Niet iedereen weet hoe eetstoornissen precies in elkaar zitten. Dat is soms lastig en vervelend, maar helaas kun je dit niet altijd van iedereen verwachten, zeker niet van mensen die totaal geen ervaring met en verstand hebben van eetstoornissen. In de praktijk betekent dit dat je weleens te maken krijgt met opmerkingen die pijnlijk zijn. We hebben dan ook al regelmatig geschreven over wat je beter niet kunt zeggen tegen iemand met een eetstoornis. Denk hierbij aan opmerkingen als ''je eet toch gewoon'' of ''je bent toch helemaal niet mager?''

Ik heb hier zelf ook regelmatig mee te maken gehad, maar toen ik terechtkwam in de hulpverlening, had ik niet verwacht dat ik ook daar nog met zulke opmerkingen te maken zou krijgen. Ik had hier te maken met mensen die gespecialiseerd waren in eetstoornissen waardoor ik dacht dat zij wisten wat wel en niet helpend was om te zeggen. Toch ging het ook daar nog weleens mis. Op de redactie kwamen we erachter dat we helaas allemaal zulke ervaringen hadden. In deze blog delen we er een aantal. 

♦ Sandra
Ik deel hieronder een greep uit de opmerkingen die ik weleens heb gekregen. Het zijn opmerkingen die me echt bij zijn gebleven en waar ik nog steeds weleens aan denk. Destijds was ik nog een stuk jonger en voelde ik me afhankelijk van hulpverleners. Ik durfde dan ook niets te zeggen als er iets werd gezegd wat onprettig voelde. Ik sloot me enkel af en ging het contact vermijden. Als ik er nu op terugkijk is dat wel anders en weet ik zeker dat ik tegen een hulpverlener zou kunnen en durven zeggen dat een opmerking totaal niet helpend is. Soms kan een hulpverlener een opmerking dan uitleggen of er voor zichzelf simpelweg van leren. In andere gevallen is een opmerking gewoon lomp en heeft de ander niet door dat het ontzettend onhandig is. 

''Je bent niet te dik, je bent gewoon niet strak''

Ongeveer acht jaar geleden ging ik voor het eerst naar een diētiste. Ik had behoorlijk wat problemen met eten en vond het doodeng om naar haar toe te gaan. Toch hoopte ik dat ze me kon helpen. Onderdeel van haar behandeling was ook dat ik op de weegschaal moest. Ik schaamde me ontzettend voor mezelf, ondanks dat ze direct tegen me zei dat ik een gezond gewicht had. Ik weet nog dat ik me uit een soort automatisme excuseerde voor mijn gewicht, omdat ik mezelf zo dik voelde. Vervolgens zei ze tegen me dat ik niet te dik was, maar dat ik gewoon niet strak was. Ik kon totaal niet bevatten dat ze dat zei. Ik was hartstikke onzeker en had een enorm laag zelfbeeld. Het laatste wat ik kon gebruiken was zo'n opmerking.

Het raakte me zo dat ik binnen een paar weken flink wat kilo's afviel. Toen ik daarna weer bij haar kwam, stuurde ze me door naar een psycholoog die gespecialiseerd was in eetstoornissen omdat ik te complex voor haar zou zijn. Achteraf ben ik daar blij mee omdat ik aan die psycholoog ontzettend veel heb gehad. De reden dat ik zo snel afviel in korte tijd, had echter alles te maken met haar opmerking. Zelf nu, jaren later, denk ik er nog steeds regelmatig aan. Zeker nu met de hele hype rondom sport en krachttraining, spookt het regelmatig door mijn hoofd. Wellicht dat ik daardoor ook wel een beetje een afkeer ervoor heb gekregen.

''Gelukkig heb je nog genoeg vlees op je botjes''

Ik heb een keer een intake gehad bij een instantie waarbij ik een gesprek had met een hulpverlener en het ging over in hoeverre ik in staat was naar de instantie heen en weer te reizen. Het was namelijk niet in mijn regio. Vervolgens begon hij over het feit dat het voor veel mensen met anorexia te zwaar is om te reizen en dat zij daarom vaak opgenomen was. Echter, ''voor mij moest dat prima te doen zijn, want ik had nog genoeg vlees op mijn botjes,'' zei hij. Ik was stomverbaasd en kon eigenlijk niets uitbrengen. Uit die zin haalde ik, of mijn eetstoornis, direct meerdere boodschappen: ik ben dik, mijn eetstoornis valt wel mee, het is pas ernstig als je anorexia hebt en ga zo maar door. Ik ben daar uiteindelijk niet in behandeling gegaan. 

