Dagenlang loop ik onafgebroken rond met een schuldgevoel. Een vreemd soort schuldgevoel, waarbij ik de hele tijd vind dat ik tekortschiet. Het voelt alsof ik niet de goede dingen zeg en er niet genoeg voor anderen kan zijn. De hele dag door, een angstig schuldgevoel, omdat ik niet de rol aan kan nemen waarvan ik vind dat ik hem moet vervullen. Niemand die dit tegen me heeft gezegd, maar het voelt zo. Ik ben zo bang om alles verkeerd te doen. Mijn dag voelt als een opeenstapeling van fouten, die mij alleen maar verdrietiger en verkrampter maken. 

Een paar weken geleden liep ik met een behoorlijk donker wolkje boven mijn hoofd. Een wolk van frustratie, angst en schuldgevoel. Soms komt namelijk alles tegelijk. Ongeluk komt in drieën toch? Of vieren, of vijven dan... Met een aantal belangrijke mensen om mij heen ging het namelijk niet goed. Afzonderlijk van elkaar gingen vrienden en familie door een moeilijke periode. Mensen die dicht bij mij staan en misschien ken je het gevoel wel; dat je er dan écht wilt zijn voor hen.

Je wil er zijn voor de mensen die je nodig hebben en waar je om geeft, maar tegelijkertijd heb je het idee daar nooit aan te kunnen voldoen. Niet omdat je niet capabel bent, maar omdat je gewoon niet weet wat je precies moet zeggen. Omdat alles wat je zegt, doet en vraagt, voor je gevoel volledig de plank misslaat. Ik doe alles verkeerd en ze hebben niets aan mij. Sterker nog, ik maak het allemaal alleen maar erger, ongemakkelijker en pijnlijker. 

Het maakt alles uit

Misschien voelt het zo, omdat het op dit soort momenten heel erg veel uitmaakt. Hier gaat het om. Op de momenten dat het niet goed gaat, ben je op elkaar aangewezen. Nu doet het ertoe; je wilt nú de beste vriendin, de beste zus, het beste maatje zijn. Je wilt, nee je moet, er nu staan! Het liefst neem ik alles over en laat ik alles uit mijn handen vallen, omdat het nu zo veel verschil maakt. Nu kan mijn hulp echt van waarde zijn en ik wil dit meer dan ooit laten voelen aan de mensen om mij heen. Logisch ook, dat je die druk kunt voelen. Het is tenslotte geen alledaagse situatie. En bovendien kun je tijdens alledaagse situaties ook al de druk voelen om het goed te moeten doen. Dan wordt het tijdens belangrijke, lastige momenten, niet makkelijker. Maken we het onszelf in ieder geval niet makkelijker.

Net zoals dat ik het zwaar kan hebben, kunnen de dierbaren om mij heen ook een zware periode doormaken. Net zoals ik de hulp, liefde en steun heb gevoeld in het verleden, wil ik dat nu teruggeven aan mijn omgeving. Nu ik daar echt toe in staat ben. Niet omdat ik het idee heb dat ik iets recht te zetten heb. Maar juist omdat ik weet hoe belangrijk het is. Hoe ongelofelijk waardevol het kan zijn als iemand aandacht voor je heeft als het slecht met je gaat. Hoe fijn het is als iemand af en toe vraagt wat je nodig hebt of wat fijne afleiding komt bieden. Als iemand gewoon even het juiste zegt, precies dat wat je nodig had. Dat laatste voelt nu ineens onmogelijk. Wat iedereen altijd lijkt te kunnen, lukt mij nu niet.

Nooit perfect

En ergens is dat natuurlijk ook onmogelijk. Het is onmogelijk om iets perfect te doen, dus het is denk ik ook onmogelijk om de perfecte steun te bieden. Dat bestaat denk ik ook helemaal niet. Maar dat betekent natuurlijk niet dat het dus altijd verkeerd is, dat je altijd tekort schiet. Hoewel het wel zo kan voelen.

Zelf leg je die lat zo hoog, omdat je het zo belangrijk vind om er te zijn, maar tegelijkertijd is de kans heel erg klein dat iemand anders dat van jou verwacht. Jij bent de enige die het perfect wilt en doemscenario’s voorziet als dat niet lukt. We zijn niet perfect. Dat leren we natuurlijk steeds beter te accepteren in het gangbare dagelijkse leven. Maar dat we niet perfect zijn in hele belangrijke situaties, vind ik ineens helemaal niet zo makkelijk.

Als er een nieuwe situatie op mij wordt gegooid, is het natuurlijk niet gek dat ik daar hoogst ongemakkelijk en chaotisch op reageer. Het lukt me pas net een beetje om dat op een doodgewone maandagmorgen te regelen. Die maandagmorgen heb ik daarnaast ook al heel vaak geoefend. Dus ergens is het ontzettend fijn dat ik die lastige situaties helemaal niet zo vaak heb kunnen oefenen. Misschien is het loslaten van een 'perfecte reactie' en mogen oefenen hierin wel het antwoord. Het is nu eenmaal uitzonderlijk, het is nu eenmaal ongemakkelijk.

