Als iemand benoemt perfectionistisch te zijn, vind je dat dan een goede of een slechte eigenschap? Vroeger dacht ik dat het een goede eigenschap was. Dat je dan goed werk zou leveren, je best zou doen. Ik herkende mezelf dan ook niet terug in de term 'perfectionistisch' toen mijn behandelaren dat voor het eerst benoemden. Als ik perfectionistisch was, dan zou het wel beter met me gaan. Dan zou ik het toch wel goed doen? Inmiddels ben ik daar heel anders over gaan denken. Perfectionisme vind ik eigenlijk helemaal niet zo'n goede eigenschap. Het zat mij ook alleen maar in de weg. Volgens mij bestaat goed perfectionisme helemaal niet.

Ik moet perfect zijn, want anders...

Niets was ooit goed genoeg Of eigenlijk; ik was nooit goed genoeg. Ik deed het niet goed genoeg. Waarom het zo belangrijk voor me was om goed genoeg - ofwel perfect - te zijn? Uiteindelijk kwam dat allemaal voort uit angst. Angst om niet goed genoeg te zijn. Angst dat anderen me dingen zouden verwijten. Angst dat anderen me uit zouden lachen, dom zouden vinden, in de steek zouden laten. Dat wil natuurlijk niemand. Het idee afgestoten te worden, is ontzettend eng en pijnlijk. Je kan het niemand kwalijk nemen dat te willen voorkomen. Dus ik moest beter. Beter zijn, beter presteren. Als ik maar goed genoeg was, dan zou ik meetellen. Niet afgestoten worden. Niet alleen en ongelukkig eindigen. Maar wanneer is goed goed genoeg? Bij perfectionisme zit daar zo ongeveer geen limiet aan. Jawel: perfectie. Maar perfectie bestaat niet. Dus streefde ik naar een onhaalbaar doel, waardoor ik nooit goed genoeg voelde en altijd bang was. Hielp dat me nou echt vooruit?

In therapie werd mij regelmatig verteld dat de lat best iets lager mocht. Met de tijd durfde ik voorzichtig te accepteren dat perfectie niet bestond en dat niemand perfect was. Maar wat was het moeilijk! Uitdagingen lagen hierin voor mij in het plaatsen van tekeningen op sociale media. Of het delen van een filmpje met de band, waarin ik niet perfect had gespeeld. Ik vond dit zo ongelooflijk spannend. Anderen zullen wel denken: haha, plaatst ze dit op sociale media? Is ze hier trots op? Is dit het beste wat ze kan? Wat een loser! Hoewel het heel veel minder is, kan ik dit soort gedachtes nog steeds wel eens hebben als ik een tekening of muziek deel waar ik met liefde en trots aan heb gewerkt. Een ander kan het toch beter. De mensen die het écht kunnen, zullen me wel uitlachen. Ik hoor niet bij de mensen wiens passie dit is. Ineens lijkt die liefde en trots als sneeuw voor de zon verdwenen. Hoe komt dat toch?

Zolang ik iets voor mezelf doe, kan ik er gemakkelijk plezier uithalen en trots op zijn. Maar zodra er een ander in het spel komt, kan ik ineens onzeker worden. Wat zou de ander hiervan vinden? Voor mij is dat waar perfectionisme echt over gaat. Over het goed willen doen voor de buitenwereld. De angst om niet goed genoeg te zijn. De angst om uitgelachen en buitengesloten te worden. Er waren twee vragen die ik mezelf moest stellen: hoe reëel is deze angst? En wat heb ik er werkelijk aan?

Perfectionisme maakte mij niet beter, maar slechter

Hoe reëel de angst is? Misschien dat iemand zou kunnen denken dat ik iets beter had kunnen doen of dat hij of zij het beter had gedaan. Tja, er zal altijd iemand beter zijn ergens in, maar ik heb eigenlijk nog nooit meegemaakt dat iemand daardoor volledig is buitengesloten door mijn omgeving. Niet iedereen zal en kan van je houden. Dat hoeft niet, maar de mensen om mij heen die van mij houden, houden niet van mij omdat ik ergens wel of niet heel erg goed in ben. En andersom is dat ook niet een reden waarom ik de mensen in mijn leven graag om me heen heb. Bovendien ondervond ik dat door het uittesten van mijn angsten mensen juist heel positief reageerden. Gewoon omdat ze het leuk vonden dat ik ergens plezier aan beleefde. Die lat ligt echt niet zo hoog.

