‘Dus… jij hebt een eetstoornis?’ Een onbehaaglijke stilte vulde de kamer. Ik voelde hoe mijn vriendin me onderzoekend in zich opnam en kon bijna hóren hoe de wirwar van gedachten door haar hoofd raasden. Een eetstoornis? Dat zijn toch van die meiden die… Precies. Ziekelijk mager, een lijkbleek gezichtje en onbekend met de definitie van het woord ‘eten’. Bijna schuldbewust sloeg ik mijn ogen neer en knikte zachtjes. ‘Ja’, fluisterde ik bijna onhoorbaar. Mijn vriendin gebaarde met haar handen en deed een verwoede poging om haar gedachten onder woorden te brengen. ‘Je ziet er, ehm, je ziet er niet ziek uit.’ We deden er beiden het zwijgen toe.
Vooroordelen. Het is een bekend fenomeen van de onwillekeurige, alledaagse gedachten die door je hoofd circuleren. Ik betrap mezelf erop dat zulke vooroordelen ook een plekje veroveren in mijn dagelijkse gedachtegang.
- Een psycholoog? Een muf vertrek, met aan weerszijden van de kamer hoge boekenkasten en een zachte sofa rijst op in mijn gedachten. Stofdeeltjes dwarrelen door de lucht. Een oudere man met grijs haar en een ronde bril buigt zich over zijn notitieblok en stelt de onontbeerlijke vraag: “Hoe voel je je daarbij?”
- Een gênante of onhandige opmerking? “Dan ben je zeker blond.”
- Een advocaat? Een streng uitziende man, gekleed in een zwarte toga en een stapel dossiers onder zijn arm. Rijdt in een chique auto, met lederen bekleding en geen krasje te bekennen op de zilvergrijze lak. Een alcoholische versnapering kan natuurlijk ook.
- Overgewicht? “Dan snoep je vast te veel.”
Zo zijn er nog talloze voorbeelden op te noemen. Onze geest classificeert onopgemerkt de wereld om ons heen. Het is een natuurlijk proces, wat de mensheid al eeuwenlang met zich meedraagt.
Enerzijds kan dit een gevoel van vertrouwen en veiligheid oproepen, maar anderzijds maakt dit je wereld beperkter. Toen mijn omgeving tot de ontdekking kwam dat ik een eetstoornis had, waren de reacties doorgaans heel begripvol en geruststellend. Maar ik kon niet aan de vooroordelen ontkomen en liep meerdere malen tegen deze gedachtegang op.
“Dan eet je toch gewoon een boterham extra? Dan ben je zo weer beter.”
“Heb jíj een eetstoornis? Maar je eet toch nog?”
“Waarom vind je eten dan niet lekker?”
“Maar je bent toch helemaal niet dik?”
Eerder kon ik best verdrietig of gefrustreerd raken van deze reacties. De woorden zorgden ervoor dat ik me een ‘mislukte anorect’ voelde, waardoor ik nog dieper in die vicieuze cirkel terecht kwam. Tijdens een therapiesessie kwamen deze onzekerheden ter sprake. Het antwoord van de sociotherapeut was simpelweg: “Hoe zou jij reageren als je in hun schoenen stond?”
Op dat moment realiseerde ik me dat de woorden van de mensen om me heen voortkwamen uit onwetendheid. Voor hen is het bijster lastig om in te schatten of ze er goed aan doen om het onderwerp te bespreken, welke woorden daarvoor het meest gewaardeerd worden en welke houding ze daarbij moeten aannemen. Bovendien kan dit per persoon verschillen. Het leven biedt geen encyclopedie of stappenplan met uitgedachte patronen die we kunnen toepassen bij situaties die we op ons pad ontmoeten. Want hoe ga je met zulke goedbedoelde opmerkingen en oordelen om?
De strategie die voor mij het fijnste voelt, is om op deze situaties begripvol te reageren en te proberen de reacties te verwelkomen zonder oordelen. Het gedrag van de ander komt voort uit het verlangen om jou te begrijpen, jou te kunnen steunen en is een weerspiegeling van de onmacht waar ze tegenaan lopen. Sta open voor de emoties die erbij komen kijken en veroordeel jezelf niet over deze gevoelens. Je hoeft er niets mee te doen, laat ze gewoon aanwezig zijn. Mijn vader reageerde bijvoorbeeld met boosheid toen hij in aanraking kwam met mijn eetstoornis. Mijn eerste reactie was om me verdrietig terug te trekken of mijn frustraties tegen hem te uiten, tot ik me realiseerde dat het voor hem ook moeilijk moest zijn om zijn dochter dagelijks te zien worstelen met het eten.
Hier volgen wat tips om beter met deze situatie om te kunnen gaan:
♥ Praat erover. Als de opmerkingen je raken, zou je je omgeving kunnen helpen door bijvoorbeeld aan te geven dat je je hier niet prettig bij voelt. Waarschijnlijk zijn de mensen om je heen niet bewust van de onaangename gevoelens die deze opmerkingen bij je oproepen en was het niet hun bedoeling om je van streek te maken.
♥ Probeer concreet aan te geven wat jou het meest zou kunnen helpen. Wat heb je nodig om je begrepen of gesteund te voelen? “Ik weet dat je het goed bedoelt en ik waardeer je hulp heel erg, maar het zou mij helpen als je…”
♥ Vraag ernaar. Dat kan jou ook helpen om de ander beter te begrijpen. Je zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: “Ik wil je graag beter begrijpen, hoe is de situatie voor jou?”. De gesprekken leiden tot dieper wederzijds begrip en respect.
♥ Wees niet bang voor de emoties die zich aandienen. Uiteindelijk zijn deze momenten zeer kostbare leerprocessen. Je groeit hiervan, leert je grenzen kennen en wordt hier sterker van.
♥ Eventueel zou je kunnen aangeven dat je het moeilijk vind om op de situatie te reageren. Dat maakt de drempel al minder hoog.
Het is bijzonder om op te merken hoe automatisch de oordelen over je omgeving de hoek om komen kijken. Er gaat een wereld voor je open als je soms uit deze wereld stapt en verder kijkt dan deze etiketten. Wees je eens een dagje bewust van je gedachten en probeer eens te stoppen met in hokjes te denken. Zo blijkt die ‘strenge advocaat’ een bijzonder gezellige man te zijn en is dat stille meisje achterin de klas toch niet zo onschuldig als het lijkt!
Heb jij wel eens last van vooroordelen?
Geef een reactie