''In Afrika vinden ze volle vrouwen juist heel mooi''

Ook deze opmerking komt van een diëtiste met wie ik een discussie had over mijn gewicht. Het was gezond, maar toch vond ik mezelf te dik. Zij wilde niet dat ik af zou vallen, ik zag daar geen probleem in. Ik was koppig en eigenwijs en kwam met allerlei argumenten. Uiteindelijk kwam zij met het argument dat volle vrouwen in Afrika juist heel mooi worden gevonden. Ik kan me goed herinneren dat ik destijds enorm boos ben geworden. Ik had ten eerste niks te maken met vrouwen in Afrika. Daarnaast vond ik dat ze daarmee mijn eetstoornis bagatelliseerde. Het ging immers wel over iets meer dan jezelf wel of niet mooi vinden. Tot slot vond ik ''volle vrouwen'' klinken alsof ze mij dus ook onder die categorie schaarde. 

♦ Danique

"Maar je hebt het toch zo goed thuis?"

Ik vond dit een onwijs pijnlijke opmerking die mij nog lang heeft achtervolgd. Met deze opmerking leek mijn therapeut mijn eetstoornis niet te snappen. Thuis had ik het goed; ik had lieve ouders, een leuk broertje, we woonden in een mooi huis etc. Alles leek mee te zitten, maar toch voelde ik me echt heel erg ongelukkig en had ik een eetstoornis ontwikkeld. Toen de therapeut deze opmerking maakte, werd ik overvallen met een enorm schuld- en schaamtegevoel. Ik voelde me schuldig over de eetstoornis. Ik schaamde me ook, omdat ik dacht dat zelfs de therapeuten mij een aansteller vonden. Het liefst wilde ik verdwijnen. De therapeut leek mijn eetstoornis dus totaal niet te snappen. Als zelfs zij het niet snapte, hoe moest ik dan ooit mezelf snappen en serieus nemen?

♦ Irene

"Die extensions zien er beter uit dan je eigen haar."

Deze opmerking maakte een begeleider van de groepstherapie in de tijd dat ik voor anorexia in behandeling was. Mijn eigen haar was helemaal niet mooi meer en ik had via internet clip-in extensions gekocht. Ze waren weliswaar onnatuurlijk lang en je zag ze gewoon zitten, dat had ik achteraf ook wel door, maar op dat moment was ik er nog heel blij mee. Ik vond het een heel kwetsende opmerking om te maken, zeker van iemand die verstand had van mensen met eetstoornissen. Ik werd er heel erg onzeker door en heb mijn extensions vanaf toen ook niet meer gedragen. Deze opmerking zal ik niet snel meer vergeten.

Bovenstaande opmerking was kwetsend en ondoordacht, maar verder heb ik altijd veel gehad aan mijn hulpverleners. Soms kon ik opmerkingen als kwetsend of negatief ervaren, omdat ze me op de harde waarheid wezen. Verder heb ik eigenlijk niet zo heel erg veel rare opmerkingen gehad vanuit de hulpverlening. Gelukkig maar. :-)

♦ Scarlet

Een opmerking die ik vrij vervelend vond en maanden later nog steeds in mijn hoofd zat was de opmerking van een sociotherapeut over mijn eetgewoontes.

"Jij bent wel een lekkerbek"

Ik vertelde haar op haar verzoek wat ik globaal at en niet at. Het ging slecht met mij en mijn gewicht was ongezond laag. Ik zag er ongezond uit en was obsessief bezig met gecontroleerd en te weinig eten en te veel bewegen. Ik deed mijn best om aan te komen en probeerde dit middels producten waar ik vroeger erg van kon genieten, zoals witte Magnums. Ik schaamde me tegelijkertijd erg voor dit eten. Ik voelde me een vreetzak hierdoor, ongecontroleerd en een soort van 'nep-anorect'. Toen de sociotherapeut mijn "Magnums eten" ook nog eens benoemde als "Jij bent wel een lekkerbek" vond ik dat helemaal lastig.

Hulp vragen vond ik enorm lastig. Ik wilde me niet aanstellen, niet overdrijven en schaamde me voor het feit dat ik überhaupt weer hulp nodig had. Tegelijkertijd ging het enorm slecht en wist ik dat er iets moest gebeuren wilde ik niet dat het fout zou aflopen. Ik trok aan de bel en had eens in de twee weken een gesprek. Ergens voelde dat raar. Mensen om mij heen met wie het niet per se slechter ging hadden in mijn situatie soms full-time therapie en ik moest het met een gesprekje in de twee weken doen. Op advies van een andere professional uit het vak, kaartte ik dit aan. De reactie was...

