Zelfbeschadiging bij eetstoornissen

 

Uit een recent afstudeeronderzoek van Suzanne Verschueren blijkt dat bij bijna de helft van patiënten met anorexia nervosa sprake is van zelfbeschadiging. Drieënveertig procent doet zichzelf opzettelijk en vaker lichamelijk pijn. Ondanks dat dit zoveel voorkomt blijkt dit verschijnsel volgens het onderzoek nauwelijks tot niet onderwerp van gesprek binnen de behandeling van eetstoornissen te zijn.

Het onderzoek werd gedaan onder 158 cliënten met een eetstoornis, bij twee verschillende hulpinstanties. De drang om zichzelf pijn te doen komt voort uit bepaalde negatieve emoties waaronder 'dik voelen' en 'angst om aan te komen'. Daarnaast komt de drang voort uit een vorm van zelfbestraffing wanneer men het gevoel heeft te hebben gefaald of niet goed genoeg te zijn. De drang kan volgens het onderzoek worden verminderd door afleiding te zoeken in sporten en bewegen. Een andere manier van deze drang tegengaan is door te weinig te eten. Hierdoor wordt het ene destructieve gedrag echter vervangen door het andere destructieve gedrag.

meisje
bron foto

De cliënten geven aan zichzelf pijn te doen om spanning te verminderen. Volgens hen is dit een eenvoudige oplossing omdat ze hiermee geen hulp in hoeven te schakelen van anderen mensen. De cliënten zien het gedoe erna als negatieve bijkomstigheid. Ook spelen schaamte en negatieve reacties van anderen een grote rol.

Volgens de ondervraagde cliënten is zelfbeschadiging binnen de twee hulpinstanties geen onderwerp van gesprek. Het lijkt hen echter wel verstandig dit onderwerp van gesprek te maken, mits één op één met een hulpverlener. De betreffende hulpverlener moet betrouwbaar zijn en vooral aandacht hebben voor de persoon en de achterliggende problematiek in plaats van voor enkel het gedrag. 

Suzanne Verschueren won met haar onderzoek de Johanna Diepenveen Speekenbrinkprijs 2013: Een stimuleringsprijs voor een afstudeeronderzoek van bijzondere kwaliteit.

meisje
bron foto

Ik heb navraag gedaan binnen het Centrum Eetstoornissen Ursula en hier wordt aangegeven dat zelfbeschadiging af en toe wel onderwerp van gesprek is. Wanneer iemand in de groep aangeeft dat deze zichzelf pijn heeft gedaan, dan wordt er of in de groep of individueel over gesproken: Hoe kwam het? Hoe kan het worden voorkomen? Er wordt niet gewerkt met signalen of waarschuwingen. Uitgebreid in de groep praten over zelfbeschadiging wordt niet gedaan omdat het dan enkel gaat over uiterlijk gedrag, terwijl het beter kan gaan over de problematiek die eraan ten grondslag ligt. Het voortdurend aandacht geven van negatief/ destructief gedrag kan binnen een groep ook zorgen voor kopieergedrag, waardoor andere cliënten destructief gedrag nadoen om ook die zorg en aandacht te krijgen.

Er zijn tevens instanties waar wel gewerkt wordt met signalen of non-contracten. Wanneer dan bijvoorbeeld vaker dan drie maal een signaal is gegeven of het non-contract is verbroken wordt iemand tijdelijk buiten therapie gezet. Dit kan er echter ook voor zorgen dat destructief gedrag wordt verzwegen.

Zelfbeschadiging is nooit een goede manier om met negatieve gevoelens om te gaan. Het verslechtert je zelfbeeld, het zorgt voor schaamte en vervreemding van je omgeving en zorgt uiteindelijk voor veel, onvoorziene, spijt van de zelfbeschadiging.