Maar dat die lat lager mocht, vond ik ook iets heel moeilijks en tegenstrijdig. Daarover schreef ik eerder in de blog 'Mag ik nog iets willen bereiken?'. Want het is toch ook leuk en goed om jezelf uit te dagen? Het is toch niet slecht om ergens beter in te worden, ergens je best voor te doen? Ja, jezelf uitdagen en ergens beter in worden is ook leuk, maar dat staat voor mij echt niet meer gelijk aan perfectionisme. Een belangrijk verschil is dat ik me niet met anderen vergelijk, maar kijk naar mijn eigen proces. Ook is het belangrijk voor me dat ik het echt vanuit mezelf doe; omdat ik het wil en niet omdat ik denk dat anderen iets van mij verwachten. Ook hangt niet mijn hele zelfbeeld en eigenwaarde meer af van iets wel of niet 'goed genoeg' doen - whatever that means, want is dat al met al niet subjectief? Maar dat is misschien weer een ander verhaal. Kortom, ik ben tevreden met wie ik ben en als ik me op wat voor vlak ook ontwikkel of ineens ergens in uitspring is dat leuk. Maar is dat niet zo, dan doet het ook niet af... En dat deed het eerder wel.

Dus om terug te komen op de vraag of mijn perfectionisme me gelukkig maakte: allesbehalve. Ik was bang afgestoten te worden, maar sloot in werkelijk mezelf af van de rest. Mijn perfectionisme weerhield me ervan in het delen van mijn interesses met mijn vrienden. Het weerhield me ervan om werkelijk te kunnen groeien. Het liet me niet mezelf zijn. En als je niet jezelf bent, hoe kan de verbinding met een ander dan echt goed voelen? Want die verbinding was niet met wie ik werkelijk was. Niet met mij. Het versterkte alleen maar meer mijn eenzaamheid, zelfhaat en onzekerheid. Alles perfect willen doen met het doel me dan beter te voelen, had eigenlijk het tegenovergestelde effect. Bovendien maken onze imperfecties - of dat nou binnen werk, hobby's, op persoonlijk vlak of wat dan ook is - ons ook menselijk. En je zo kwetsbaar opstellen, verbindt ons uiteindelijk alleen maar meer. Een mooie blog hierover vind ik '10 voordelen van kwetsbaar zijn'. Want laten zien wat niet perfect aan je is, voelde voor mij ook echt als me kwetsbaar opstellen. In theorie zou iemand me er pijn mee kunnen doen, maar wat zou dat vooral veel over die gene zeggen. En wat is het in de praktijk juist fijn, bevrijdend en verbindend.

Wat dan wel, in plaats van perfectionisme?

Die balans vinden tussen ontwikkelen vanuit interne motivatie of perfectionisme door (vaak door mijzelf ingevulde) druk van buitenaf, vond ik lastig. Hoe kan ik me ontwikkelen op een voor mij gezonde manier? Waaraan merk ik dat ik wel of juist niet goed bezig ben? Ook daarin kan je het niet perfect doen. *knipoog* Vandaag de dag merk ik nog steeds dat ik met het uploaden van een tekening op social media erg bang ben voor wat anderen denken. Natuurlijk hoef ik hem niet online te zetten, ik kan het ook voor mezelf houden. Daarin is niks goed of fout, maar de beweegreden maakt voor mij wel uit. Houd ik het voor mezelf omdat ik dat prettig vind, omdat het me niet uitmaakt of omdat ik bang ben voor wat anderen denken? Blijf daarin dicht bij jezelf.

Ik hoef niet ergens beter in te worden om mezelf te waarderen in de basis, maar als ik me wel ergens in wil ontwikkelen is angst geen goede motivatie en ook geen goede voeding. De kans is groter dat het demotiveert. Dat het zelfhaat en onzekerheid triggert. Dat is voor niemand goede voeding, maar put eerder ontzettend uit. Perfectionisme laat geen ruimte over om te kunnen groeien. Om te kunnen groeien in wat dan ook, is liefde, zorg, aandacht en geduld nodig. Ergens plezier in hebben, is voor mij persoonlijk ook iets heel belangrijks. Wat zijn jouw drijfveren? Waarom doe je wat je doet? En voor wie doe je het? Hoe laat het je voelen? Geeft het energie? Maakt het je gelukkiger? Want een ander zal niet meer van je houden als jij jezelf meer haat en steeds weer zegt niet goed genoeg te zijn. En jij ook niet.

Perfectionisme maakt je niet beter.

Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.