De afgelopen tijd is het fenomeen pro-anorexia coach veel in het nieuws geweest. Het is verschrikkelijk om te horen en lezen wat er kan gebeuren als je contact hebt met zo'n coach. Je gunt dit niemand. Toch kan het je overkomen wanneer een eetstoornis je gezonde verstand vertroebelt. Voor dit interview spraken wij Vera. Vera heeft meerdere malen contact gehad met anorexia-coaches. Ze heeft een belangrijke boodschap, die ze graag wil delen.

Waarschuwing: wat in deze blog wordt besproken kan als triggerend worden ervaren. Zowel op eetstoornisgebied, maar ook op gebied van seksueel trauma en machtsmisbruik. Toch vinden we het belangrijk om dit verhaal te delen, want dit is hoe het kan gaan en wat de risico's zijn. Lees deze blog als je meer wilt weten over hoe je jezelf kan beschermen tegen pro-ana coaches. Voor hulpvragen rondom seksueel geweld en machtsmisbruik kan je terecht bij expertise- en behandelcentrum Fier. Zij bieden ook anonieme chats en telefonische hulp.

Bron: Unsplash

Hoe kwam je in contact met de pro-ana coach?

"Rond het einde van mijn basisschooltijd en het begin van mijn tijd op de middelbare school ontwikkelde ik een eetstoornis. Ik was op zoek naar controle en streefde naar perfectie in zo’n beetje alles wat ik deed. Ik wilde gezien en aardig gevonden worden door de mensen om mij heen, maar ik was onwijs onzeker en mijn zelfvertrouwen had wat deukjes opgelopen. Met het begin van mijn ongezonde relatie met eten, begonnen ook mijn eerste bezoekjes aan pro-ana sites.

Het voelde spannend, omdat ik ergens in mijn achterhoofd met mijn gezonde verstand wel wist dat het niet oké was om daarmee bezig te zijn. De eerste paar keer dat ik deze sites bezocht, voelden voor mij vrij 'onschuldig'. Ik was slechts aan het kijken en had met mijn eetgestoorde gedachten bewondering voor wat er allemaal te lezen was. Omdat mijn eetstoornis kwam en ging met vlagen, werkte dat ook zo met het bezoeken van de pro-ana sites. Niemand wist ervan en met iedere nieuwe 'eetstoornis-vlaag' ging het van kwaad tot erger.

In de zomer van 2016 heb ik voor het eerst contact gehad met een pro-anorexia coach. Ondertussen had ik al wel uren doorgebracht op de pro-ana sites, maar nooit had ik een berichtje achtergelaten. Mijn verstand wist me daar telkens van te weerhouden. Maar nu had ik een oproep geplaatst op verschillende pro-ana fora. Binnen enkele uren had ik reacties van verschillende pro-ana coaches."

En in het begin dacht je nog dat het onschuldig was; dat je echt geholpen werd?

"De eerste keer dat ik contact had met een coach, had ik eigenlijk geen idee waar ik aan was begonnen. De coach stelde zich voor als een ervaren persoon. Meer meisjes zoals ik had 'ze' al eerder geholpen, zei ze. Ze begreep waar ik doorheenging en zou er voor me zijn. Door in te spelen op mijn onzekerheden raakte ze me en won ze mijn vertrouwen. Eindelijk werd ik gezien. Daarnaast voelde ik me zelfs een beetje gewaardeerd door iemand. Ik werd begrepen, gesteund en ik zou geholpen worden met het doel dat ik - lees: mijn eetstoornis - wilde bereiken.

Meerdere keren heb ik contact gehad met pro-ana coaches. Vaak 'vrouwen' die achteraf een man bleken te zijn. Soms meteen mannen en andere keren mensen waarvan ik niet weet of ze een man of vrouw waren. Toen ik uit het dal was gekropen van die terugval in mijn eetstoornis van de zomer van 2016, voelde ik me heel slecht over het contact dat ik met de pro-ana coach had gehad. Mijn verstand was wat het eten betrof weer meer boven water en ik kon maar niet begrijpen hoe in vredesnaam ik zo stom had kunnen zijn."

Wat vroegen de coaches van jou?

"Wanneer ik een oproep had geplaatst op één of meerdere pro-ana sites, kreeg ik vaak bizar snel reactie. De gesprekken die ik had liepen hier en daar een beetje uiteen, maar over het algemeen kwamen ze op hetzelfde neer. Er werden dingen van mij gevraagd die ik zonder die 'eetstoornis-trance' nooit zou doen. Binnen de eerste minuten werd al gevraagd om mijn leeftijd, lengte, gewicht en foto’s. Zogenaamde 'body-checks'. Sommige coaches waren daarin makkelijker dan anderen. Zo werd het sturen van die foto’s de ene keer enigszins opgebouwd (doordat foto’s met dagelijkse kleding aan in eerste instantie goedgekeurd werden). Later zouden dat pas ondergoed/blote foto's worden. Terwijl het andere keren meteen foto’s in ondergoed of naaktfoto's moesten zijn.

