Aan het begin van mijn eetstoornisbehandeling maakte ik voor het eerst kennis met de basis eetlijst. De basis eetlijst is een goede richtlijn van wat een normaal mens op een dag allemaal hoort te eten. In mijn behandeling was dit een doel om naartoe te kunnen werken en een structuur om aan vast te kunnen houden. Zelf heb ik veel aan de eetlijst gehad, maar op andere momenten heeft het me ook wel eens tegengewerkt. Dan kon het mijn drang naar controle erg triggeren en vond ik het moeilijk om verder te kijken dan wat de lijst mij voorschreef. Het gevolg? Opdringerige gedachten, een wervelwind aan angst en handelen vanuit de eetstoornis. Precies niet wat je wilt, maar hoe ga je daar dan mee om?

De basis eetlijst kan je ook terugvinden op onze website onder het kopje voedingslijsten. Hier vind je ook de wenlijst, aankomlijst, basislijst voor mannen, variatielijsten en richtlijnen voor extra eten wanneer je bent gaan sporten. Het volgen van die lijst heeft mij een hoop gebracht. Het schakelde meteen een discussiepunt met mijn eetstoornis uit. Dit was het plan en dat moest ik volgen. Dat was niet makkelijk, maar de heldere doelstelling voor mij en mijn omgeving maakte het moeilijker om ergens onderuit te komen. Mijn diëtist kon me haarfijn uitleggen wat ik nodig had en waarom. Deze feitelijke informatie maakte het makkelijker om de angst vanuit mijn eetstoornis te relativeren. Door steeds een beetje op te hogen, at ik naar verloop van tijd volgens de volledige eetlijst. Het voelde veilig en oke, maar ik was er nog niet.

Niet buiten de lijntjes kleuren

De eetlijst voelde veilig en oké, maar oh wee als er een keertje iets afweek van mijn plan. Dan kon ik behoorlijk in de stress schieten. In paniek raken zelfs. Dit was een van de redenen dat ik sociale aangelegenheden waar eten bij kwam kijken liever meed. Ik wilde gewoon mijn eigen boterhammetjes, mijn eigen tussendoortjes en mijn eigen, afgesproken avondmaaltijd. Ik was er onwijs rigide in dat het helemaal gebeurde op mijn manier. Op een andere manier durfde ik niet. Geen verjaardagsfeestjes met taart, geen barbecues of buffetten, geen traktatie of koekje bij de thee. Liep het toch anders dan gepland? Omdat ik geen 'nee' durfde te zeggen of een te grote uitdaging probeerde, compenseerde ik dat op een later moment. In mijn ogen was die compensatie terecht, maar in de meeste gevallen overschatte ik de situatie en compenseerde ik veel te veel. Los van of het compenseren wel of niet nodig was, ging ik mee met de eetstoornisgedachte. Wat mij verre van een vrij en gelukkig mens maakte. Eten was mijn obsessie, op welke manier dan ook.

Ook in de tijd dat ik met eetbuien worstelde en/of boulimia had, liep ik hier tegen aan. De eetlijst voelde veilig, maar één hap verkeerd en mijn hele dag was verpest. Nu maakt het toch al niet meer uit, galmde het in mijn hoofd. Een vrijbrief om het dan ook maar helemaal te laten gaan en me in te laten halen door de eetbuidrang, die me de hele dag al op de hielen liep. Hoewel dat niet was wat ik wilde, voelde het op dat moment wel als een opluchting. Een enorme last die ik op mijn schouders meedroeg viel op dat moment even van me af. Even niet voelen, niet hoeven. Een korte-termijnoplossing met lange-termijngevolgen; op zowel fysiek, mentaal én sociaal gebied. Maar dat waren zorgen voor morgen, toch? Ik maakte me wel degelijk zorgen, maar de drang was te sterk en ik voelde me ontzettend zwak. De volgende dag zou ik het opnieuw proberen. Gewoon die eetlijst gaan volgen, niet meer en niet minder, dan zou het goed komen. Dat wist ik zeker.

