Ik vraag dit voor een vriend(in)

Triggerwarning: in deze blog wordt seksueel misbruik besproken.

Soms vraag je je misschien af of wat jou is overkomen eigenlijk wel misbruik was. Misschien durf je er niet over te praten, of voelt het alsof niemand je begrijpt. Dat gevoel ken ik. Zelf heb ik meegemaakt hoe het kan zijn als iemand je grenzen niet respecteert, en hoe dubbel het voelt als je soms toch meegaat in dingen die je eigenlijk niet wilt. Het kan je laten twijfelen aan jezelf en aan wat normaal is, en het kan ook zo onwijs eenzaam voelen. Soms voelde ik me ook schuldig dat ik dingen liet gebeuren die ik niet echt wilde, terwijl ik eigenlijk alleen maar probeerde te overleven.

De afgelopen tijd las ik het boek: ”Ik vraag dit voor een vriendin, 123 vragen over seksueel misbruik”. Het raakte me enorm, omdat het precies de vragen beantwoord die ik zelf vaak had. Het boek is geschreven voor iedereen die zelf misbruik heeft meegemaakt of iemand kent die dat heeft. Er zijn deskundigen die antwoord geven maar ook een ervaringsdeskundige deelt haar verhaal.  Dit boek laat zien dat je niet alleen bent, en dat je gevoelens en reacties over het misbruik er mogen zijn.

Wat het boek zo waardevol maakt, is dat het enorm omvattend is. Het gaat over verschillende vormen van misbruik, over hoe je lichaam en brein reageren, over schuld- en schaamtegevoelens, over overlevingsstrategieën die je misschien hebt gebruikt, en over hoe je soms dingen doet of voelt die je zelf niet helemaal begrijpt. Het boek gaat moeilijke vragen niet uit de weg. Moet je je pleger vergeven? Hoe komt het dat ik pas jaren later klachten krijg? Moet ik mijn kinderen vertellen over het misbruik? Voor veel onderwerpen kun je het boek per vraag oppakken, je hoeft het niet van begin tot eind te lezen.

Wat is seksueel misbruik eigenlijk?

Misschien denk je bij misbruik meteen aan iets dat gebeurd met veel geweld. Dat dacht ik in het begin ook. Maar vaak is het ook heel anders, zonder geweld, of juist met iemand die je vertrouwt. Soms vroeg ik me af of ik het overdreef, of dat ik me aanstelde, of ik dacht dat het mijn schuld was. Wat dat betreft kon het boek ook als steun voor me voelen bij bepaalde vragen die ik had.

Seksueel misbruik gaat over situaties waarin jij seksuele handelingen moet ondergaan of uitvoeren, of er getuige van moet zijn, zonder dat je dat wilt of er echt over kunt beslissen. Soms gebeurt het thuis, in een relatie, een vriendschap, of online. Soms met fysiek contact, soms zonder. Wat vaak terugkomt zijn machtsverschillen, afhankelijkheid en manipulatie. Het kan zo subtiel zijn dat je pas veel later beseft wat er eigenlijk gebeurd is. Misschien ben je dan boos op jezelf. Of denk je dat je het overdrijft, terwijl dat helemaal niet zo is.

Maar ik ging zelf naar de pleger toe

Dit herken ik heel goed van mezelf. Ik ging zelf terug naar iemand die me pijn deed. Het voelde alsof ik er zelf verantwoordelijk voor was, en dat maakte me enorm onzeker. Maar het is een bekende overlevingsreactie. Je lichaam en brein zoeken manieren om te overleven, door bijvoorbeeld juist initiatief te nemen en daardoor proberen controle te houden over wat er gebeurt. Of misschien voelde het contact soms ook fijn, omdat je je op dat moment gezien voelde. Hoe dat ook was, het blijft misbruik. De verantwoordelijkheid ligt altijd bij de pleger, nooit bij jou.

Ben ik de enige?

Het kan voelen alsof je de enige bent die dit heeft meegemaakt. Dit is absoluut niet zo. Bijna een op de vier vrouwen en een op de twintig mannen heeft tegen hun wil seksuele handelingen meegemaakt. En als je ook zoenen en ongewenst aanraken meetelt, is het nog veel groter. Dat zijn miljoenen mensen. Deze cijfers maakte mij erg verdrietig, maar het laat wel zien dat je nooit alleen bent in wat je doormaakt.

Het is erg genoeg

Misschien vergelijk je jouw ervaring met die van anderen en denk je dat het bij jou anders is, dat het bij een andere erg is maar bij jou valt het mee. Maar misbruik is altijd erg en kan grote gevolgen hebben. Ook jouw ervaring doet ertoe en is erg genoeg. Als je dit leest en jezelf herkent in wat ik heb geschreven, weet dan dat je niet alleen bent. Het is oké als je hiermee worstelt en je mag om hulp vragen.

Ik vraag dit voor een vriend(in) is geschreven door Iva Bicanic, Miranda Freriks en Esther Verhees (uitg. Mens! 2024)