Onlangs kwam ik naar buiten met het verhaal dat mijn moeder een narcist is. Deze ontdekking zette mijn wereld op zijn kop. Ook bleek dat er zoveel komt kijken bij het herstellen van narcistisch misbruik. Helemaal hersteld ben ik nog niet, maar ik ben wel op weg. Ik deel hoe ik ben gekomen tot waar ik nu sta. Allereerst wil ik jullie enorm bedanken voor alle lieve reacties! Ik lees ze allemaal en jullie lieve woorden en steun zijn hartverwarmend.

Narcistisch misbruik ontdekken
Het heeft best een tijd geduurd voordat ik in kon zien dat mijn moeder psychische problemen heeft. Ik heb het vermoeden dat zij een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft. Deze stoornis kan alleen na onderzoek door een psycholoog of een psychiater worden vastgesteld. Aangezien mijn moeder vindt dat er niets mis met haar is, zal dit onderzoek waarschijnlijk nooit plaatsvinden. Toen ik nog thuis woonde voelde ik me heel vaak onbegrepen, en ik had sterk het gevoel dat ik niet goed genoeg was. Eigenlijk zijn de echte spanningen pas ontstaan toen ik mijn vriend ontmoette. Hij was totaal niet onder de indruk van mijn moeders manipulaties. Ook gaf hij bij mij aan dat ik er echt mocht zijn, dat ik niet voor haar leef.

Voor mijn moeder gaf dit heel veel stress, ze ziet mij als een verlengstuk van zichzelf. Alsof ze mij bezit. Als het aan haar ligt heeft ze alles over mij te zeggen, ze houdt geen rekening met mij en mijn grenzen. Op het moment dat ik afstand nam, werd haar gedrag heftiger. Ze ging meer manipuleren, en ze zette allerlei tactieken in. Soms was ze heel lief, ze kwam zelfs met cadeaus. Maar op veel momenten was ze een heks, ijskoud. Dit gaf mij heel erg veel verdriet. Wat ik wilde was een leuk leven met een lieve moeder. En hoe meer ik op zoek ging naar een eigen leven, hoe meer strijd er was met mijn moeder.

Vanuit de omgeving gaf een bevriend hulpverlener aan dat ik wellicht eens wat moest lezen over persoonlijkheidsstoornissen. Ik las erover en herkende vooral veel in het deel over de narcistische persoonlijkheidsstoornis. Maar er stond niet bij wat dat voor een slachtoffer doet. Dus ik trok de schuld naar mij: mijn moeder heeft een groot probleem, en dan ben ik ook nog eens zo’n zwakke mislukking. Als ik eerlijk ben, durfde ik op dat moment ook nog niet te zien dat mijn moeder een psychisch probleem heeft.

Jaren later liep ik echt vast in het leven. Ik stond op het punt om straatvrees te ontwikkelen, en het ging gewoon niet meer. Naast deze straatangst merkte ik ook dat ik mij eigenlijk het niet waard vond om over straat te mogen lopen. Ik was zoveel minder waard dan wie dan ook. Iedereen die mij op straat zou zien lopen zou zien dat ik daar niet mocht zijn.

Op een gegeven moment ging ik twijfelen aan mijn gedachten: Ik vroeg mij af wanneer ik wel trots op mijzelf zou zijn. Was dat als ik gepromoveerd was? Als ik meerdere succesvolle ondernemingen had? Als ik 1 miljoen volgers op Instragram had? Als ik dit alles tegelijkertijd bereik? Ik realiseerde dat geen enkel succes goed genoeg zou zijn voor mij. En dat de oorzaak hiervan in mij moest zitten. Ik moest veranderen.

Toevallig was er in een besloten facebookgroep een draadje over opgroeien onder moeilijke omstandigheden. Na lang twijfelen deelde ik een aantal voorvallen uit mijn jeugd. De steun kwam direct: lees eens over narcistisch misbruik. Wat jij mee hebt gemaakt, dat is emotionele mishandeling. Het is tijd dat je voor jezelf gaat vechten, in plaats van leven voor iedereen behalve jezelf.

Nachten heb ik wakker gelegen. Intens verdrietig. Heel veel voorvallen kwamen langs. Ik kon ze nu op een andere manier zien. Mijn zus, die mij haat en tegelijkertijd intens jaloers is op mij, zou dat ontstaan zijn uit kwade opzet van mijn moeder? Om zo een wig te drijven tussen ons, haar dochters, en zelf sterker te komen staan. Het antwoord is waarschijnlijk ja.

Kiezen voor herstel is niet makkelijk. Het liefst was ik daar vast blijven zitten, doodsbang, verdrietig en in een isolement. Op een gegeven moment kwam de klik: wat zou ik over 30 jaar willen dat ik nu had gedaan? Wil ik echt zo verder leven? Dat was het moment dat ik besloot om voor mijn herstel, voor mijn geluk te vechten. Dat is helaas geen rechte lijn omhoog, maar een parcours met vallen en opstaan. Maar ik weet nu waarvoor ik vecht.