 

Gerelateerde blogposts

07
OKT
Het spijt me
29

Reacties

Dsx - Dinsdag 29 oktober 2013 13:14
Toen ik bij de Ursula in klinische behandeling was, nog niet zo lang geleden, werden er echt wel signalen uitgedeeld voor automutilatie!
ricky - Dinsdag 29 oktober 2013 15:36
t komt me helaas wel bekend voor ja..
B - Dinsdag 29 oktober 2013 16:30
Ik doe ook aan zelfbeschadiging ja. Maar bij mij wordt dat juist wel besproken.
Lavie - Dinsdag 29 oktober 2013 18:03
Bij mij werd het in de groep niet besproken. Als het weer mis was gegaan moest ik dit 's ochtends aangeven bij de hoofdbehandelaar zodat ik met haar daarover in gesprek kon gaan (één op één). De keren dat het nog misging, gelukkig was het al flink verminderd, analyseerden we door samen een G-schema te maken. Ik vond het wel prettig om het niet in de groep te bespreken, ik was immers de enige die dit deed en het riep veel schaamtegevoelens op. Denk wel dat het belangrijk is om het bespreekbaar te maken, er alleen mee blijven lopen is zo zwaar en je blijft dan ook gemakkelijker in die vicieuze cirkel hangen..
-Metaphor - Dinsdag 29 oktober 2013 18:53
Ja dat eerste is best wel 'oeps' herkenbaar.
En als het dan weer 'beter' gaat met je eetstoornis [dus, dat je beter eet] komen je oude trekjes weer naar boven...
meisje14 - Dinsdag 29 oktober 2013 19:31
Bij het Erasmus wordt hier wel over gesproken, als het over dik zijn gaat, vragen ze ook of je je pijn doet. (Bij mij tenminste.) Of als je je pijn hebt gedaan, vragen ze of het door de eetstoornis komt of door iets anders.
In de kliniek werd je na drie keer ontslagen. En na één keer al op time-out gestuurd.
me - Dinsdag 29 oktober 2013 19:33
Super blog! Een veel niet erkend probleem..
R. - Dinsdag 29 oktober 2013 22:45
Voor mij wel herkenbaar, ook om van het ene destructieve gedrag over te schakelen op het ander. Het is of niet eten of extreem sporten of zelfbeschadiging (hoewel ik dat laatste al heel lang niet meer doe) en het is heel moeilijk voor me om niks van dat alles te doen.

Wat ik heel erg merkte is dat zelfbeschadiging veel erger gevonden wordt dan niet-eten of extreem sporten of nog andere dingen. Ook tijdens therapie was dat zo. Zelf ben ik het daar niet zo mee eens eerlijk gezegd.

Ook met mijn familie was dat zo. Ik had jaren zwaar ondergewicht en dat was wel oke maar toen ze wisten van zelfbeschadiging namen ze het ineens heel serieus (dat was dan wel weer positief). Maar ik denk toch dat ernstig ondergewicht slechter voor je is.

Ook was het tijdens therapie altijd wel een lastig onderwerp. Zowel in de groep als individueel. Volgens mijn hadden de therapeuten er zelf ook moeite mee.

Nightordaydream - Woensdag 30 oktober 2013 00:15
Zucht. Herkenbaar dit.

Automulitatie is iets waar ik lang aan gedaan heb. Sporten hielp, maar was niet genoeg. Door weinig te eten en extreem te sporten wist ik een punt te zetten achter deze gewoonte.

Nu ik in behandeling ben en niet meer mag hardlopen voel ik me weer vaker somberder. Ik ben bang dat wanneer ik ben "genezen" (oftewel, genoeg ben aangekomen) ik terug ga vallen in mijn oude gewoonte.
Het is als van de ene in de andere nare situatie "springen" om geestelijke pijn niet te hoeven voelen.
A - Woensdag 30 oktober 2013 11:25
Ik vind het zo herkenbaar jammer genoeg.

