Toen ik voor de eerste keer de basis-eetlijst onder mijn neus geschoven kreeg dacht ik: Wow, eten mensen zoveel? Dat kan nooit!! Ik had anorexia en at al een hele tijd heel restrictief. Ik vond de hoeveelheid eten die nodig was moeilijk om mentaal te verwerken, maar ook mijn lichaam had het er niet makkelijk mee. Ik zat snel vol, voelde me misselijk, warm, plakkerig, vies. Ook de eetlijst weer oppakken na een eetbui, of mezelf eten gunnen terwijl ik niet per se honger had, vond ik ontzettend lastig. Als mijn lichaam er niet om vraagt of zelfs oncomfortabel voelt door het eten, waarom zou ik dan eten? Dan zal ik het wel niet nodig hebben, toch? Het volle gevoel was in mijn hoofd de bevestiging dat ik veel te veel at en heel dik zou worden; mijn grootste angst. Toch was dat niet zo.

Wanneer je een eetstoornis hebt en daardoor rommelt met je eten, kan dit gevolgen hebben voor je honger- en verzadigingsgevoel. Dit gevolg kan op zijn beurt weer een reactie uitlokken en zorgen voor nog meer moeilijkheden en rommelen met eten. Want hoe kan je jezelf ertoe zetten om toch te eten als je snel vol zit en dat als klap op de vuurpijl associeert met de onafwendbare angst om dik te worden? Als eten wel nodig is en niet alleen oncomfortabel voelt in je hoofd, maar ook in je lijf?

Bron: Flo Dahm CC

Voor ik begin aan deze blog wil ik een belangrijke disclaimer delen: ik ben geen arts of diëtist. Ik kan geen persoonlijk gezondheidsadvies geven. Ik deel enkel de ervaring die ik zelf heb met mijn eetstoornis en mijn lichaam. Waarschijnlijk zullen veel mensen zich hierin kunnen herkennen, maar er zullen ook mensen zijn die zich hier niet in herkennen. Dit kan te maken hebben met het feit dat jouw eetstoornis zich anders uit of doordat je een andere lichamelijke conditie hebt. Ik hoop dat mijn verhaal een steuntje in de rug kan zijn wanneer je het herkent en door hetzelfde heen moet als waar ik doorheen ben gegaan. Maar voor professioneel gezondheidsadvies op maat kan je het beste een afspraak maken met jouw arts of diëtist.

Ook eten als je geen honger hebt

Je honger- en verzadigingsgevoel kan verstoord raken wanneer je een eetstoornis hebt. Dit kan ook gebeuren bij bijvoorbeeld stress. Je ziet dat sommige mensen dan te veel of juist te weinig gaan eten en het niet goed meer aanvoelen. In deze blog wil ik me vooral richten op die baksteen die je in je maag kan voelen liggen. Want waarom zou je eten als je vol zit of als je geen honger hebt? Waarom zou je die hele basislijst eten als je na een halve maaltijd al misselijk bent? Ik vond dit zo ontzettend moeilijk. Het voelde direct als te veel. Maar dat je geen honger hebt, betekent niet automatisch dat je lichaam geen eten nodig heeft.

Zo voelde ik geen honger, maar toch viel ik af, terwijl ik al ondergewicht had. Mijn lichaam had wel degelijk voeding nodig. Veel duidelijker kan je het niet hebben, maar ook bij een gezond gewicht heeft je lichaam een bepaalde hoeveelheid voeding nodig om het gewicht te kunnen behouden. En daarmee niet alleen het gewicht, maar ook het functioneren van het lichaam. Ook als je overgewicht hebt en graag wat zou willen afvallen, heeft je lichaam een bepaalde hoeveelheid eten nodig. Ook bij overgewicht kan te weinig voeding en te snel afvallen grote gezondheidsrisico's met zich meebrengen.

Voeding is de brandstof en zorgt voor bouwstenen in je lichaam. Je hebt het nodig. Ook als je geen honger hebt. Wanneer je een eetstoornis hebt en dit verstoord is, moet je het honger- en verzadigingsgevoel herstellen zodat je lichaam zelf weer goed kan aangeven wat het nodig heeft. Dit is waar bijvoorbeeld een basiseetlijst bij kan helpen. Het is een goed gemiddelde van wat een lichaam nodig heeft. Door op deze manier een bepaalde structuur en hoeveelheid aan te houden, ook al voel je geen honger, zal je met de tijd merken dat je honger- en verzadigingsgevoel weer gezond wordt en je het op gevoel kan leren doen.

