In 2009 ben ik in behandeling gegaan bij Novarum. De kliniek en IKK (Intensief Kortdurende Klinische zorg) waar ik een behandelingstraject heb gevolgd, bestaan niet meer. In de afgelopen jaren is er veel veranderd. Sinds 2015 is Novarum gestart met de CBT-E behandeling. Om jullie hier meer informatie over te kunnen geven, heb ik een interview afgenomen met Charlotte ter Steege, gezondheidspsycholoog bij Novarum. Tevens zijn er twee ex-cliënten geweest, die hun ervaringen over de CBT-E behandeling wilde delen.

Wat maakt dat Novarum is over gegaan naar de CBT-E behandeling?
Tot 2015 werkte we vanuit Novarum middels de reguliere cognitieve gedragstherapie. In 2015 is Novarum gestart met de CBT-E behandeling. Sinds januari 2016 werken alle behandelaren middels de CBT-E behandeling. De behandeling is ontwikkeld door professor C. Fairburn van de universiteit van Oxford. De CBT-E behandeling is een vorm van cognitieve gedragstherapie, specifiek gericht en ontwikkelt voor eetstoornissen.

In Oxford en in andere landen is onderzoek gedaan naar de CBT-E behandeling, 70% van de cliënten is tevreden ‘de deur uitgegaan'. ‘Tevreden de deur uitgaan' houdt in, dat iemand zich niet meer belemmert voelt door de eetstoornis en er handvatten zijn om een terugval zelfs de baas te zijn. We hebben binnen Novarum de omslag gemaakt naar de CBT-E behandeling, omdat we het behandelresultaat zoveel als mogelijk willen optimaliseren.

"Tijdens de CBT-E-behandeling heb ik echt geleerd en ervaren om het ‘voor mezelf te doen'. Klinkt misschien wat gek, maar het is voor mij een wezenlijk verschil geweest om te kunnen herstellen. De deskundigheid en wetenschappelijke onderbouwing van de behandeling spraken mij enorm aan. Mijn gevoel van vrijheid is vergoot en ik kan makkelijker zonder schuldgevoelens eten"

De behandelduur is korter en er is veel minder ‘drop out'. Cliënten onderbreken veel minder snel hun behandeling dan voorheen. Er is middels de CBT-E behandeling veel meer aandacht voor de ambivalentie. In vergelijking met voorgaande jaren, wordt de omgeving van de cliënt sterker betrokken bij de behandeling. Dat heeft er mee te maken, dat we het nieuwe ‘gedrag' zo snel mogelijk in de eigen omgeving willen doen slagen.

"Het was heel fijn, dat mensen uit mijn omgeving deel uit maakte van mijn behandeling. Op deze manier konden ze zien, waar ik aan werkte en hoe ze mij het beste konden steunen"

Kan je een beschrijving geven van de CBT-E behandeling?
Het verschil met de reguliere cognitieve gedragstherapie is, dat we kijken naar jou als individu. ‘Hoe ziet jouw eetstoornis eruit, wat zijn bij jou de instandhoudende factoren en welke problemen moeten aangepakt worden om te zorgen, dat je voldoende handvatten hebt om de toekomst in te gaan'. De aanpak is voor iedereen gelijk. Hierdoor kunnen, behandelaren elkaar eenvoudiger vervangen bij afwezigheid. Vooraf aan de behandeling, worden de instandhoudende factoren in kaart gebracht. 

"Wat mij met name heeft geholpen is de eigen verantwoordelijkheid die je krijgt voor het beter worden en herstellen van je eetstoornis. Hierdoor besef je sneller dat je het voor jezelf doet, en niet voor anderen. De CBT/E behandeling heeft mij inzicht geboden in de kern van mijn eetstoornis, wat zijn de onderliggende verbanden en wat zijn de instandhoudende factoren"

Cliënten krijgen een behandelplan, waar algemene doelen in staan. Vooraf de behandeling, worden de instandhoudende factoren in kaart gebracht. Bij algemene doelen kan je denken aan, lichaamsbeleving, aankomen, het stabiliseren van je gewicht, het aanleren van een regelmatig eetpatroon, het doorbreken van eetregels, bezorgdheid over je uiterlijk en gewicht verkleinen en het vergroten van je zelfcontrole.
Met je individueel behandelaar ga je de algemene doelen, specificeren. Wanneer iemand bijvoorbeeld met eetbuiten te maken heeft, kan bij de één emotie een uitlokker zijn en bij de ander ‘verboden' producten. Het algemene doel ‘het voorkomen van eetbuiten' staat gelijk, maar hoe je dit doel gaat bereiken verschilt per individu.