De therapie waarin ik zit/zat hebben ze daar wel signalen voor en wat ook beschreven staat in deze blog, dat als je het te veel doet, moet je tijdelijk uit de therapie. Hellaas is dit bij mij het geval. Er werd wel over gesproken, maar niet heel erg veel. Naar mijn idee word je juist gestraft als je het doet. Dit vind ik heel jammer. Nu zit dus een aantal weken thuis en ben ik ook bang dat het alleen maar erger gaat worden. Ik hoop dat er in de toekomst misschien openlijker over gepraat wordt.
Chananja - Woensdag 30 oktober 2013 16:11
Ik ben pas begonnen met zelfbeschadiging tijdens mijn eetstoornisbehandeling. Ik moest mijn controle over het eten missen en ging wanhopig op zoek naar nieuwe copingmechanismes. Ik denk dat ik daarbij wel beïnvloed ben door anderen, ik weet niet of ik zomaar uit mezelf op dit alternatief was gekomen. In mijn behandeling kreeg je er waarschuwingen en time-ins/-outs voor, die uiteindelijk konden leiden tot exit behandeling. Ook moest je het 'melden' in de groep, dat heb ik als erg schaamtevol ervaren, vooral omdat niet iedereen het deed (en dus herkende).

Volgens mij blijf je in een cirkel tussen eetstoornis en andere copingmechanismes (alcholol, automutilatie etc.) zitten, zolang je nog last hebt van de achterliggende problemen. Pas door daaraan te werken denk ik dat je alle destructieve gedragingen kunt laten gaan. Mijn eetstoornis heb ik al langere tijd losgelaten en op dit moment ben ik gelukkig al zeven maanden am-vrij. Ik ben van plan daar zeventig jaar van te maken ;-).
Christine - Woensdag 30 oktober 2013 17:23
Het straffen verbaast mij: het is een niet juiste coping, maar iemand weet kennelijk op dat moment niets beters. Is dat een reden voor straf? Is toch een reden om naar alternatieven te zoeken? Leren op te letten dat je de neiging krijgt en een plan bedenken wat je dan anders kunt doen. Vaak is dat andere als de bliksem zorgen dat je niet alleen bent!
Lusi - Woensdag 30 oktober 2013 20:58
In de groep bespreken is ook niet alles, dan kreeg je echt het 'Kijk het gaat echt mis!, we moeten hem/haar helpen!'--> aandacht. Hiermee werd het gedrag alleen maar beloond. Zeker (vaak) niet de hoofdreden, maar het bracht anderen wel op ideeën 'hé zo krijg ik aandacht'. Kwam ook voort aan een soort van algehele sfeer van alleen aandacht voor wat er echt mis gaat, de rest valt of wel mee of so what dat jij een extra tussendoortje hebt gegeten, het gaat dus goed dus hup volgende (even kort door de bocht).

Daarmee wil ik zeker niet zeggen dat er geen aandacht en plaats voor moet zijn, maar wel dat dit of in een afzonderlijk gesprek misschien wel beter is, of met enige voorzichtigheid in een betere therapiesfeer.

Dat non-contract vond ik ook maar niks wat ze bij ons ook deden: daardoor werd er én een enorme druk gelegd én een neiging om te gaan liegen wilde je in behandeling blijven.

Mis ik überhaupt in de psychiatrie: ook de focus op: wat gaat er wel goed? HOE heb je dat gedaan. (daar mag wat mij betreft best een heel therapie-onderdeel voor uitgetrokken worden haha :D)
xXxpaula - Woensdag 30 oktober 2013 22:30
Wat betekent 'signalen uitdelen'?

Ik vind het heel raar als destructief gedrag wordt afgestraft, dat werkt toch alleen maar averechts? Ik zou daar echt boos om worden en dat weer op mezelf afreageren.

Bij mij in behandeling is er nooit naar gevraagd en ik durfde het zelf niet te melden. Ik heb het wel op vragenlijsten ingevuld, maar het is nooit opgepikt.
xXxpaula - Woensdag 30 oktober 2013 22:30
Wat betekent 'signalen uitdelen'?

Ik vind het heel raar als destructief gedrag wordt afgestraft, dat werkt toch alleen maar averechts? Ik zou daar echt boos om worden en dat weer op mezelf afreageren.

Bij mij in behandeling is er nooit naar gevraagd en ik durfde het zelf niet te melden. Ik heb het wel op vragenlijsten ingevuld, maar het is nooit opgepikt.