Na het sturen van deze foto’s zou de coach mij kunnen helpen met afvallen. Hiervoor moest ik soms de meest extreme dingen doen. Weinig eten deed ik al en dat was vanuit de coach het minste wat hij vroeg. Naast mezelf uithongeren en mezelf weerhouden van een eerste levensbehoefte, moest ik meer gaan bewegen en mezelf straffen als ik me niet hield aan wat mij werd opgelegd. Als ik ging bewegen moest ik dit vastleggen op camera. Deze 'oefeningen' liepen uiteen, van gewone fitness-oefeningen tot seks-gerelateerde handelingen. Als meisje van veertien - toen ik voor het eerst met een coach in contact kwam in 2016 - werd mij bijvoorbeeld uitgelegd dat masturberen goed zou zijn om af te vallen. Ook dit was iets dat ik moest vastleggen en moest doorsturen als 'bewijs' dat ik me hield aan wat mij werd opgelegd.

Toentertijd had ik geen idee en ik voelde me machteloos tegenover die coach, ondanks dat ik zelf een oproep had geplaatst. Mijn eetstoornis breidde zich uit buiten mijn hoofd en de coach werd daarmee een soort 'meester' voor mij. Hij stond duidelijk boven me en bovendien had hij onwijs persoonlijke dingen van mij in handen. In het dagelijkse leven vond ik het al lastig om 'nee' te zeggen tegen simpele dingen, maar 'nee' zeggen tegen hem kon al helemaal niet zomaar.

Foto’s van mijn naakte lichaam stuurde ik dus, maar aan de vraag om mezelf masturberend vast te leggen heb ik niet meegewerkt. Hierbij voldeed ik dus niet aan wat mij was opgelegd en daarom volgde er straf. Deze straffen liepen, net zoals de oefeningen, uiteen. Zo kon het zijn dat mij meer oefeningen opgelegd werden, dat ik mezelf pijn moest doen of dat ik mezelf moest vernederen door het sturen van nog meer foto’s en filmpjes. Dit kon ook een combinatie zijn, zoals vastleggen dat ik naakt oefeningen aan het doen was met wasknijpers op mijn buik en borsten."

Bron: Unsplash

Wanneer had je door dat het echt niet klopte?

"Telkens als ik weer in contact kwam, kon ik niet meer bij m'n gezonde verstand en werd ik compleet opgezogen door mijn eetstoornis. Dit kon een enkel gesprek duren, maar ook enkele dagen of langer. Toch kwam er iedere keer zoals het contact begon, ook weer een einde hieraan. Tijdens het contact zakte ik verder en verder weg in mijn 'eetstoornis-trance', maar op een bepaald punt werd mijn gezonde verstand zodanig geraakt door een bepaalde opmerking, vraag of opdracht, waardoor ik met één schok weer belandde de 'niet-eetgestoorde' realiteit.

Vanaf dat moment begon ik in mijn hoofd weer met het verafschuwen van mezelf en wat ik had gedaan. Die trigger richting het stukje verstand - dat nog altijd verdrukt zat ergens in mijn hoofd gevuld met die allesoverheersende eetstoornis - is iedere keer mijn redding geweest. De redding om toch 'nee' te zeggen tegen bepaalde dingen die van me gevraagd werden. De redding die ervoor heeft gezorgd dat ik nooit buiten mijn beeldscherm in contact ben gekomen met een van de anorexia coaches en de redding dat ik toch telkens weer het contact heb kunnen verbreken."

Hoe ben je uiteindelijk van ze afgekomen?

"Met de terugkomst van mijn gezonde verstand in mijn hoofd lukte het me om van de coaches af te komen. Een van de laatste keren dat ik contact heb gehad - ongeveer een jaar geleden - heb ik de man die me aan het 'helpen' was proberen te confronteren met waar hij mee bezig was. Dit maakte geen indruk en dus heb ik, net zoals alle andere keren - na de gesprekken eventjes bewaard te hebben - na een aantal dagen/weken mijn account en de app verwijderd. Na het verwijderen van mijn account en de app heb ik geen last meer gehad van de mannen waarmee ik in contact was geweest. Of de beelden die ik in de gesprekken met de verschillende coaches heb verzonden nog bestaan of ergens te vinden zijn, weet ik niet. Ik ben ze zelf gelukkig nergens meer tegengekomen."

Zou je, achteraf gezien, iets anders hebben gedaan? 

