Kopieergedrag

 

Na de zelfmoord van Antonie Kamerling werd de online hulpsite 113 online overspoeld met hulpvragen. Psychiater Ad Kerkhof had dit wel verwacht: Dat de zelfgekozen dood van beroemdheden tot extra zelfmoorden leidt, bovenop de 'normale' aantallen, komt doordat zoveel mensen rondlopen met plannen. Jaarlijks denken er in Nederland 400 duizend mensen serieus na over zelfmoord. De zelfgekozen dood van de acteur heeft een enorme aantrekkingskracht op mensen die toch al in de put zitten: "Als iemand als Kamerling niet te helpen is, waarom zou ik dan wel te helpen zijn?"

Na de dood van doelman Robert Enke in Duitsland verdubbelde het aantal zelfmoorden in dat land tijdelijk. Juist om dit te voorkomen worden zelfmoorden zo veel mogelijk uit de media gemeden, echter wanneer het gaat om en beroemdheid, gaan alle remmen los. Het kopieergedrag, want zo noemen we dit, wordt ook wel het Werther-effect genoemd, vernoemd het boek van Goethe: Die Leiden des jungen Werthers. Toen dit boek in 1774 uitkwam, pleegden opvallend veel mannen hierna op dezelfde wijze als de hoofdpersoon zelfmoord. De mate van herkenning in/ identificatie met de hoofdpersoon speelt een grote rol bij dit copycat effect.

kopieergedrag

Niet alleen als het gaat om zelfmoord, maar ook als het gaat om zelfbeschadiging, is er sprake van een soort van besmettelijkheid. Deze besmettelijkheid die aanzet tot kopieergedrag ligt vooral in de aandacht die men erdoor krijgt. Het kan alleen besmettelijk worden als het voor anderen zichtbaar is! De afgelopen tijd zie ik steeds vaker foto's op het www: facebook, tumblr, hyves met beschadigde armen en benen. Foto's van meisjes zelf of foto's die ze gevonden hebben. Shockerend én met het risico dat anderen het na gaan doen.

Ook binnen GGZ klinieken is het negatieve risico van kopieergedrag sterk aanwezig. Meisjes komen zonder automutilatiegedrag de kliniek binnen om dit na enkele weken te ontwikkelen na het zien en horen praten over dit gedrag van anderen. Ook de ernst van de automutilatie kan hierdoor toenemen. Als het ene meisje met een pen zichzelf kraste en het andere meisje met een mesje, dan stelde dat met die pen niets voor en ging zij, in de hoop serieus genomen te worden en gezien te worden, ook met een mesje snijden. Dit nam ernstige vormen aan: tot de eerste hulp met tientallen hechtingen aan toe.

Ook het aanleren en nadoen van eetgestoord gedrag van anderen is een risico in klinieken en op online fora. Het is moeilijk om niet trager te gaan eten, als de hele groep mensen waarmee je eet traag eet. Het is moeilijk om boter op je brood niet moeilijk te vinden als iedereen roept dat het eng is. De risico's worden hier echter beperkt door de professionele omgeving waar dit alles plaatsvindt. Op pro-ana sites is dit echter niet het geval, waardoor hier extreem veel sprake is van kopieergedrag.

En denk ook eens aan roken..... wie zijn er allemaal wel niet begonnen met roken "omdat de rest het ook deed..."

Kopieergedrag, waarom kopieren we anderen eigenlijk?

Jonge dieren leren door te kopiëren. Ze kijken wat hun moeder doet en door dat na te doen, stijgt hun overlevingskans in de natuur. Het zal je niet verbazen dat het ook zo bij ons mensen is geregeld. Wij doen na wat we onze ouders zien doen. Bewust en onbewust. 

Van jongs af aan, in de wieg begint het al, leren we door na te doen. Zo leren we niet alleen lachen, maar ook lopen en praten. Dan nog heel onschuldig en zorgeloos. Er is dus eigenlijk weinig sprake meer van originaliteit want je bent niet de eerste die het doet (voor zover menselijk gedrag ooit echt origineel is want ons ras bestaat immers al even). Vanuit die zienswijze is er ook sprake van een soort verantwoordelijkheidsgevoel voor dat gedrag. Als je zelf iets bedenkt, heb je daar een bepaald idee bij, een gevoel, een argument, een reden.

