Sofia is 22 jaar. Op dit moment volgt zij de opleiding Sociaalpedagogische hulpverlening en loopt fulltime stage. Dansen is een grote passie van haar en ze geeft hier één keer per week les in. Op dit moment is ze bezig met een project waarbij ze met haar leerlingen werkt aan het verbeelden van gedichten in dans. Op het eerste gezicht een heel leuk leven. Helaas is Sofia ook bekend met de nodige problemen. Ze lijdt aan een depressie en posttraumatische stressstoornis. Voor beiden is ze inmiddels in behandeling. De weg naar deze behandeling was er eentje met de nodige hindernissen waar haar gewicht een rol in speelde. In dit interview vragen we haar wat zij heeft ervaren en hoe dit voor haar was.

Wat is jouw ervaring met psychische problemen?

Sinds het begin van de middelbare school heb ik last van heftige sombere en depressieve gevoelens. Soms zo erg dat ik het leven niet meer zie zitten en het mij niet meer lukt om mijn leven op gang te houden. Het is met fases erger en minder erg. Ongeveer anderhalf jaar geleden moest ik hierdoor tijdelijk stoppen met mijn opleiding. Daarbij zijn er vroeger dingen gebeurd waar ik nog steeds heel veel stress en last van heb en waardoor ik soms angstig ben.

Wat is jouw ervaring met de hulpverlening?

Toen ik 14 was heb ik aan een leraar op school verteld dat ik mij heel somber voelde en zo ben ik een tijdje later bij een psycholoog terecht gekomen. Al snel verwees zij mij door naar een diëtiste met de boodschap dat mijn problemen en depressieve gevoelens zouden verdwijnen als ik af zou vallen. Dit heb ik toen gedaan, ik was jong en vertrouwde erop dat wat mij gezegd werd waar was en dat ik mij beter zou gaan voelen als ik af zou vallen. Bij de diëtiste heb ik een soort interventie gehad met ook mijn ouders erbij. De diëtiste bleef door hameren dat ik af moest vallen. Hier ben ik toen mijn best voor blijven doen, maar ik kreeg verder geen psychische hulp. Uiteindelijk ben ik bij de diëtiste gestopt omdat het niet lukte om af te vallen en bleef ik een tijd lang doormodderen met mijn depressieve gevoelens.

Later toen ik echt door een dieptepunt ging heb ik nog een keer hulp gezocht. Dit is nu anderhalf jaar geleden. Ik heb sinds de diëtiste gedacht dat de oplossing voor mij was om af te vallen en dit bleef ik proberen, maar daardoor luisterde ik niet meer naar mijn gevoel. Ik ging zo aan mijzelf voorbij wat mijn gevoel betreft, dat ik op een geven moment een soort ‘rock bottom’ raakte. Het lukte niet meer om naar school te gaan en ik heb hulp gezocht. Ik heb toen een tijd lang op de wachtlijst gestaan bij een tweede zorginstelling. Toen ik eenmaal op intake mocht komen had ik een gesprek met een psychologe en een psychiater. Ik moest mijn verhaal vertellen. Inmiddels had ik er al wel vaker met vrienden over gepraat, waardoor ik beter kon vertellen wat er aan de hand was. Ik vertelde dat ik niet meer wilde leven, dat ik het allemaal niet meer zag zitten en ook dat ik wist dat er vroeger dingen zijn gebeurd waar ik heel veel moeite mee had en moeilijk over kon praten.

Eigenlijk werd op geen van deze dingen uitgebreid ingegaan en ging het gesprek al snel over mijn gewicht. Ik vertelde dat ik sinds een tijdje weer sportte omdat ik wist dat je dan dopamine aanmaakt en hoopte dat het mij zou helpen mij beter te voelen om te laten zien dat ik er bewust mee bezig ben. Ik wilde over mijn gevoelens praten, maar ze bleef door gaan op het feit dat ik te zwaar ben. Uiteindelijk moest ik nog een aantal vragenlijsten invullen en toen de uitslag kwam vertelde ze mij dat ik inderdaad zwaar depressief was. Daarna werd mij verteld dat ze mij echter niet konden helpen vanwege mijn gewicht en ik kreeg het advies om naar het ziekenhuis te gaan om af te vallen. Ik was te zwaar voor een behandeling. Ze wilden mij eventueel nog wel voorleggen in de teamvergadering, omdat mijn klachten wel zorgelijk waren, maar wel met de eis dat ik naar het ziekenhuis zou gaan. Ze konden mij verder nog niks garanderen.

Wat deed dit met jou?

