Wanneer ik het, toen ik een eetstoornis had, met mijn vrienden over een eetlijst had keken ze me vragen aan, maar hier in eetstoorniswereld is iedereen wel bekend met die term. Je eetlijst. Het brengt je houvast of het is je grootste vijand. Je eetstoornis houdt het het liefst allemaal 'veilig' (yeah right), maar op gegeven moment komt het punt dat je je eetlijst moet uitbreiden.

Wat is het doel van een eetlijst?

Waarom moet ik eigenlijk een eetlijst hebben? Mijn vrienden hebben toch ook geen eetlijst. Of mijn ouders? Of wie dan ook?! Waarom mag ik niet gewoon eten op gevoel? Ik kon nog best wel eens boos worden om die eetlijst. Waarom ik wel en hun niet. Het sloeg nergens op. Als ik nou geen trek had, waarom zou ik dan eten? Voor het gemak vergat ik maar even dat ik een eetstoornis had en anderen in mijn omgeving niet.

Wanneer je een eetstoornis hebt, welke eetstoornis dan ook, kan een eetlijst heel helpend zijn om een bepaalde structuur en regelmaat in je eetpatroon te krijgen. Wanneer je te weinig eet en ondergewicht hebt is een eetlijst belangrijk om op een gezonde manier aan te komen en wanneer je juist overgewicht hebt om op een gezonde manier af te vallen. 

Wanneer je last hebt van eetbuien kan een eetlijst ook een uitkomst bieden. Het voorkomt namelijk dat je te lang niets eet of jezelf dingen ontziet en daardoor eetbuien uitlokt, ongeacht het gewicht dat je hebt. Eetlijsten zijn dus niet alleen voor mensen met ondergewicht. 

Welke eetlijsten zijn er?

Hier op Proud gaan we uit van verschillende soorten eetlijsten. Om te beginnen met de wenlijst. Deze lijst is alleen voor als het eten echt nog heel erg moeilijk is en om refeeding te voorkomen. Het is bij lange na geen gezond eetpatroon. Wanneer je deze lijst volgt is het de bedoeling om op te bouwen naar de basislijst.

De basislijst is wat een gemiddeld (!) persoon op een dag eet. Het is een richtlijn, dus het kan best dat er mensen in je omgeving zijn die net even anders eten. Andere producten, hoeveelheden en met een andere regelmaat. Het kan dus zijn dat jij wat meer of minder nodig hebt dan de basislijst om op een gezond gewicht te blijven. Luister wat dit betreft goed naar je lichaam en wees eerlijk naar je (eventuele) diëtist. 

Daarnaast is er een ook aankomlijst. Met deze lijst kan je op een gezonde manier aankomen in gewicht. Natuurlijk is niet iedereen hetzelfde en zullen ook niet alle lijsten voor iedereen hetzelfde zijn, laat staan de behoeftes. Er wordt altijd uitgegaan van een gemiddelde of het wordt gezien als voorbeeld. Het kan best dat jij meer of minder nodig hebt om wel of niet aan te komen/ op gewicht te blijven/ af te vallen.

Een eetlijst heeft nooit het doel om jou dik te laten worden of veel te veel of weinig te laten eten. Ik begrijp heel goed dat dat soms niet zo voelt, maar probeer toch wat steun te vinden in deze gedachte.

Het gaat niet ineens makkelijk zijn

Geen zorgen, als eten nog heel lastig is word je niet direct in het diepe gegooid. Zoals ik al schreef is er een wenlijst wanneer het even niet anders kan. Zelf heb ik ook zo'n wenlijst gehad, maar al snel moest ik mijn lijst gaan ophogen. Shit, paniek! Zo veel kan ik echt niet eten hoor. Dit is nog veel te moeilijk.

Natuurlijk is het belangrijk om niet te grote, maar zeker niet te kleine stappen te nemen. Te grote stappen kunnen erg veel angst oproepen en daardoor averechts gaan werken. Natuurlijk is het super dapper als jij na lange tijd weer een verboden product durft te eten, maar als dat betekent dat je de eetmomenten daarna overslaat of alleen al flink mindert heeft het natuurlijk niet echt zoden aan de dijk gezet.

Ook te kleine stappen zetten en steeds maar op dat 'veilige' plekje blijven heeft geen zin. Je moet toch vooruit en het gaat niet ineens makkelijker worden als je langer blijft wachten. Sterker nog, je zou het best nog wel eens lastiger voor jezelf kunnen maken om na zo'n lange tijd die drempel nog over te gaan. Uitstel is afstel. In principe zou het goed zijn om elke 2 a 3 dagen een stap erbij te zetten. Zo blijf je een beetje de vaart erin houden en dat maakt het uiteindelijk echt makkelijker. Blijf niet te lang hangen in een ongezonde situatie, want een eetstoornis is net als drijfzand.