Neem ruimte in

Nu het er zo ontzettend toe doet, nu iemand je zo nodig heeft, is het meest belangrijke dat jij er gewoon bent. Dat je er bent en dat je er wilt zijn. Nu pas merk ik dat dat eigenlijk het enige is wat voor mij belangrijk was. Dat mijn omgeving er was. Met terugwerkende kracht verwachte ik daar helemaal niet zo veel van. Ik verwachte geen oplossing, geen verlossend antwoord, gewoon steun. Dat kon eigenlijk niet verkeerd.

Een vriend van mij legde het laatst heel fijn uit. 'Het gaat niet goed en het is geen makkelijke tijd', vertelde hij. 'Dat is ontzettend lastig en vooral ongemakkelijk. Ook ik vind dat ongemakkelijk, dus laten we daar samen in zoeken. Misschien weet je niet altijd of je een berichtje moet sturen, of moet bellen, en wat je dan precies moet zeggen? Maar ook dát mag je aangeven. Neem die ruimte in. Vraag wat je kan doen en wat ik op dat moment fijn zou vinden. Dat is alles en dat is al meer dan genoeg.'

Te hoge verwachtingen 

Onze eigen bijdrage moet allesbepalend zijn. Zo ervaar ik het tenminste. Ik wil echt iets toevoegen, van waarde zijn als het erop aankomt. Maar die verwachtingen zijn veel te hoog en onrealistisch. Mijn ene berichtje gaat het niet oplossen. Die middag dat ik langskom, gaat het niet beter maken. En weet je; dat is misschien ook wel fijn.

Niemand kan alle verantwoordelijkheid op zich nemen en als je dat wel verwacht van jezelf, weegt dat veel te zwaar. Niemand verwacht ook dat jij het op komt lossen, dat wat jij zegt precies is waar die persoon al dagen op aan het wachten was. Dat kan natuurlijk frustrerend zijn, vind ik wel vaak, omdat ik het liefst zo veel mogelijk leed over zou willen nemen. Maar het kan ook heel bevrijdend zijn om je eigen bijdrage, je eigen kunnen, een beetje bij te schaven. Door jezelf dus eigenlijk minder belangrijk te maken. Je kan doen wat in jouw macht ligt, maar meer niet. Dat gaat als mens misschien met wat ongemak, verdriet en onkunde. Maar neem jezelf dat niet kwalijk, dat hoort er denk ik gewoon bij.

Stel je eens voor (hoewel je dit misschien al heel goed kent), dat het niet goed met je gaat. Dat er veel aan de hand is en het leven even helemaal niet zo leuk is. Dat er op dat moment iemand naar je toe komt, aandacht voor je heeft, of vraagt wat hij of zij voor je kan doen. Je zult dan niet vallen over dat ene woordje of over een mogelijk slechte timing. Je verwacht waarschijnlijk niet dat die ander alles voor je oplost. De ruimte die iemand in wil nemen, is soms al alles wat je nodig hebt. Je denkt niet aan wat die gene allemaal niet gezegd heeft, of had moeten zeggen. Dat oordeel heb je vaak alleen maar over jezelf. Natuurlijk omdat je het graag goed wilt doen, maar dat doe je eigenlijk al. Vergeet dat niet.

Wat zegt dit eigenlijk?

Dat ik me zo druk maak en me zo verdrietig voel, dat zegt natuurlijk iets. Ik merk dat ik vooral intense machteloosheid voel. De machteloosheid wanneer er stomme dingen gebeuren en niemand daar iets aan kan doen. Niemand heeft hierom gevraagd. Mensen kunnen ziek worden, zich slecht voelen en tegenslagen hebben. Zonder dat iemand het had kunnen voorkomen of de pijn kon verzachten. Dat vind ik moeilijk. Die oneerlijkheid, die willekeur. Het zorgt voor een onrust die mij telkens aan mijzelf laat twijfelen. Als je even nergens invloed op hebt, heb je alleen jezelf nog en lijkt het net alsof we daar dan liever nog meer controle over willen. Dan maar elk woordje afwegen, dan maar mijn eigen rol in twijfel trekken. Het moet beter, als het beter kan. 

Terwijl heel veel situaties oneerlijk en willekeurig zijn. In heel veel situaties zijn we machteloos, tot op zekere hoogte. Het laatste dat we dan nodig hebben, is een extra kritische blik op onszelf. Twijfel is er genoeg en menselijk ongemak hoort erbij. Dat betekent helemaal niet dat we ondertussen veel fouten maken. Vergeet dus niet dat je zelf vaak inzoomt op de dingen die je anders had willen doen en op wat je misschien niet hebt gezegd. Terwijl anderen juist meekrijgen wat je wél doet. Twijfel niet te veel aan jezelf. Die drang om het goed te doen, zegt toch eigenlijk gewoon; ik wil het graag goed doen. Het zegt niet dat je veel fout doet. Je bent een goed mens. Je bent er, dat is genoeg. 

♥