Soms heb ik het idee dat ik er niet over uitgepraat raak. Over het te hard zijn voor jezelf, dat je milder mag zijn en hoe je dat dan precies moet doen. Het klinkt ook altijd zo veel simpeler dan het is, want het zit er niet voor niets. Wanneer je hard bent voor jezelf komt dat misschien ergens door, omdat je het bijvoorbeeld in eerdere ervaring nodig hebt gehad. Misschien weet je niet beter en is het vooral vertrouwd om zo met jezelf om te gaan. Je mag jezelf toch ook best een schop onder je kont geven? Je mag toch ook best iets verwachten van jezelf? Ja, natuurlijk mag dat, maar het één hoeft het ander denk ik niet uit te sluiten. Die schop onder je kont heeft misschien pas echt effect als je jezelf ook wat ademruimte geeft.

Het is soms gewoon ook ontzettend lastig te herkennen. Je weet vaak niet beter, toch? Je bent iets gaan doen ooit, je bent jezelf op een bepaalde manier gaan toespreken en omdat dat vooral in je hoofd plaatsvind, heeft niemand je er ooit op kunnen wijzen op wat voor toon je dat eigenlijk doet. Veel dingen die we onszelf aandoen of hoe we met onszelf omgaan zijn we denk ik ook gewend, je merkt het misschien niet eens meer zo duidelijk op. Dat is logisch lijkt me, maar het kan denk ik ook heel waardevol zijn om het eens te onderzoeken.

Hoe hard ben jij eigenlijk voor jezelf? Ben je misschien té hard voor jezelf? Zijn er dingen waar je tegenaan loopt of waar je misschien jezelf mee in de weg zit, die daar mee te maken hebben? We hebben ook niet echt een referentiekader, we zullen het met ons eigen hoofd moeten doen en kunnen het niet echt makkelijk vergelijken met het hoofd van iemand anders. Daarom kunnen sommige signalen en kenmerken handig zijn om aan vast te houden. Loop je ergens tegenaan of beperkt iets je? Dan is dat denk ik het enige referentiekader dat je nodig hebt. Dat is reden genoeg om iets te mogen veranderen.

Het moet perfect

De lat te hoog leggen voor jezelf, een klassieker. Het mag natuurlijk best, want wie weet tot wat voor geweldige dingen je in staat bent? Tegelijkertijd kan die lat ook zorgen voor het gevoel dat het nooit goed genoeg is. Dat alles perfect moet en dat je daardoor nergens aan begint, niets afmaakt of juist naderhand met een ontevreden gevoel achterblijft. Dat je iets perfect wil doen zorgt er automatisch ook voor dat iets altijd beter kan. Dat kan misschien ook, maar dat zegt natuurlijk niet dat jij het fout hebt gedaan of dat jij tekort schiet. Eigenlijk kan niets perfect en gek genoeg verwachten we dat ook niet van anderen, waarom verwachten we dan wel het onmogelijke van onszelf? Dat mag natuurlijk wel, als we ons er ook bij neer kunnen leggen dat dat niet altijd kan en dat het dan ook goed genoeg kan zijn.

Door dat steeds meer los te laten. Door los te laten dat iets perfect moet en dat jij perfect moet zijn, komt er denk ik veel meer ruimte. Ruimte om te ademen, ruimte om echt te leven! Ik ben er van overtuigd dat die ruimte ervoor zorgt dat je tot veel meer in staat bent dan je denkt en bovenal, dat je van die momenten echt kunt genieten.

Meten met twee maten

Bij mij is het anders. Een zin die je misschien wel eens tegen jezelf zegt of in ieder geval echt zo kunt voelen. Het voelt ook echt anders! Want je had het voor jouw gevoel misschien echt anders of beter moeten doen. Er is altijd wel een reden te bedenken waarom jouw situatie anders is, waarom een vorm van mildheid niet op zijn plek zou zijn. Eigenlijk betekent dit ook dat je voor jezelf bijna altijd strenger bent dan voor de ander. Hoe je hier achter komt? Probeer het eens om te draaien. Zou je in dezelfde situatie, waarin je zo baalt van je eigen tekortkomingen, net zo over iemand anders hebben gedacht? Of zou je bij iemand anders ook andere zaken meerekenen, zoals factoren van buitenaf die altijd meespelen of gewoon het simpele feit dat niet alles altijd perfect kan gaan? Als je naar je beste vriendin anders had gereageerd, betekent het dus eigenlijk dat je voor jezelf een totaal andere verwachting hebt. Dat hoeft niet erg te zijn, maar als je er zelf last van hebt en je jezelf daardoor te kort doet, mag je daarin misschien best een stapje terug doen. 