Als er sprake is van kopieergedrag is die identificatie er niet. Je doet het na en verder heb je geen persoonlijke inbreng, argumenten of reden. Word je later met deze keuze of gedrag geconfronteerd dan weet je vaak ook niets te zeggen op de vraag "waarom" je het doet. Een diepere beweegreden is er vaak niet. Dat is dan ook meteen de moeilijkheid met dit soort gedrag. Iemand is er bijna niet op aan te spreken. Een meisje dat ook gaat stelen omdat haar vriendinnentjes het doen, weet vaak zelf ook niet waarom ze het doet. Het maakt het stelen niet minder erg, maar het doen inzien dat het niet goed is wat ze doet wel moeilijker. 

Wat maakt dat je gedrag wilt na doen? De redenen zijn divers, maar hebben bijna altijd met veiligheid te maken en het niet anders willen zijn. Immers wie iets origineels doet, valt op en wie doet wat anderen doen, loopt in de kudde mee. Niet zichtbaar zijn is veilig? 

Veilig is het als je niet opvalt, zodat niemand je af kan kraken (iedereen doet het immers) en ook niet echt aan te wijzen is wie het al eerste deed, want iedereen doet het. Je verstopt als het ware je eigen unieke persoont achter de ruggen van alle anderen. Je gaat onder in de massa en hoe veilig is dat? Vaak genoeg heb ik dit vroeger geroepen als ik met een 6,5 thuis kwam voor een schoolvak..."ja maar iedereen had een 6 dus ik had het niet beter kunnen doen". Oftewel als iedereen het doet is het normaal. Zo fietsen er hele groepen jongens en meisjes in ongeveer dezelfde kleren en op soortgelijke fietsen over straat. Ze praten hetzelfde, vinden hetzelfde leuk en ook hetzelfde stom. Ze vinden veiligheid in hun groep en zijn nog niet erg herkenbaar als individu. 

Tot de leeftijd van ongeveer 13 jaar zijn we het meest beïnvloedbaar. Dat is ook het begin van de pubertijd. Er verandert dan al zoveel dat we liever niet te veel opvallen en graag gewoon normaal willen zijn. We schuilen in groepen waar we ons prettig voelen en vertonen gedrag dat de groep normaal vindt. Doe je iets anders.....juist! Dan lig je er uit. Aangezien wij mensen kuddedieren zijn, hebben we graag mensen om ons heen en doen we er veel voor om dat ook zo te houden. 

Wat we eigenlijk zelf vinden van iets, of zouden willen, laten we liever niet zien of weten we misschien niet eens.

Is het dan zo dat als je vanuit je opvoeding en thuissituatie minder gesteund wordt, en er minder op vertrouwt dat je ouders er altijd voor je zijn je automatisch meer kopieergedrag vertoont? Wellicht wel, je ontwikkelt immers minder vertrouwen in je eigen kunnen en goed zijn en dus ontleen je misschien meer aan de goedkeuring van de groep. 

Er is een natuurlijke overgang van willen ondergaan in de massa en elkaars gedrag kopiëren, naar juist meer een authentiek (eigen, uniek, oorspronkelijk) persoon zijn. Kom je uit de pubertijd en heb je voldoende vertrouwen gekregen in jezelf en de wereld, dan groeit het verlangen om te doen wat jij wilt en dit ook te laten zien. Je gaat staan voor wat jij denkt en voelt en bent niet meer zo bang om met je hoofd boven het maaiveld uit te steken. Je wordt herkenbaar om je eigen gedrag en ideeën.

Heb je een eetstoornis, dan verschuil je je eigen gedrag en identiteit mogelijk achter de eetstoornis, vaak ook omdat jouw identiteit nog niet volledig ontwikkelt is en je niet weet wie je bent.

Klinkt mooi maar deze weg is bezaaid met rotsen en valkuilen. Aan de basis van echt jezelf zijn, ligt echter wel weer dat vertrouwen in jezelf en anderen, en dat krijg je mee vanuit je basis. Je gezin, je familie, je vrienden, de volwassenen die je ontmoet (leraren, buren, coaches en ook oudere broers en zussen) zijn daarbij belangrijk.Zij geven immers het voorbeeld dat men te vertrouwen is en ze er altijd voor je zijn.  

Als kind ben je kwetsbaar omdat je nog moet opbouwen en ontwikkelen, je bent sneller te beïnvloeden en weet nog niet hoe je je staande moet houden in de wereld. Daardoor loop je sneller een deukje op...zeker nu de maatschappij al heel snel de druk opvoert en je alles sneller moet leren dan vroeger het geval was. 