Het mag oncomfortabel zijn

Dat kan en mag best oncomfortabel zijn. Pfoe, het voelde echt alsof ik non-stop aan het eten was toen ik die basiseetlijst moest volgen en alsof ik mezelf helemaal vol aan het proppen was, terwijl het eigenlijk normale hoeveelheden waren. Ik kon me ook echt heel vol of misselijk voelen. Of er plotselinge zweetaanvallen van krijgen. Ik moest weer wennen aan zoveel eten en mijn lichaam moest dat ook. Dat kan best oncomfortabel zijn, maar het went echt.

Spanning kan ook een rol spelen in waarom je snel vol zit of je niet lekker voelt na het eten. Wanneer je stress hebt of veel verdriet of boosheid voelt, kan dit ook echt zorgen voor een knoop in je maag, waardoor eten lastiger wordt. Wanneer je het eten zelf spannend vindt, vanuit eetstoornisgedachten, kan dat ook invloed hebben op je honger- en verzadigingsgevoel. Ik snap ook goed dat je ook maar tot zo ver jezelf kan pushen als het oncomfortabel is. Wat tips om ook zonder trek of met die knoop in je maag voldoende te blijven eten, lees je in de blog 'Afvallen zonder dat ik het wil'. 

Je lichaam vraag hier wel om

Daarnaast is maaghonger niet de enige manier waarop je lichaam laat weten dat het voeding nodig heeft. Toen ik anorexia had, voelde ik geen honger meer. Dat systeem werkte niet meer goed. Wel dacht ik de hele dag door alleen maar aan eten. Ik bladerde door alle boodschappenplaatjes, kon eeuwig door de supermarkt struinen en genoot van video's die over eten gingen. Waarom die obsessie met eten, terwijl je toch helemaal niet wilt eten? Terwijl je maag niet aan het knorren is? Omdat dat ook een manier is van je lichaam om aan te geven dat je voeding nodig hebt. Hierover schrijf ik meer in de blog 'Wat is mentale honger?'

Dit gold niet alleen voor de tijd dat ik anorexia en ondergewicht had. Ook toen ik boulimia, een gezond gewicht en last van eetbuien had, was de obsessie met eten groot. Jezelf daadwerkelijk voeden en verzorgen, is iets heel anders dan je maag vullen met eetbuivoedsel. Het gaat niet alleen over fysieke honger, maar ook over voldoening, over jezelf iets mogen toestaan. Daarom is het belangrijk om, óók na een eetbui, toch die eetlijst op te pakken. Niet alleen omdat je met overcompenseren toch weer energietekort krijgt en een eetbui uitlokt, maar ook omdat je dat mentaal nodig hebt.

Misschien voelde ik niet altijd honger, maar ik was wel altijd vermoeid en prikkelbaar en ik had geen focus. Ook dat kan een teken zijn van je lichaam dat het energie en voedingsstoffen tekortkomt. Of dat het een bepaalde regelmaat mist, in wanneer en hoeveel voeding je tot je neemt. Iets anders waar je dit aan kan merken is als je menstrutatie uitblijft omdat je te weinig voeding binnen krijgt. Door bloed te laten prikken kan je ook bepaalde tekorten in je lichaam meten. Het is niet zo dat iedereen met dezelfde symptomen te maken krijgt, dus denk niet: Maar mijn bloed is nog goed, dus er is niets aan de hand. Of: Maar ik word nog ongesteld, dus er kan nog wel wat af. Of: Ik haal gigahoge cijfers op school, dus ik hoef niet méér te eten. Er zijn meerdere graadmeters die aangeven hoe het met iemand gaat en elk lichaam is anders. Neem je gezondheid serieus!

Weer een gezond eetpatroon opbouwen

Weer een gezond eetpatroon opbouwen wanneer dit verstoord is door een eetstoornis - welke eetstoornis ook - is ontzettend eng. Van geen honger tot een onstilbare honger. Fysieke honger en mentale honger. Verzadiging en voldoening. Structuur en vrijheid. Weer leren luisteren naar je lichaam. Weer durven vertrouwen op je lichaam. Weer orde scheppen in je hoofd. Je hoeft het dan ook niet alleen te doen. Vraag om hulp bij je omgeving en bij hulpverleners. Het mag eng zijn, maar zorg wel voor jezelf in die angst. Niet door het te ontlopen, maar door het aan te gaan. En je zal zien: stapje voor stapje wordt de angst minder eng, gaat je lichaam het beter aangeven, leer jij op je lijf vertrouwen, vind je steeds meer vrijheid. Los van die rottige eetstoornis. 

Deze blog kwam oorspronkelijk online in 2022