Narcistisch misbruik herkennen
Narcistisch misbruik herkennen is niet makkelijk. Er zijn maar weinig professionals die het inzien. Laat staan dat je het zelf ziet als je opgroeit bij een narcist, of als jouw partner een narcist is. Wat het ook lastig maakt is dat veel online informatiebronnen niet of niet geheel juist zijn. Ze gaan er bijvoorbeeld vanuit dat je opeens een narcist wordt, bijvoorbeeld omdat je iedere dag selfies maakt. Dit is absoluut niet waar.

Narcistisch misbruik kenmerkt zich door psychisch geweld. Manipuleren, kleineren, pesten, uitlachen, de schuld geven van alles. Maar ook sociale isolatie: ervoor zorgen dat jij als slachtoffer totaal afhankelijk wordt van de narcist. De narcist vindt zichzelf fantastisch, maar niet iedere narcist blaast zo hoog van de toren. Vaak is het verborgen, maar wel komt steeds dezelfde boodschap naar buiten. Ik ben geweldig, ik lever de beste prestaties. Fouten kunnen ze niet toegeven, ze maken geen fouten. Ze verdraaien alles: prestaties hebben zij bereikt, de fouten maak jij.

Kritiek komt bij een narcist niet goed aan. Natuurlijk, voor iedereen kan kritiek krijgen moeilijk zijn. Maar een narcist reageert op kritiek met een venijnige tegenaanval. Een narcist heeft geen empathie, hij of zij kan zich niet inleven in jouw gevoelens. Ze hebben dit wel oppervlakkig geleerd, en kunnen jou er daarom wel mee bespelen, maar ze snappen maar heel weinig van sociale omgangsvormen.

Heb ik hoop op een betere moeder?
Je losmaken van een narcist is ontzettend lastig. Ik heb het contact verbroken, voor mij is dat de enige manier waarop ik kan herstellen. Maar dat wil niet zeggen dat ik niet twijfel over mijn beslissing, of dat ik geen hoop heb op een goede relatie.

Ik ben traumatisch gehecht, de hechting met mijn moeder is niet veilig. Je losmaken is dan eigenlijk nog lastiger. Omdat ik mij niet veilig kon hechten, ben ik mij gaan vastklampen aan mijn moeder. Ik paste mij aan zodat ik gezien werd, deed alles wat nodig was. Nu ik dit besef, weet ik ook dat ik lief mag zijn voor mezelf. Ik heb gedaan wat ik kon als kind en het echte losmaken gaat niet over een nacht ijs. Ook heeft zij mij opgezadeld met een enorm schuldgevoel, zodat ik altijd alles voor haar bleef doen. Want zij was een zielige vrouw, met een moeilijke jeugd. Ik realiseer me dat dit haar gedachten en gevoelens zijn, niet die van mij.

Mijn moeder heeft uitgesproken dat ik bij haar terugkom als het uitgaat met mijn vriend. Zij maakt mijn vriend bewust zwart, ook bij zijn ouders! Ze vertelt hele vreemde verhalen aan ze over hun zoon, gelukkig geloven zijn ouders dit niet. Uit deze reactie maak ik op dat zij de echte liefde voor mij niet voelt. Ze geeft niet aan dat ze me mist, dat ze het zo gezellig met mij vindt. Zij wil enkel dat ik bij haar terugkom, zodat ik weer in haar macht ben.

Waarschijnlijk houd ik altijd de hoop op een betere relatie. Ze blijft mijn moeder. Ik mag ook beseffen dat ik mijzelf nu deze liefde kan geven, ik ben niet meer van haar afhankelijk. Ik hoop dat zij op een dag inziet dat ze hulp nodig heeft. Maar zelfs als ze inziet dat ze deze hulp nodig heeft, en hulp accepteert, zal ze nooit echt veranderen.

Waar ik wel op hoop is dat meer mensen in haar omgeving in durven zien wie zij is. Ik ben nu de zondebok, ik laat die arme vrouw in de steek. Mijn moeder maakt mij zwart bij naasten, zodat zij deze mensen in haar macht houdt. Ik heb dit geaccepteerd: bij het kiezen voor mijzelf horen ook nadelen, maar alles is beter dan in haar macht blijven.

Mijn herstel
Bij mij uitte het narcistisch misbruik zich in een angststoornis. Maar het kan zich op zoveel andere manieren uiten. Bijvoorbeeld in een depressie, verslaving, eetstoornis, of continue aan het werk zijn en de drang voelen om te presteren.

Stap 1 in mijn herstel was dat ik wilde veranderen. Wat voelde ik mij zwak, en een mislukking. Dat ik hulp nodig had, wie zou mij nou willen helpen. Maar vechtlust won het van deze negatieve gedachten.

Ik heb gekozen voor een haptotherapeut die mij vertrouwt maakt met mijn lichaam. Daarnaast koos ik voor een therapeut die veel kennis heeft over herstel van narcistisch misbruik. Ook ben ik een online programma gaan volgen dat zich richt op chronische hyperventilatie.