"Achteraf gezien kan ik steeds een beetje meer begrijpen en accepteren wat ik heb gedaan. De verafschuwing naar mezelf is vele malen minder. Natuurlijk baal ik van mezelf en was het beter geweest als ik hier nooit aan was begonnen, maar het steeds opnieuw straffen van mezelf helpt me niet verder. Integendeel, denk ik zelfs. Gelukkig ben ik nu op een punt in mijn leven beland dat ik kan zeggen dat het goed gaat met me. Ik heb mijn therapieën begin dit jaar afgerond en ondertussen lukt het steeds beter om positieve strategieën te gebruiken bij de emoties en spanningen die ik voel.

Als ik nu - als achttienjarige-ik - iets zou mogen zeggen tegen het veertienjarige meisje dat verstrikt raakte in de zieke wereld van pro-anorexia, zou ik haar graag willen meegeven dat dit niet is wat ze zoekt. De veertienjarige ik zocht warmte en liefde. Warmte en liefde die ik nog steeds nodig heb, net zoals alle anderen om mij heen. Gelukkig weet ik nu dat ik die warmte en liefde niet vind of zal vinden in de wereld van pro-anorexia. Ook de veertienjarige versie van mij had mensen om zich heen die er voor haar waren, ook al voelde dit totaal niet zo. Ik zou haar gunnen, net als alle anderen die hiermee te maken hebben, dat ze zou zien hoe waardevol ze is en hoe geliefd ze eigenlijk is bij de mensen om haar heen. Het ging niet over eten, of gewichtloos willen zijn. Het ging over het niet hoeven voelen van de pijn die binnenin verscholen zat."

Wat zou je willen zeggen tegen andere meisjes die hetzelfde hebben meegemaakt of die nu midden in zo’n situatie zitten?

"Lieve, lieve jij; meisje, jongen, alle mensen daartussenin, jong, oud, wie dan ook, wees lief voor jezelf. Luister naar jezelf. Jouw diepste ik. Waar heb jíj behoefte aan? Als je nog in deze situatie zit: waarom heb je het nodig om dit contact in stand te houden? En als je het antwoord op deze vraag bekijkt, wat zijn dan gezonde manieren om voldoening te geven aan de behoeften die achter dit contact zitten? En daarnaast wil ik iedereen meegeven om te praten. Ook als je ondertussen uit de situatie bent.

Ik weet hoe lastig het is en ook ik vind het nog steeds lastig om te delen wat ik voel en denk (zoals volgens mij de meerderheid van de bevolking). Toch probeer ik het steeds vaker wél te doen. Het hoeft niet allemaal in één keer goed te gaan. Bovendien zou je daar ook weinig mee leren. Deel je ervaringen. Als ik het voor mezelf omdraai, zou ik zo onwijs blij zijn als iemand zoiets met mij zou durven delen. Ik zou zo graag anderen willen helpen en daarom mag ik - en jij dus ook - mijn ervaring delen en hulp vragen aan anderen. Delen en helen, samen, met elkaar. Je bent niet alleen.

Voor mij heeft het een aantal jaar geduurd voor ik dit - het contact dat ik had in de pro-ana wereld - gedeeld heb met iemand in mijn omgeving. Ik was zó bang voor onbegrip en dezelfde verafschuwing die ik had naar mezelf. Maar achteraf was dit nergens voor nodig. Vorig jaar heb ik eindelijk mijn verhaal gedeeld, na ruim drie jaar meerdere contactmomenten gehad te hebben met verschillende pro-ana coaches. Dat vertellen heb ik onder andere gedaan bij mijn laatste therapeut. Ik heb meerdere therapieën en therapeuten gehad maar bij niemand heb ik écht alles gedeeld, behalve bij haar.

Ik heb mijn therapie kunnen afronden omdat ik eindelijk eerlijk was naar mezelf en daarmee eerlijk naar de mensen die me konden helpen. Ik heb haar zelfs de chat laten lezen die op dat moment nog op mijn telefoon stond. Dat moment was misschien wel één van de meest enge momenten in mijn leven, maar in plaats van dat er gebeurde waar ik bang voor was, liet zij het een een soort van 'op z'n plek vallen'. Juist het delen van waar ik in dit geval mee zat, heeft enorm geholpen met het inzien waarom ik het deed. En dát inzicht heeft dan weer geholpen met het vinden van iets gezonds voor de momenten waarop ik eerder weer terug zou vallen in mijn eetstoornis en het contact met pro-anorexia coaches."

Wil je verder zelf nog iets kwijt?

"Ikzelf hoop echt enorm dat de wereld van pro-anorexia en alles daaromheen meer aan het licht kan komen. Dit is iets dat naar mijn idee ontzettend onbekend is en ik gun iedereen die hier op wat voor manier dan ook mee te maken heeft of heeft gehad, dat erover gepraat kan worden zonder oordelen. Dat er meer bekendheid komt rond dit probleem. En dat ook in de directe omgeving mensen, zijn die kunnen helpen met het afbreken van dit contact, zonder dat daar een hoop schaamte bij komt kijken. Wees lief voor jezelf en anderen en pas goed op jezelf en elkaar."