Probeer een balans te vinden in wat voor jou haalbaar is. Geen grote stappen, geen kleine stappen, maar haalbare stappen. Wat voor de één een grote stap is kan voor de andere een kleine stap zijn en andersom. Dat het angst oproept is vaak onovermijdelijk, maar spreek die angst uit. Praat erover, relativeer het, zoek afleiding, vraag het na. Zijn je angsten reëel? Waar ben je zo bang voor? Waar gaat het je brengen als je dit blijft uitstellen? Wat is je doel? Waar wil je heen? Schakel je omgeving in, want je staat er niet alleen voor. Neem jezelf in bescherming, maar onderschat jezelf niet. Je bent sterker dan je denkt.

Wat gaat er gebeuren met mijn lichaam als ik aankom?

Dat is niet voor iedereen hetzelfde. Je lichaam is immers geen machine. Je kan niet een precieze berekening maken die vertelt dat als je zo veel eet je zo en zo veel aan gaat komen in dit en dat tijdsbestek. De ene week kom je misschien 1 kilo aan en de week daarna kan je ineens een halve kilo afvallen terwijl je hetzelfde hebt gegeten.

Laat je daarom niet afschrikken door dat getal op de weegschaal, maar ga uit van wat je gewicht doet op de langere termijn. Daar kan je wel iets over zeggen en je bent echt niet van de ene op de andere dag heel dik zonder het door te hebben. Misschien voelt het zo, maar weet dan dat het de eetstoornis is die jou zo laat voelen en dat die angsten niet de waarheid zijn.

Bovendien gebeurt aankomen niet bij iedereen op dezelfde manier. Wanneer je ondergewicht hebt gehad kan het zijn dat je eerst aankomt op je buik, omdat je lichaam je organen wilt beschermen. Dit gewicht zal zich later weer verdelen. Probeer in die gevallen niet voor de spiegel te gaan staan en een vergrootglas op je buik te leggen, want dat trekt alles uit z'n verband. Een vertekent perspectief. Geef het tijd en je zal zien dat je lichaam zich aanpast, maar ook dat je lichaamsbeleving gezonder gaat worden.

Daarnaast kan het ook zo zijn dat je je eetlijst ophoogt en ineens af gaat vallen. Huh?! Dit kan komen omdat je lichaam in de spaarstand stond en je spijsvertering nu weer op gang is gekomen. Je zal dan dus vaker ophogingen nodig hebben.

Kwaliteit of kwantiteit?

Je eetlijst uitbreiden hoeft niet altijd te betekenen dat je meer eetmomenten moet hebben. Je kan er ook voor kiezen om vollere, calorierijkere producten te eten als dat een makkelijkere weg is voor jou. Natuurlijk hoef je jezelf niet vol te proppen met allerlei ongezonde dingen. Dat is niet de bedoeling, maar denk bijvoorbeeld eens aan gezonde vetten zoals in olijfolie, noten of avocado. Kies niet langer voor magere, maar voor volle yoghurt en neem pindakaas in plaats van jam.

Verboden producten

Misschien gaat het eten van die basislijst wel prima, heb je een gezond gewicht en weet je dat goed te behouden, maar zijn er nog een hoop producten die je niet durft te eten. Ook dan kan je in zekere zin wel spreken van het uitbreiden van je eetlijst of in ieder geval de keuzes die je daarin kan maken. Schrijf voor jezelf eens een lijst op met alle producten die je niet durft te eten en begin met het makkelijkste. Probeer elke 2 a 3 dagen iets van die lijst af te strepen. Je kan er ook voor kiezen om zo'n product samen met iemand anders te eten. Als zij het doen, waarom jij dan niet? Dat kan echt helpend zijn.

"Maar het is toch prima zo? Ik ben toch gezond… Van mij hoeft het niet hoor." Oke, dat vind ik goed. Dat is helemaal aan jou natuurlijk, maar zou je niet veel liever vrij zijn in je keuzes? Zou je niet veel liever niet in de stress hoeven schieten als je ineens in de sociale situatie kwam waarin jou iets moeilijks werd aangeboden? Zou je niet gewoon willen eten waar je trek in hebt zonder schuldgevoelens? Zou je het jezelf niet gunnen?

Niets is voor altijd

Ik kan me voorstellen dat je op gegeven moment helemaal gek wordt van die eetlijst. Je wilt immers gewoon vrij zijn. Je eigen keuzes maken. Meer op gevoel leren eten. Geloof me, dat komt echt, maar gun jezelf die tijd. Gun jezelf dat proces. Maak het jezelf makkelijker door die regelmaat aan te leren en je lichaam weer te laten wennen aan voldoende voeding en een niet-verstoord hongergevoel. Laat het vertrouwen groeien dat je niet zomaar dik gaat worden. Dat je goed bent zoals je bent. Dat je af en toe iets extra's mag en dat je kan luisteren naar je gevoel.

Het lijkt op sommige momenten misschien verstikkend en vervelend, maar je eetlijst heeft een nut. Niets is voor altijd. Deze periode gaat ook weer voorbij. Je eetstoornis kan je overwinnen. Die vrijheid is ook voor jou weggelegd, maar je moet er wel iets voor doen.

Hoe is (het ophogen van) je eetlijst voor jou?