Het is op deze manier eigenlijk altijd oneerlijk verdeeld. Jij moet alle taken in een dag kunnen, jij moet ook nog eens alles goed uitvoeren en als iets niet lukt, ben jij de enige die je erop aan kunt kijken. Vaak verlangen we dit soort dingen totaal niet van de mensen om ons heen, maar wel van onszelf. Veel oneerlijker kan het eigenlijk niet. Vinden we die andere mensen dan minder waard of minder capabel? Volgens mij ook niet? Je doet het zo slecht nog niet.

Het beperkt je

Zelf vind ik dit altijd het belangrijkste signaal dat er iets aan de hand is en dat er iets mag veranderen. Je mag natuurlijk doen wat je wil en wat jij denkt dat goed is. Als jij het idee hebt dat je hard voor jezelf moet zijn, kan niemand jou daarin tegenhouden. Als het je echter beperkt, in de breedste zin van het woord, is het het altijd waard om dat eens te heroverwegen in mijn optiek. Beperkt het je in je vrijheid? In levensplezier? In hoe je naar jezelf kijkt en hoe je jezelf waardeert? Als je merkt dat het je daarin in de weg staat, dan gaat het ten alle tijden zijn doel voorbij. Wat heb je aan hard zijn voor jezelf, als je jezelf in de tussen tijd niet eens meer leuk of de moeite waard vindt? Wat heb je aan hard zijn als je uiteindelijk niet eens kunt genieten van een resultaat of trots kunt zijn op een prestatie? 

Hoe vanzelfsprekend iets ook is, hoe erg het ook verweven is met je persoonlijkheid, er is altijd de mogelijkheid om daar misschien een klein beetje verandering in te brengen als het je meer kwaad dan goed doet. Niet omdat dat zo makkelijk is, maar omdat het het nooit waard is om jezelf een leven lang te beperken. Het is het waard om die aandacht en energie, die je nu stopt in het hard zijn voor jezelf, te stoppen in het milder zijn naar jezelf. Niet omdat dat meteen makkelijker is, maar omdat je dat echt wat op kan leveren en je een fijner gevoel kan geven. 

Je mag niet trots zijn

Je mag pas trots zijn als je dat bepaalde doel bereikt hebt. Je mag pas trots zijn als je dit goed gedaan hebt en daarna ook weer de volgende stap goed volbracht hebt. Je mag pas trots zijn als je succes hebt. Het voelt misschien alsof jouw gevoel van trots en eigenwaarde afhankelijk is van prestaties, alsof aan dat gevoel altijd een voorwaarde vast zit. Je moet dat gevoel verdienen en daardoor wordt het telkens uitgesteld. Want het kan steeds beter, toch?

Natuurlijk is niets gezonder dan doelen stellen voor jezelf. Iets voor ogen houden, daar voor gaan en ergens naartoe werken. Logisch ook dat je dan pas echt rust en voldoening hebt als dat is volbracht, maar dat betekent niet dat jouw trotse gevoel over jezelf altijd maar uitgesteld hoeft te worden. Dat lijkt misschien normaal, omdat je misschien best verwachtingen mag hebben van jezelf, maar dat is het niet vind ik. Het is iets dat los mag staan van elkaar. Ja, ik heb nog doelen voor mijzelf. Ja, ik ben ondertussen ook trots en tevreden waar ik ben. Het kan misschien niet altijd zo ontzettend in balans zijn, maar wanneer je het idee hebt dat het ‘pas goed’ is als je iets bereikt hebt ben je misschien te hard voor jezelf. Als je het idee hebt dat jij dan pas goed bent is dat echt zonde van jou.

