Rouwen op sociale media

Toen ik gisteren wat gedachteloos op Facebook aan het scrollen was, kwam ik langs een berichtje van mijn nicht. ‘In loving memory..’ Las ik. Met daaronder wat foto’s van mijn nog levende neefje. Even stond mijn wereld stil. Snel ben ik naar zijn account gegaan. Alle berichtjes doorgespit, naar zijn foto’s gekeken. Andere familieleden opgezocht. Het was waar. Hij was er niet meer. Zeventien jaar was hij geworden en de teller was afgelopen weekend gestopt. Ouder zou hij niet meer worden… 

Het is niet de eerste keer dat ik via Facebook lees dat een familielid van mij is overleden. Een groot deel van mijn familie woont in Amerika, waardoor ik ze niet zo vaak zie. Dat betekent echter niet dat ik niet van ze hou en ze niet mis. Af en toe chat ik met wat nichtjes en zo houden we elkaar een beetje op de hoogte wat er in ons leven allemaal gebeurt. Al het contact wat wij hebben loopt dus ook via sociale media.

Ik zat thuis op de bank toen ik het berichtje las. Ik keek wat tv en ik verveelde me een beetje. Maar niet heel storend. Ik voelde me op zich wel prima. Tot dat ik langs dat berichtje kwam. Ook al had ik hem lang niet gesproken of gezien, toch raakte het mij enorm. Ik had het gevoel dat ik hier niet echt om mocht rouwen. De laatste keer dat ik hem zag was ik zelf echt nog jong, ik sprak hem niet zoveel en ik had op dat moment niemand om mij heen die hem ook kende. Ik voelde mij ineens erg alleen, met mijn ogen nog gericht op de vele condoleances op Facebook, maar niet aan mij gericht. 

Onverwachts

Wat ik vooral moeilijk vind aan deze situaties is dat ik op dat moment vaak niet verwacht te lezen dat iemand die ik ken is overleden. Vroeger las ik alleen de rouwadvertenties in de krant. Heel bewust sloeg ik dan het bewuste katern open en had ik mij ergens mentaal al voorbereid op wat ik zou kunnen tegen komen. In dit geval betrof het een neefje wat niet alleen veel jonger is dan ik ben, ook was hij altijd gezond geweest. Niemand had het aan zien komen. Ik had ook zeker niet verwacht dat ik hiermee geconfronteerd zou worden toen ik mijn Facebook app opstartte. Ik was op zoek naar wat afleiding, niet de waarheid.

Ik had mij totaal niet voorbereid op wat ik eventueel zou kunnen gaan lezen. Ook al staan er tegenwoordig veel van dit soort berichten op Facebook, toch is het niet iets waar ik rekening mee houd als ik Facebook open.

Rouwen op een eigen manier

Natuurlijk is het zo dat iedereen op zijn eigen manier met een verlies omgaat. Zo heb ik mensen in mijn lijst die nauwelijks iets posten, terwijl ik ook mensen ken die een verlies als dit meteen online zou gooien. Op deze manier is het denk ik makkelijker om gezamenlijke herinneren op te doen en te delen en erkenning te krijgen voor het immense verdriet. Mijn tante werd dan ook meteen overspoeld met ontzettend veel lieve en steunende berichten. Iets wat denk ik heel fijn kan zijn als je het zelf heel zwaar hebt. Om te weten dat anderen aan je denken en met je meeleven. Dat ze je helpen om het beeld wat je van die overleden persoon hebt in leven te houden. Om die persoon nog een beetje bij je te houden. Om samen vast te houden aan al het mooie wat er is geweest. 

Ook ik heb in het verleden wel eens posts gewijd aan overledenen. Mijn stiefvaders en een goeie vriendin van mijn moeder zijn ook overleden. In deze gevallen deelde ik een portretfoto die ik van hen had gemaakt tijdens mijn opleiding aan de kunstacademie. Ik wilde denk ik voorkomen dat deze mensen niet vergeten zouden worden. In het geval van mijn stiefvader helemaal. Hij is helemaal alleen gestorven. Ik vond het zo’n vreselijk idee dat een geliefde en geleefde man als hij onopgemerkt de wereld verliet. Hier kon ik geen acceptatie in vinden. Misschien was dit op dat moment voor mij wel een manier om met dit verdriet om te gaan. Achteraf gezien hield ik mij hier denk ik vooral bezig met de eerste stap in het rouwproces: de erkenning van het verlies.

Jezelf troosten

Ik was nog jong toen mijn opa overleed. Ik kende hem niet eens zo heel goed, maar ik miste hem toch enorm. Elke avond als ik naar bed ging vertelde ik uitgebreid aan hem wat ik die dag had gedaan en hoopte ik dat hij trots op mij zou zijn. Het gaf mij troost om op deze manier een soort van contact met hem te hebben. Ik was er namelijk zeker van dat hij altijd naar mij luisterde. Op een manier voelde het misschien wel alsof hij nu dichter dan ooit bij mij stond. Alsof hij mij nu altijd kon horen.

Een tijd geleden heb ik de serie ‘Black Mirror’ gezien. Hier wordt 1 aflevering gewijd aan het verlies van een partner. Uiteindelijk besluit de hoofdrolspeelster om met zijn account te chatten (voor de rest moet je hem zelf maar even bekijken). Hier haalde zij ook ontzettend veel troost uit. Als ik naar de pagina van mijn stiefvader ga, zie ik af en toe nog nieuwe berichtjes voorbij komen. Dat hij gemist wordt, mensen die vertellen wat ze hebben meegemaakt en dat ze het jammer vinden dat hij er niet bij is om dat te beleven. Ook al komt er nooit een antwoord terug, ik denk dat dit ook een manier is om met dit verdriet om te gaan. Om die gevoelens die zo sterk aanwezig kunnen zijn de ruimte te geven om deze gevoelens een plek te geven. 

Ook al vind ik het soms lastig om met dit thema om te gaan, toch is deze opkomst denk ik niet geheel negatief. Ik denk oprecht dat het gebruik van sociale media sommigen kan helpen om om te gaan met het verdriet wanneer je iemand hebt verloren. Het kan mensen samenbrengen en er kunnen ook hele mooie, vruchtbare dingen ontstaan. Zo raak ik elke keer weer aan de praat met mijn familie als ik zo’n berichtje voorbij zie komen. 

Ik denk dat dit een fenomeen is wat steeds gebruikelijker wordt naarmate de technologie vordert. Tegenwoordig wordt bijna alles gedeeld wat er in het leven gebeurd en de dood maakt hier ook deel van uit. Ik merkte bij mijzelf wel dat het voor mij helpend is om mijn verdriet er op dat moment ook echt te laten zijn. In dit geval heb ik mijn vriend verteld wat er is gebeurd en samen hebben we het hier kort even over gehad. Heel kort heb ik hem verteld hoe ik mij mijn neefje herinner en wat we samen allemaal hebben gedaan in de tijd dat ik in Amerika was.

Hoe we samen in een bootje op het meer hebben gezeten en hij de schildpadden liet zien die onder ons door zwommen. Ik denk dat ik hier op een manier hetzelfde heb gedaan als mijn tante op Facebook. Ook ik heb herinneren aan hem opgehaald om hem in mijn hoofd nog even levend te houden. Ik heb alleen niet zoveel foto’s van hem om te delen. Iemand verliezen doet pijn. En het is aan jou om een manier voor deze verwerking te vindend die bij jou past.

Hoe ga jij om met rouw en social media?