De therapie die voor mij werkt hoeft voor jou niet te werken. Ieder mens is uniek. Wil je herstellen van narcistisch misbruik, vraag jezelf dan af waar jij je goed bij voelt. Waar heb jij behoefte aan? En durf ook te stoppen met een therapie als je het gevoel hebt dat je niet op het goede spoor zit. Zo voelde ik me bij de psycholoog van de huisarts onbegrepen, en de ademtherapeut waar ik heen ging vond ik te zweverig. Het vinden van de juiste therapeut draagt bij aan je herstel.

Ook heeft het mij geholpen om het gedrag van mijn moeder scherp te krijgen. Wie is ze echt, welk gedrag vertoont zij en wat is de achtergrond daarvan. Niet om medelijden met haar te krijgen, maar om helder te krijgen waar ik mee te maken heb. Sinds ik volledig heb geaccepteerd dat zij een narcist is, kan ik haar gedrag loslaten. Natuurlijk mag je er dan nog steeds ontzettend boos om zijn, en wat de narcist jou aan heeft gedaan heeft nooit mogen gebeuren. Maar weten wat de narcist drijft zorgde bij mij ervoor dat ik delen kon loslaten.

Ben ik er al, ben ik volledig hersteld?
Nee, absoluut niet. Dat merk ik aan veel gedachten.

Zo maak ik me tijdens het typen van dit artikel druk om de redactie van Proud. Ze zullen wel denken: heb je dat gezeur van haar weer, zitten we helemaal niet op te wachten. Eigenlijk moet ik deze blog maar niet schrijven denk ik dan. Deze gedachten durf ik nu uit te spreken, ik erken dat ik deze ideeën heb omdat ik niet erkend ben in mijn jeugd. En ik weet dat de redactie van Proud professioneel genoeg is om op een vriendelijke manier aan te geven wat zij van mijn blogs vinden. Ik hoef me niet druk te maken over wat zij wel of niet denken, daar heb ik toch geen invloed op.  

Daarnaast vermijd ik nu al het contact met mijn moeder, uit zelfbescherming. Ik denk dat ik nog niet sterk genoeg ben om te blijven staan naast haar. In mijn jeugd heb ik geleerd om te buigen voor haar, en aan dat patroon werk ik nu. Complimenten, cadeaus en lieve woorden: ik wacht op de genadeklap. Als mijn moeder iets liefs voor mij deed, dan volgde vrij snel daarna iets heel erg onaardigs. En mensen die zeggen dat ze mij leuk vinden, als ze wisten wie ik echt ben zouden ze dat echt niet zeggen.

Langzamerhand verander ik. Het leven vond ik zinloos, ik wilde zo snel mogelijk door het leven heen. Nu geniet ik van kleine dingen, ik kan een diepe genegenheid voelen voor naasten. Ook ga ik langzaam open staan voor echte contacten. Geen oppervlakkige vriendschappen, maar ik ben op zoek naar verbinding. Als een kind zo blij ben ik als ik een nieuwe chocoladereep probeer. Mijn extreme vermoeidheid is verdwenen, en ik merk dat het echte geluk in de hele kleine dingen zit. Ik kom er langzaam achter wie ik ben, wat ik wil en waar mijn grenzen liggen.

Als ik zie waar ik zes maanden geleden stond, dan weet ik dat ik enorme stappen heb gemaakt. Zes maanden geleden ontdekte ik het misbruik, en nu durf ik mijn verhaal te delen.

Boeken en websites
In mijn weg naar herstel heb ik enorm veel gehad aan een aantal boeken en websites. Ik raad je aan om veel te lezen over narcisme en narcistisch misbruik. Hierdoor ga je beter begrijpen wat er aan de hand is, en kom je sterker te staan.

• De keuze van Edith Eger gaf mij de spreekwoordelijke schop in de juiste richting. Deze vrouw heeft op haar zeventiende in een concentratiekamp gezeten. Nu is ze 90, ze is een wereldberoemde psychotherapeute en zij deelt haar verhaal. De kracht die uit haar komt gaf mij het idee: als zij kan herstellen, kan ik het misschien ook.
• Een spiegel voor narcisten van Martin Appelo. Deze man is een narcist en psycholoog. Hij gaf me inzicht in de leefwereld van een narcist. Op YouTube staat ook een goede video van hem.
• Het boek van Hella de Jonge, “Los van de wereld”, bezorgt me een nacht met minder slaap. Want wat heeft zij mooi beschreven wat het is om te leven met een getraumatiseerde moeder. Ze opent mijn ogen, niets wat ik had gedaan had ervoor gezorgd dat mijn moeder zich wel echt wilde hechten aan mij.
• Bevrijding van trauma, angst en onmacht van Franz Rupert: over het ontstaan van trauma, overlevingsstrategieën en dat jij niet de schuldige bent.
• Het verdwenen zelf gaat in dit artikel in op de symptomen van narcistisch misbruik.