Was je moeder vroeger jaren op dieet, dan is dat jouw voorbeeld. Moeders op dieet verdubbelen het risico dat hun dochters last krijgen van een eetstoornis. Een moeder die voortdurend iets anders eet (maaltijdvervangers) dan de rest van het gezin kan een verkeerde kijk op eten bij kinderen veroorzaken.

Ook als jouw moeder zichzelf voortdurend dik noemt, wordt dit vaak door de dochter gekopieerd.

Het anderen niet per sé moeten kopieren staat sterk in relatie met het ontwikkelen van een eigen identiteit en voldoende zelfvertrouwen. Heb je geen idee wie je bent en ben je heel onzeker, dan is de kans groot dat je anderen gaat nadoen. Of dit negatief is, hangt af van welk gedrag je gaat nadoen.

Om te ontdekken wie je bent, moet je stappen zetten, soms enge stappen. Heb je een eetstoornis, dan ontleen je soms je volledige identiteit aan de eetstoornis, jij bent de eetstoornis, heb je die niet meer... wat ben je dan nog? Dat kan je alleen maar ontdekken door het zelf uit te vinden... door een gezonde dosis lef en steun.

Wanneer je wordt wie je werkelijk bent, zal je die eetstoornis nooit meer terug willen, zal je een zekere rust vinden. Jouw persoon maakt jouw uniek, een eetstoornis hebben duizenden mensen, daar is niets unieks aan.

De worsteling om te worden wie je bent wordt minder heftig naarmate je ouder wordt. Het hoort bij je leeftijd, net als het prettig vinden om anderen na te doen, dezelfde kleding te dragen en te praten zoals de rest. Er komt, als het goed is, vanzelf een moment waarop je je eigen kleur kiest en daar happy mee bent ongeacht wat de rest vindt. Dan steek je je eigen mening niet meer onder stoelen of banken en handel je uit eigen beweging en overtuiging.

Herken jij kopieergedrag bij jezelf?

 

Gerelateerde blogposts

Reacties

Lotte - Vrijdag 6 mei 2011 12:50
Woow, dit herken ik echt heel erg! Hier heb ik zo'n enorme last van. Daarom heeft groepstherapie bij mij altijd een averechtse werking. Dat ken ik uit de kliniek. Ik nam het gedrag van anderen over, mbt automutilatie en het eet tempo, braken, bewegen, weigeren van eten, enz.
Ik heb het ook met dingen die niet zo ernstig zijn. Ik neem bijvoorbeeld heel snel van iemand zijn/haar accent over. Als je mij drie dagen in Brabant zet, kom ik terug met een volledig brabants accent. Echt raar. Maar meestal is het erg vervelend, want mijn an wordt er alleen maar erger door.
Nynke - Vrijdag 6 mei 2011 13:41
Ja ik herken het ook erg. Ik heb op dit moment echt het gevoel dat ik totaal identiteitsloos ben, mijn innerlijke stem verloren ben.
Ik krijg weinig tot geen bevestiging van mijn omgeving en heb het gevoel dat ik heel veel dingen fout doe of een fout persoon ben en dat voelt echt heel erg rot.
Toch probeer ik hoe dan ook mezelf te blijven, hoe moeilijk dat ook is, omdat ik me niet gerespecteerd voel.
Dus zal er wel iets behoorlijk mis zijn met mij:S
Ja ik voel me echt zwaar verrot vandaag:(

lisanne - Vrijdag 6 mei 2011 13:43
Ik kreeg echt tranen over mijn wangen van dat reclame spotje.. Daarom wil ik zo graag weer normaal kunnen eten..voor mijn dochtertje....
Sana - Vrijdag 6 mei 2011 14:05
Ik heb niet alles gelezen, maar alleen het beginstukje (ong tot het spotje) echt freaky om daar zo over na te denken, vooral omdat het zo onbewust is.. en dat spotje is echt heftig..
Dana - Vrijdag 6 mei 2011 14:53
omg ik denk echt van WAUW dikt klopt 100% echt knap hoeje dit kunt uitvogelen en daan op papier te zetten. Eindelikjk een goef stuk verhaal op ''papier''.
Brecht - Vrijdag 6 mei 2011 18:24
Waauw ö, ik heb een tante en die ligt niet zo goed tussen de familie, vaak heel slecht gezind, ze heeft ook een dochtertje en nja echt kei erg voor haar want zij kan ook al heftig reageren.
Daarom voor iedereen: De vorming van uw/iemand anders kind is heel belangrijk en bepalend wat er later gaat gebeuren met haar, dus let daar op!!!
A - Maandag 23 juli 2012 01:17
Hallo allemaal,