De ene dag wat meer, de andere dag wat minder

In beide gevallen was ik ontzettend streng voor mezelf. Het was of zwart of wit. Of goed of fout. Goed was oké en fout was rampzalig. Daar werd door mij dan ook op rampzalige wijze op gereageerd. Terwijl het in werkelijkheid allemaal wel meeviel. Was de dag werkelijk verpest? Had ik nou echt zo veel gegeten? Zou ik hier morgen dik van worden? Nee. Het is volkomen normaal dat je de ene dag wat meer eet en de andere dag wat minder. Uiteindelijk gaat het om wat je gemiddeld eet over meerdere dagen, weken, zelfs maanden. Ook ik eet de ene keer wat meer dan de andere keer. Bijvoorbeeld op een verjaardag of een avondje uit eten. Soms zijn m'n tussendoortjes wat groter of is m'n beleg wat voller. Uiteindelijk maakt dat niet het grote verschil. Het is niet wat je de volgende ochtend terugziet op de weegschaal. Als je al iets terugziet op de weegschaal, dan heeft dat eerder met je vochtbalans, hormoonhuishouding, maag- en darminhoud te maken. Je gewicht schommelt nu eenmaal en serieus aankomen of afvallen is een kwestie weken lang structureel te veel of te weinig eten. Lees ook eens de blog: Hoe snel kom je aan?

Toch kon ik weleens echt uitschieten met eten in de vorm van een eetbui. De volgende dag kon de weegschaal dan een stuk meer aangeven. Maar als ik heel eerlijk was naar mezelf, voelde ik me ook onwijs opgeblazen. Ik hield vaak veel vocht vast en mijn darmen zaten nog helemaal vol. Natuurlijk zie je dat terug. Maar als je je eetschema gewoon weer oppakt, zal je zien dat die kilo's niet blijvend zijn. Als je veel eetbuien hebt zonder dat je ze compenseert, zie je dat natuurlijk wel terug op de weegschaal. Maar zelfs dat is eigenlijk geen reden om te zeggen dat het dan verpest is en niet meer uitmaakt. Het maakt altijd uit. Schiet niet de ene of de andere kant op, want daarmee geef je de eetstoornis gelijk. Blijf dagelijks naar dat gezonde eetpatroon toewerken en maak het je eigen. Mijn behandelaar zei ooit: "Als je een kopje op de grond laat vallen, gooi je dan ook meteen het hele servies kapot?" Een mooie vergelijking. Natuurlijk zou ik dat niet doen.

Een 'veilige' marge

Hoewel ik wel wilde herstellen, was mijn motivatie of doel niet dagelijks hetzelfde. Zo wilde ik bijvoorbeeld wel van m'n eetbuien af, maar had ik stiekem nog wel het doel om met die nieuw gewonnen grip af te vallen. Ook verloor ik vaak de hoop in volledig herstel of kon het me op sommige dagen geen bal meer schelen. Het is normaal dat dit een beetje wisselt. Ik denk dat het goed is om hierin eerlijk te zijn naar jezelf, maar ook naar je omgeving. Die wens heb je niet voor niks, dus waar komt dat dan vandaan? Is de strijd te zwaar en hoe maak je die lichter? Kan je je gevoelens nergens kwijt en hoe komt dat? Ben je bang en waarvoor dan? Het gaat om zoveel meer dan dat eten of niet eten.

Maar het ging ook over eten. Daarin vond ik mijn veiligheid, dacht ik. Ik wist dat de eetlijst voldoende zou moeten zijn en niet te veel, maar ik vond het best lastig om daar echt op te vertrouwen. Wat als het voor mij nou net anders werkt en ik per ongeluk toch een heleboel aan ga komen? Daarover schreef ik deze blog eens. Ineens heel erg veel aankomen gaat niet gebeuren als jij op een gewicht bent dat bij jou past. Als het getal langzaam maar zeker blijft oplopen tot overgewicht, mag je absoluut ingrijpen. Doe dit alleen wel op een gezonde manier, in overleg met een diëtist. Samen kunnen jullie kijken naar wat er wel bij jouw lichaam past. Want een ongezond gewicht, hoog of laag, dat is niet het doel. Daar mag je op vertrouwen.