"Tijdens de behandeling heb ik mezelf veilig gevoeld, er werd naar mij geluisterd en samen mijn behandelaar hebben we onderzocht hoe ik uitdagingen aan kon gaan en doelen kon bereiken. Je word er toe ‘gedwongen' om te kijken naar de keuzes die voor jou haalbaar zijn i.p.v. wat je denkt dat men van je verwacht. Dit is voor mij een erg helpende factor geweest in mijn proces"

In vergelijking met voorgaande jaren, werken we nu sterk samen met de cliënt. Voorheen ervaarde cliënten hun behandeling dikwijls als ‘moeten' en opgelegde regels. De regie ligt nu bij de cliënt, hierbij is de eigen verantwoordelijkheid heel belangrijk. Het komt uiteraard voor, dat doelen zoals ze zijn opgesteld niet worden behaalt. We werken echter niet meer met sancties, maar gaan onderzoeken wat de belemmeringen zijn en wat er ingezet kan worden om de doelen alsnog te behalen.

Wordt de CBT-E behandeling voor zowel in klinisch als poliklinisch ingezet?
De insteek, is dat cliënten poliklinisch een behandelingstraject volgen.

Polikliniek
´Er is direct een start gemaakt met oefeningen, om een gezond en regelmatig eetpatroon op te bouwen´
Cliënten zonder onderwicht starten poliklinisch een behandelingstraject van 20 weken; bij ondergewicht duurt de behandeling langer. Hierbij gaat het om 20 sessies. In de eerste maand, vinden er twee sessies per week plaats. Daarna wordt er iedere week een sessie ingepland. De laatste drie sessies vinden om de drie weken plaats. In de begin fase plannen we 2 sessies per week, om te zorgen voor gedragsveranderingen.

"De behandelaar er is om met je mee te denken en advies te geven. Je bent echt zelf verantwoordelijk voor wat je (niet) doet en gemotiveerd zijn om het te kunnen. Wat voor soort behandeling het ook is: je gaat je grootste angsten aan dus nee, een eitje is het niet. Des te trotser kan je op jezelf zijn, bij elke stap die je neemt!"

Cliënten met ondergewicht, starten een behandelingstraject van maximaal 40 weken (afhankelijk van het ondergewicht), waar bij er sessies van 2x keer per tot er een stijgende lijn in het aankomen zit. Wanneer cliënten te maken hebben met ondergewicht duurt het langer voor zij een gezond gewicht hebben bereikt, daarom hanteren we een behandelingstraject van 40 weken. Cliënten ‘moeten' minimaal een halve kilo per week aankomen, in overleg met je behandelaar spreek je af wat haalbaar is en hoe je dit gaat bereiken. 

"Het klinkt waarschijnlijk voor veel van jullie nogal vaag en ver weg, maar zodra je ervaart wat het is om voor jezelf de beslissing te maken om beter te worden, gaat er een wereld voor je open en zal het herstel makkelijker gaan."

Aan het einde van het behandelingstraject, stel je samen met je behandelaar een follow up plan op. Hierin komt onder andere te staan, waar je de komende maanden mee aan de slag gaat. Na zes maanden vindt er een gesprek plaats, waarbij we kijken hoe het in de afgelopen maanden is gegaan en waar je eventueel nog hulp bij nodig hebt. In het follow up plan komt ook te staan, wanneer je eerder dan de gestelde zes maanden contact op kan nemen.

Kliniek
Wanneer cliënten bijvoorbeeld te angstig zijn, om in eigen omgeving aan de doelen te werken kan het besluit worden genomen tot een opname. Er zijn dan twee opties mogelijk, een kortdurende ‘boosteropname' of een behandelingstraject van 20 weken. Een opname is erop gericht om het patroon zodanig te doorbreken, dat na deze periode het poliklinische behandelingstraject kan worden hervat.
Cliënten die een opname/behandelingstraject starten van 20 weken, verblijven de eerste 12 weken intern. Van maandagochtend tot vrijdagmiddag verblijven cliënten in de kliniek en in het weekend gaan cliënten naar huis. In de laatste 8 weken van het behandelingstraject ga je afbouwen. Eerst zullen de nachten worden afgebouwd, daarna vindt er een overgang plaats naar een dagbehandeling. Gedurende het behandelingstraject wat je start in de kliniek, bouw je langzaam af en kan je de laatste weken vergelijken met een poliklinische behandeling.