Natuurlijk begreep ik ook toen ik 14 was dat mijn gewicht niet gezond was en wilde ik afvallen, maar omdat er niet geluisterd werd naar mijn psychische hulpvraag voelde ik mij zo niet gehoord en zo niet serieus genomen. Tijdens de interventie destijds bij de diëtist sloeg ik daardoor helemaal dicht en sloot ik mij af. Ik kan het niet goed uitleggen maar het lukte niet meer om te praten. Ik besloot dat ik moest luisteren naar wat mij gezegd werd, mijn schouders er onder moest zetten en door moest gaan. Ik bleef bij de diëtiste maar het lukte niet om af te vallen. Hierdoor ging ik mij alleen maar slechter voelen. Uiteindelijk resulteerde dat dus in het dieptepunt waar ik eerder over vertelde.

Bij de tweede zorginstelling herhaalde zich dus eigenlijk wat er op mijn 14e ook was gebeurd. Het voelde niet alsof er echt naar mij geluisterd werd. Het feit dat ik naar het ziekenhuis werd gestuurd en zij mij vanwege mijn gewicht eigenlijk niet wilden helpen met mijn psychische problemen, gaf mij het gevoel dat ik voor hen al bijna was doodverklaard. Alsof ik al bijna in een kist lag en ik het vanwege mijn gewicht niet meer waard was om geholpen te worden.

Hoe ben je hier mee omgegaan?

Eerst wist ik niet goed wat ik met mijzelf aan moest. Na het gesprek ben ik naar de dansschool gegaan waar niemand was, ik kon niet meer praten en voelde me zo alleen. Ik had het idee dat er voor mij geen perspectief meer was. Ik had al geprobeerd om met hulp af te vallen en dat was niet gelukt. Was ik de enige die kon bedenken dat mijn gewicht ook met mijn psychische problemen te maken kon hebben? In plaats van andersom? Ik heb toen een goede vriend gebeld en het hielp gelukkig om met hem te praten. Ik ben nog door de zorginstelling gebeld dat ze mij onder hun voorwaarde toch wilde helpen, maar ik voelde me al zo niet prettig meer bij hen, dat ik dat heb afgeslagen.

Ik ben toen naar mijn huisarts gegaan omdat ik niet meer wist wat ik moest doen en het nog steeds niet goed ging. Zij heeft mij toen doorverwezen naar een derde zorginstelling. Hier ben ik gediagnostiseerd met een depressie en PTSS en ik ben daarvoor in behandeling. Bij mijn intake was mijn gewicht niet het belangrijkste, er werd eerst gevraagd naar hoe ik mij voelde. Toen zij mij vertelde dat ze mij wilde helpen moest ik zo huilen van blijdschap. Ik heb tot nu toe veel baat bij de behandeling, ik voel me er serieus genomen en er wordt naar mij geluisterd.

Hoe denk je dat het komt dat overgewicht zorgt voor (voor)oordelen in de hulpverlening?

Ik denk door het stigma en de vooroordelen wat in de samenleving bestaat over overgewicht. Het is alleen jammer dat dit zelfs in de hulpverlening ook zo is. Je zou denken dat hulpverleners daar wel doorheen kunnen kijken ofzo. Daarbij denk ik dat ik pech heb gehad met de eerste behandelaren die ik tegen ben gekomen. Overal heb je rotte appels en ik ben die helaas als eerste tegengekomen.

Daarbij denk ik dat, als je kijkt naar het financiële plaatje, dat ook een rol kan spelen. Als je een bepaald budget hebt en je hebt vijf potentiële mensen die je kunt helpen waar je er één van moet kiezen, dat je dan kiest voor degene die het ‘makkelijkst’ te behandelen lijkt en waar in dit geval overgewicht dus geen rol speelt.

Wat denk je dat zou kunnen helpen om dit te veranderen?

Ik hoop en denk dat de andere hulpverleners, die het werk doen omdat ze van mensen houden, altijd sterker zullen blijven dan de rotte appels. Dat zij door zullen blijven gaan met het geweldige werk wat ze doen en dat dat helpt om andere hulpverleners ook te leren dat een persoon meer is dan alleen het overgewicht dat hij of zij heeft. En ik hoop dat het delen van mijn verhaal hier ook aan bijdraagt.

Wat zou jij nu tegen jouzelf op dat moment zeggen?

Ja aan mijzelf, maar ook aan anderen die in een vergelijkbare situatie zitten zou ik zeggen: ‘society can be ugly’. Dat weten we, maar laat ze je nooit, maar dan ook nooit wijsmaken dat je het niet waard bent. Lach en geniet van alle kleine dingetjes, het leven is de moeite waard en jij bent ook de moeite waard.

Fotografie: Ewelina Karezona, Miguel Bruna