Daarnaast vond ik het een makkelijke rekensom om gewoon net onder de basislijst zitten, zodat ik gemakkelijk een laag gewicht zou kunnen behouden. Hiermee hield ik mezelf onwijs voor de gek, want het hield mijn eetstoornis alleen maar in stand. Ik had misschien geen ondergewicht meer, maar het gewicht dat ik had was voor mij wel te laag. Het koste me veel moeite om het te behouden. Hierdoor had ik een stuk minder energie, bleef ik obsessief omgaan met eten, kleurde ik voor mijn gevoel al snel buiten de zogenaamde lijntjes en lokte ik eetbuien uit. Was dit het leven dat ik wilde leiden? En dat allemaal voor die paar kilo minder? Natuurlijk schuilde daar wel meer achter, maar ook dat had eigenlijk de aandacht nodig die het verdiende. Die veilige marge was helemaal niet zo veilig.

Wat is normaal?

De basis eetlijst is een richtlijn, geen super strak schema waar je je dagelijks aan moet houden. Qua structuur en hoeveelheden is het goed om een beetje in de buurt te blijven. Zeker wanneer je lichaam ontregeld is en je hongergevoel niet zo goed te vertrouwen is. Als je de structuur helemaal verloren bent en je weer ergens moet beginnen. Wanneer keuzes eerder worden gemaakt door de eetstoornis dan door jouw persoonlijke voorkeur. Toch is er behoorlijk wat variatie in mogelijk. Dat is juist gezond, de bedoeling. Het is logisch dat variëren ook iets is dat je moet oefenen. Zeker als je een hoop voedingsmiddelen en producten op je verboden lijst hebt staan. Het mag stapje voor stapje. Een keertje ander broodbeleg, een ander tussendoortje, wat vroeger of wat later eten, een bolletje in plaats van een boterham. Kijk wat voor jou haalbaar is, maar blijf er wel mee bezig.

Heel obsessief en precies die eetlijst volgen is namelijk ook niet gezond. Ja, er worden richtlijnen gegeven voor de hoeveelheid aardappels, muesli en broodbeleg, maar het is niet nodig om het allemaal precies af te meten en wegen. Dat doen gezonde mensen ook niet. Hou jij nog heel erg vast aan bepaalde hoeveelheden, kijk dan of je hier ook wat stapjes in kan zetten. Laat een ander eens voor jou koken of opscheppen, gebruik eens geen weegschaal om hoeveelheden te meten, gooi de muesli vanuit het pak in je yoghurt in plaats van met een lepel. Het lijkt misschien onzinnig, want je eet toch genoeg? Maar een eetstoornis gaat niet over eten. Het gaat over alle angst die zich in je hoofd bevind. Al die kleine dingen maken misschien een minimaal verschil in je gewicht, maar een groot verschil in je hoofd. Dat is wat telt.

Een basis eetlijst kan een fijne houvast zijn, maar uiteindelijk wil je ook steeds meer op gevoel leren eten. De eetlijst is een richtlijn en een goede fundering om op te bouwen. Het geeft je een kans om je lichaam weer aan eten te laten wennen. Het is een standpunt in de eindeloze discussie die de eetstoornis wilt voeren. Het is een houvast wanneer je niet weet waar je moet beginnen. Het is structuur wanneer je leven overhoop ligt. De eetlijst is een goede uitgaansbasis, maar is niet iets wat mensen zonder eetstoornis doen. Hoe mensen zonder eetstoornis het wel doen, lees je in deze blog. Dat is iets om naar toe te werken. Hier mag je best even de tijd voor nemen. Nogmaals, de eetlijst is helemaal niet verkeerd. Ik heb er veel aan gehad, maar ik moest oppassen dat mijn eetstoornis geen misbruik maakte van die lijst.

Hoe is dat voor jou?