Na 20 weken gaat niet iedereen ‘eetstoornis vrij' de deur uit. Maar onze ervaring is, dat je middels de CBT-E behandeling wel voldoende handvatten hebt om het ‘alleen' te doen. Wanneer je autorijlessen volgt en je rijbewijs haalt moet je het uiteindelijk zelf gaan doen, hoe spannend dat ook is. We geven cliënten het vertrouwen dat ze het zelf kunnen. Eventueel kunnen er op indicatie extra gesprekken worden ingepland. We zullen ook onderzoeken en bespreken of ambulante therapie in de eigen omgeving ingezet dient te worden. Ook bij cliënten die in de kliniek opgenomen zijn geweest, wordt er een follow up plan opgesteld en zal er na 6 maanden een gesprek plaatsvinden om te kijken hoe het in de afgelopen maanden is gegaan.
‘De hulpverleners zijn erg betrokken geweest gedurende mijn behandeling en ik kon altijd om advies vragen. Het verschil met voorgaande behandelingen was, dat ze de verantwoordelijkheid echt bij mij hadden neergelegd. Ik zat achter het stuur, zij reden mee'

"Ik heb een lijst met triggers opgesteld, hierbij heb ik samen met mijn behandelaar onderzocht wanner deze eventueel weer de kop op zouden kunnen steken en wat ik zou kunnen ondernemen om een terugval te voorkomen"

De algemene doelen zijn voor alle cliënten gelijk en met je individueel behandelaar maak je een plan hoe je de doelen kan bereiken. Hoe gaat dat binnen de kliniek in zijn werk?
Cliënten met ondergewicht moeten binnen de kliniek één tot anderhalve kilo per week aankomen. Het bereiken van een gezond gewicht is in de eerste fase van de behandeling belangrijk. Samen met de diëtiste en individueel behandelaar ga je een eigen eetplan opstellen en onderzoeken wat voor jou haalbaar is. Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan het doorbreken van eetregels. Niet iedere cliënt eet dus het zelfde, zoals dat voorheen wel het geval was. Het gaat er vooral in begin om, dat wat je eet voldoende is om aan te komen. Tijdens de eetmomenten heeft iedere cliënt zijn of haar eigen eetplan naast zijn bord hebben liggen. Iedereen weet op deze manier wat er gegeten moet worden. Het blijft lastig voor cliënten, wanneer de een iets wel moet eten en de ander niet.

Welke therapieën volg je binnen de kliniek?
De therapieën die cliënten volgen binnen de kliniek, zijn ter ondersteuning van de individuele gesprekken en je behandelplan. Je kan de therapieën zien, als zijnde colleges/lessen en zijn hetzelfde van opzet als de poliklinische CBT -E procedures. Zo volgen cliënten psycho-educatie, waarbij er onder andere gepraat wordt over de gevolgen van eetstoornissen. Een ander voorbeeld van een therapie binnen de kliniek, is de vaardighedengroep. Hierbij wordt er ‘lesgegeven' over hoe je om kan gaan met je emoties. Tevens krijgen cliënten ‘les' in hoe je op een gezonde manier kan beweging.

‘Je bent minder ‘verbonden' met de groep. Dit klinkt misschien wat naar, maar dat is het juist niet. De groep kan positief beïnvloeden, maar ook zeker negatief. Vergelijken en eetstoornisregels delen is aan de orde van de dag. Doordat je je eigen doelen stelt samen met je behandelteam, i.p.v. dat alles groepsprocessen zijn, ben je veelal een stuk individueler bezig wat het voor mij een stuk gemakkelijker maakte.'

Is er voorafgaand aan een behandeling een wachtgroep?
Er is zoals voorheen geen start of wachtgroep. Ter overbrugging bieden we eens in de twee weken een gesprek aan met een diëtiste. Tijdens deze gesprekken kan er al een begin worden gemaakt met psycho-educatie. Het streven blijft natuurlijk om de wachttijd tot behandeling tot een minimum te beperken.

Wat zou je de lezers van Proud2bme mee willen geven?
Ik merk, dat er nog veel schaamte heerst bij cliënten om in gesprek te gaan over hun eetstoornis, waardoor de drempel hoog is om hulp te zoeken. Je kiest niet voor een eetstoornis. Het gevoel van schaamte kan niet direct worden weggenomen, maar ik hoop dat mensen hun weg naar Novarum weten te vinden. De ernst van je eetstoornis wordt niet bepaald door je gewicht, mensen met alle vormen van een eetstoornis kunnen zich aanmelden bij Novarum. 

"Ik ben er van overtuigd, dat ik zonder de gesprekken met een deskundige niet zover was gekomen. Hulp vragen kan soms als een zwaktegebod voelen, maar in werkelijkheid maak je een hele stoere keuze. Het is logisch dat je niet altijd de kracht hebt om te vechten. Veroordeel dat niet, het is niet erg, iedereen heeft dat. Maar probeer op dat soort momenten eerlijk en open naar jezelf en anderen te zijn. Houd de toekomst voor ogen en probeer het gewoon, probeer er eens naartoe te gaan."

Ik ben benieuwd, wat jullie vinden van de CBT-E behandeling na het lezen van het interview.
Is het een behandelingsmethode die je aanspreekt?

Fotografie: Haley