Jezelf de schuld geven

Natuurlijk heeft iedereen wel eens een baaldag, dat hoort bij het leven! Een baaldag waarbij je vooral jezelf de schuld geeft van alles, alles waar je ook niet per se iets aan kunt doen. Dat geeft niets als je dit ook weer los kunt laten, maar als je dit dagelijks merkt kan dat behoorlijk beklemmend zijn. Zelf vind je misschien dat je iets beter had kunnen doen, dan was het anders gelopen. Je houdt jezelf verantwoordelijk voor dingen die mis zijn gegaan en ziet daarin alleen maar wat jij anders had kunnen doen. Die verantwoordelijkheid bij jezelf leggen kan heel goed zijn, om in veel situaties van jezelf uit te gaan, maar vaak hou je hierbij geen rekening met factoren van buitenaf. Ook hier zou je het kunnen omdraaien: zou je je beste vriendin hier ook de schuld van geven? Of zijn er ook andere dingen te bedenken die ervoor hebben gezorgd dat het zo liep en is het misschien onredelijk dat zij zichzelf alles aanrekent?

Ik heb ook het idee dat, wanneer het even niet lekker loopt, we geneigd zijn te kijken naar onszelf. Dat is op zich prima, maar we kijken dan volgens mij als eerste naar onze tekortkomingen. Wat heb ik fout gedaan hierin? Terwijl je misschien niets fout hebt gedaan. Soms loopt iets zo. Soms loopt iets echt helemaal mis, volledig in de soep, zonder dat iemand iets fout heeft gedaan. Dus ook zonder jij ergens schuld aan hoeft te hebben. Iets mag verkeerd gaan, zonder dat jij jezelf erop aan hoeft te kijken.

Die middenweg vinden vond ik overigens niet zo makkelijk. Er zijn namelijk altijd wel dingen die ik anders had kunnen doen, waardoor de uitkomst ongetwijfeld ook anders zou zijn geweest. Misschien zit de kunst hem in het oordeel dat je daarbij hebt over jezelf. Ja, ik had het anders kunnen doen, maar is dat echt zo erg? Moet ik mijzelf daaraan blijven herinneren en mijzelf dan alle schuld in de schoenen schuiven? Of is dat een beetje overdreven om op één persoon af te vuren? Ik weet dat het echt zo kan voelen, alsof er geen ontkomen aan is en echt alles jouw schuld is. Maar als dat niet voor iemand anders geld, dan ook echt niet voor jou. Dat durven zeggen tegen jezelf zorgt misschien niet voor een compleet nieuw gevoel, maar geeft jezelf misschien net wat meer ruimte. Ruimte om te mogen ademen en er zonder schuldgevoel te mogen zijn.

Jezelf op de tweede plek zetten 

Als je merkt dat je jezelf vaak wegcijfert of iemand anders geluk of behoeftes boven die van jou zet, zou dat ook een teken kunnen zijn dat je te hard bent voor jezelf. Je neemt daarmee je eigen behoeftes niet serieus of vindt ze misschien minder belangrijk dan die van anderen. Misschien zit het harde hem dan vooral in het feit dat je dit van jezelf verwacht. Dat je verwacht dat je dat wel even op de tweede plek kunt zetten. Dat je, ondanks de overprikkeling, toch wel even iemand anders eerst kunt helpen. Dat jij pas als tweede, derde of vierde persoon aan de beurt komt. Dat vind ik best hard, om zo met jezelf om te gaan.

Het is ontzettend mooi en fijn om anderen te kunnen en willen helpen, maar als je daarin jezelf vergeet heeft niemand daar wat aan. Misschien is het enige dat je van jezelf hoeft te verwachten dat je in eerste instantie voor jezelf zorgt. Dat in ieder geval probeert. Als dat geregeld is kan de rest volgen. Als jij niet eens in je eigen leven op de eerste plek mag staan, lijkt me dat het eerste wat prioriteit heeft. Dat mag prioriteit hebben, want zo goed als je verwacht klaar te staan voor anderen, zo mag je er ook zijn voor jezelf.

Nu is veranderen altijd het moeilijkste dat er is. Minder hard worden naar jezelf; waar ga je in hemelsnaam beginnen? Soms is die deur openzetten is al de eerste stap. Bewust opmerken dat iets je niet helpt maar je eerder tegenwerkt, is de eerste stap om jezelf een andere richting op te krijgen. Om te kijken hoe je dat in de toekomst misschien anders kunt regelen met jezelf. Tegen jezelf zeggen; ik mag hierin veranderen, is soms het grootste cadeau dat je jezelf kunt geven. De eerste stap in milder zijn voor jezelf, omdat het mag.

Herken jij jezelf hierin? Zet jij die deur open?