"Jij vindt het nodig om meer dan 1 gesprek per twee weken te hebben?"

Dat voelde heel naar. Direct gingen de woorden NEE, LAAT MAAR in mijn hoofd rond. Hoezo werd het zo benadrukt en hoezo vond zij het niet nodig om meer gesprekken te hebben. Zij zag toch ook hoe verdomde slecht het ging? Ik voelde me echt een aansteller. Gelukkig had ik er toen schijt aan en zei ik "Ja, dat vind ik en ik niet alleen." Toch voelt het naar om in zo'n toestand nog zo voor jezelf te moeten vechten. Mij lukte dit nu, maar ik kan me voorstellen dat een ander die 10 jaar jonger is dan ik hier nu zou afhaken.

Ik vertelde de sociotherapeut dat het in de zomer vaak zo warm was en dat ik dan last kreeg van opgezette aderen. Ik zag daarom wat op tegen mijn vakantie op Curaçao. Ik wilde niet overal met blote armen lopen in Nederland, omdat het er gewoon naar uitzag en mensen me dan nakeken. De sociotherapeut vroeg vervolgens of ik mijn armen even wilde laten zien. Ik vond dat eigenlijk onzin, maar deed het toch maar, enigszins overvallen door de vraag...

"Ik vind de magerte van je armen wel meevallen hoor"

Oké, blijkbaar overdrijf ik de boel en ben ik helemaal niet zo mager als ikzelf denk? Ik begrijp best dat ze het zei om me gerust te stellen, maar in het geval van anorexia kan zo'n opmerking nogal eens anders binnenkomen.

"Heb je wel gevoelens van lust als je een Magnum eet?"

Uhmm sorry? Ik ben niet preuts ofzo, maar om nou over gevoelens van lust te gaan praten bij een Magnum vond ik nou ook weer niet zo nodig...

"Als je over 6 maanden niet bent aangekomen, heb je een chronische eetstoornis"

Toen ik bij een eetstoornis instantie kwam en voor het eerst specifiek aan mijn eetstoornis wilde werken, werd er na een aantal weken gezegd dat ik misschien ook mijn eetstoornis moest leren accepteren. Ermee moest leren leven. Are U kiddin me?! Prima als je na jaren van behandeling hier eens in een goed en uitgebreid gesprek over begint, maar ga me niet na een aantal weken vertellen dat ik misschien mijn hele leven maar een eetstoornis moet houden. Prima dat 'jullie' geen oplossing weten, maar dat betekent niet dat er nog zat andere instanties en goede hulpverleners zijn die wél mogelijkheden zien

"Ja hoor, je bent goed aangekomen en het is allemaal vet"

Hahahahaha. Ik kan nu nog lachen om die opmerking. Hoe kan je dat nou zeggen tegen iemand die herstellende is van anorexia en doodsbang is om aan te komen en dik te worden? Ik ben blij dat ik iemand ben die overal de humor van in probeert te zien én heel rationeel ingesteld is. Hierdoor kan ik dit soort opmerkingen relativeren en erom lachen, maar echt handig is het natuurlijk niet...

Ik wil mijn klaagzang trouwens even besluiten met de toevoeging dat ik begrijp dat het voor iedere professional ook gewoon super ingewikkeld is om altijd maar het juiste te zeggen. Een eetstoornis ligt zo extreem gevoelig en zeker als je zelf geen eetstoornis gehad hebt, is het heel eenvoudig om nét het verkeerde te zeggen. Dit zegt echter niets over iemand kwaliteiten of professionaliteit of het vermogen goed te kunnen helpen.

We hebben allemaal het beste met elkaar voor en willen allemaal helpen, dat staat voorop. Het is daarom het meest waardevol om 'onhandige opmerkingen' gewoon te bespreken en uit te leggen hoe iets binnenkomt. Zo leer je elkaar beter begrijpen. Een hulpverlener is immers ook maar een mens...

We zijn tot slot ook benieuwd wat jouw ervaringen hiermee zijn. Heb jij weleens lastige opmerkingen gehad van professionals? Hoe ben je hier destijds mee omgegaan? Laat het gerust weten in de reacties onder deze blog...

Lees ook: Goede opmerkingen van hulpverleners & Ode aan de hulpverlener

Fotografie: Madalyn Christine