Ik ben een vrouw en 32 jaar, met PTSS. Ik ben hulp gaan zoeken bij de ggz-hulpverlening toen ik 19 jaar was. En pas op mijn 29ste kreeg ik officieel de diagnose PTSS. In de 10 jaar daarvoor heb ik veel andere diagnoses gehad, tot ernstige persoonlijkheidsstoornissen aan toe.
En dat terwijl ik zelf inmiddels al lang door had wat er speelde. Ik betreur het dat ik niet beter voor mijzelf wist op te komen. Ik wist, als kind al, dat wat ik nodig had was dat ik zou mogen praten over wat mij was aangedaan (traumata). En dit alles, voor zover mogelijk, voldoende zien te verwerken.
Jarenlang gaf ik aan dat ik dit nodig had. Uiteindelijk werd ik zo wanhopig van niemand die mij hierin leek te horen, dat ik bijvoorbeeld kopieergedrag ging vertonen. In een kliniek waar ik bijv. zat, leek het voor mij dat bv. het hebben meegemaakt van seksueel misbruik niet serieus leek te worden genomen zonder bijv. te automutileren....

.... En wat ik mensen, en zeker jongeren hier, hierover mee zou willen geven is:
Wat ik heb gedaan om gehoord te worden, heeft vooral averechts gewerkt, zoals verkeerde diagnoses. En zulke effecten rechtzetten, kostte ook weer veel tijd. Dus blijf zoveel mogelijk jezelf, ook binnen je problemen. En zoek iemand om mee te praten over dat je je niet gehoord voelt. Dat werkt namelijk vaak wel, is mijn ervaring .
Groeten, A
Maris - Vrijdag 24 januari 2014 09:07
Kom hier net via Google. Ik heb er zelf helemaal geen last van, maar ik heb iemand die mij volledig kopieert. In alles wat ik doe, zelfs de keuzes van huisdieren, kinderen krijgen, hobby's. Al een jaar of zeven in de tussentijd. Ooit op aangesproken, maar ik kreeg de wind van voren. Ik probeer het contact dus nu al een paar jaar te minimaliseren, maar het vervelende van internet is dat het het contact nooit helemaal weg is. En het beetje dat ze dan ziet, kopieert ze. Probeerde er wat meer over te vinden, waarom iemand dit zo erg doet.
Angie - Woensdag 19 april 2017 08:20
Mijn stiefdochter heeft kopieergedrag. De ergste dingen heeft ze al gedaan. Mijn zoon beschuldigd van aanranding (wat niet waar is, kwam eruit na gesprekken bij acare) ze snijd zichzelf nu. etc.. Nu heb ik gezegd dat ze hulp moet hebben, maar acare zegt ze wil niet praten dus kunnen we haar ook niet helpen. Maar ze schreeuwt steeds met negitieve aandacht. Wie kan ons dan wel helpen. Zie het somber in. Straks pleegt ze zelfmoord. zegt acare dan ook nog wij konden haar niet helpen, want ze wilde niet praten? Er moet toch een instantie wezen die haar wel kan helpen? Trouwens ze is nog maar 13 jaar. Ze moet toch geholpen worden?
Wanhopige moeder - Zondag 17 december 2017 12:57
Hallo Angie,
Hier het zelfde probleem.
Mijn dochter is 14 jaar snijd zichzelf en wil afvallen terwijl ze niet dik is.
Ook heeft ze zelfmoord gedachten echter is dit allemaal kopieer gedrag.
Weet niet wat ik met haar aan moet.
Ze looptijd bij ggz maar dat is alleen gesprekken die tot niks leiden.
Deta - Donderdag 11 januari 2018 09:00
Net op zoek naar kopieergedrag. Herken het al een tijdje van mijn dochter van 14. Nu in de omgeving jongeren met suicidaalgedrag. Het is naar mijn idee echt een vorm van aandacht trekken. Lijkt wel of ze jaloers is op degene die ze kopieert. bang dat zij niet voldoende aandacht krijgt. Maar wel extreem. vroeger heeft ze ook gestolen omdat een ander meisje haar hiertoe aanzette. Ik vind het een zorgelijk beeld. Ga er verder mee aan de slag. Tips en adviezen zijn welkom.
sky - Vrijdag 14 december 2018 12:37
Ik denk dat ik last heb van kopieergedrag, weet iemand of dit een kenmerk is van een stoornis?