij niet hielp en juist tegenwerkte, dat realiseerde ik mij later pas.

Wat had ik te verliezen om het eens anders te proberen? De uitkomst was altijd hetzelfde wanneer ik verviel in destructief gedrag, dus die ene keer kon ik misschien ook iets anders proberen. Gewoon, om te kijken wat er dan zou gebeuren? Misschien was er alsnog een heel heftig en negatief gevoel, maar dan zou ik het met mildere aanpak in ieder geval niet nog erger maken. Probeer het te zien als een experiment, omdat ooit de eerste keer moet zijn om iets nieuws te proberen. Ooit moet de eerste keer zijn om jezelf iets nieuws aan te leren en een andere weg in te slaan.

Maak het concreet

Wat wil je precies anders gaan doen? Welk destructief gedrag helpt jou niet en hoe zou je dat het liefste anders aanpakken? Als je dit helder hebt en weet hoe je het graag zou willen, kun je ook een concreter plan maken. Schets een situatie waarbij het vaak misgaat. Waar gaat het dan precies mis? Wat doe je dan en wat zou je het liefst willen doen? Wat zou je het liefste doen op zo’n moment als je tot alles in staat was?

Vaak zag ik mijzelf namelijk totaal niet in staat om geen destructief gedrag te vertonen, dus vond ik dat lastig voor te stellen. Om juist buiten je eigen negatieve kaders te denken, helpt het misschien om na te denken wat je zou willen als echt alles mogelijk was? Wat zou je willen leren? Schrijf dat op en maak een concreet plan van hoe je het liefst met die situatie in het vervolg om zou willen gaan. Hoe vaker ik dat beeld voor mij haalde, dat opschreef en het voor mijzelf herhaalde, hoe ‘gewoner’ het werd in mijn hoofd. Het bleef niet langer iets onmogelijks, iets onbereikbaars, maar juist iets waar ik veel over na had gedacht. Iets wat ik mijzelf langzamerhand misschien wel zag doen en mij eigen kon maken. Het is misschien niet iets dat in één keer lukt, maar wel iets waar je jezelf de tijd voor mag geven om naartoe te werken. Elke keer dat je er een beetje beter in wordt ben je namelijk verder weg van je oude gewoonte.

Als dat concrete plan er ligt. Als je weet waar het vaak misgaat en wat je er voor nieuwe handelingen tegenover kunt zetten, kun je jezelf een tijdframe geven. Probeer dit eens twee weken zo te doen. Wanneer je een eindpunt hebt van je experiment, is het denk ik makkelijker om je eraan te houden en kun je na die twee weken goed zien wat het met je heeft gedaan. Je kunt het makkelijker evalueren. Hoe was het om het eens zo aan te pakken? Wat deed dit met je? Wat heeft het je gebracht? En hoe zou je bijvoorbeeld de komende twee weken het weer willen doen?

Eén ding tegelijk

Het makkelijkste is denk ik om één situatie te kiezen die je graag anders op zou lossen en je daar bijvoorbeeld die twee weken op te focussen. Bijvoorbeeld door je op een mindere dag niet telkens te vergelijken met anderen, of als er iets misgaat niet jezelf de schuld te geven, of bij een rotgevoel het niet weg te maken met een eetbui. Wat voor jou belangrijk is en hoe dat destructieve gedrag eruit ziet is natuurlijk heel persoonlijk. Wanneer het jou eigenlijk in de weg zit en je naar beneden haalt, is het het al waard om dat eens anders te doen. Omdat het echt anders mag je je daar misschien op de lange termijn veel beter door kunt voelen.

Probeer er één situatie uit te halen voor jezelf, waar je voor nu de focus op kunt leggen. Het hoeft namelijk echt niet allemaal tegelijk. Hoe meer je je aandacht moest verdelen, hoe lastiger het kan worden. Wanneer je je aandacht bij één situatie of één gevoel kunt houden, is dat makkelijker te overzien en is de kans denk ik ook groter dat het lukt. Als dat steeds makkelijker gaat, kun je de volgende situatie proberen aan te pakken.

Nieuwe routine

Ik probeerde voor mijn nieuwe, constructieve gewoontes ook nieuwe routines aan te leren. Zodat ik er telkens aan herinnerd werd en het op die manier steeds makkelijker in mijn dagelijkse leven paste. Als de emoties hoog opliepen of als er iets naars was gebeurd, ging ik een kop thee zetten voor mijzelf. Deze kop thee stond symbool voor het moment dat ik voor mijzelf inlaste en linkte ik altijd aan zorgen voor mijzelf. Dit werd een routine en bij elke kop thee werd ik herinnerd aan de gedachte dat ik mocht zorgen voor mijzelf, juist op dit moment. Juist nu ik normaal gesproken allerlei andere dingen had gedaan, juist nu ik mijzelf wel iets aan zou kunnen doen, mocht ik ook zorgen voor mijzelf. Eerst een kop thee, eerst een handeling die direct in verbinding stond met hoe ik het in de toekomst wilde. Hoe vaker ik dit herhaalde, hoe automatischer het ging. Ik raakte gewend aan deze handeling en hierdoor kon ik soms makkelijker kiezen om iets anders met die gevoelens te doen.

Hoe kleiner je begint hoe makkelijker het kan zijn om ermee te beginnen. Hoe kleiner en toegankelijker de handeling is, hoe makkelijker het ook is om vol te houden. Het kan je juist op die heftige momenten misschien net dat steuntje in de rug geven, je eraan herinneren dat je het ook anders mag doen. Dat lukt misschien niet in één keer, maar dat geeft niet. Een gewoonte doorbreken en daar iets nieuws voor in de plaats krijgen is lastig en vergt oefening. Misschien duurt het even voordat je iets vindt dat werkt en dat goed voelt, maar ook dat is oke. Wees niet te streng voor jezelf. Als het misgaat kun je het de volgende keer opnieuw proberen.

Waar doe je het voor?

Wanneer ik verviel in destructief gedrag weet ik nog heel goed dat niets mij meer uitmaakte. Alles was verpest en ik voelde mij altijd slechter dan ooit, dit leek de enige juiste oplossing voor alles. In ieder geval voor dat moment en ik zag vaak geen andere opties of uitwegen. Ik wist simpelweg niet waar ik het op dat moment voor zou doen, dus op dat moment voor een constructieve aanpak kiezen voelde vaak onmogelijk. Misschien zag ik op dat moment, in die situatie de motivatie niet, maar ik wist vaak wel glashelder te benoemen dat ik dit zeker niet nog mijn hele leven wilde. Ik wilde hier echt anders mee om leren gaan, ik wilde mijzelf niet telkens in de vernieling storten als het tegenzat. Zo zag ik de toekomst niet voor me, zo wilde ik het niet meer.

Dat werd uiteindelijk mijn grootste motivatie op de momenten dat ik er geen motivatie voor had. Nee, misschien wist ik op dat moment niet wat voor zin het allemaal had om er positiever mee om te gaan, maar ik wist wel dat ik dat in de toekomst wilde. Dan was dit het beste moment om ermee te oefenen, om een beginnetje te maken en om het in ieder geval een kans te geven. Ik wilde het anders, zodat ik later niet tegen dezelfde problemen aan zou lopen en een toekomst op kon bouwen, dat was de grootste motivatie die nodig was. Dat is misschien ook de grootste motivatie die jij nodig hebt om het elke dag, al is het met een kop thee, anders te doen. Je mag het proberen, je mag het anders doen. Gun jezelf de tijd en die zoektocht.

♥

Fotografie: wx1993