Extreem gezond eten, alle etiketjes moeten bekijken, steeds voedingsmiddelen laten staan… Dat klinkt allemaal behoorlijk obsessief en niet goed, toch? Mensen met orthorexia willen uitsluitend gezond eten. Het is een niet officieel erkende eetstoornis, maar het heeft wel behoorlijk veel weg van een eetstoornis. Waarom wordt het niet gezien als een eetstoornis en waarom vind ik dat het wel een echte eetstoornis is?

Orthorexia is geen officieel erkende eetstoornis, maar volgens sommige mensen is het zelfs niet eens een echt probleem. Ik heb weleens gehoord dat het juist goed is om zoveel mogelijk op je voeding te letten om er op die manier voor te zorgen dat je zo gezond mogelijk eet. Gezond eten zouden meer mensen moeten. We worden ook steeds meer gestimuleerd om gezond te eten dus wat is nou eigenlijk het probleem?

Natuurlijk is er niks mis met wat meer bewustwording over gezonde voeding. De vraag is alleen: Wat is gezond? In mijn ogen verandert die definitie namelijk om de haverklap. Het probleem waar we vandaag de dag ook veel mee te maken hebben, is dat zo’n beetje elk product zogenaamd schadelijk voor ons zou zijn. Opeens staat er in de krant dat product A kanker zou veroorzaken. Bovendien staat er op het internet dat product B het risico op een hartaanval zou vergroten. Product C zou daarentegen er juist weer voor zorgen dat we zes jaar langer leven. Een paar weken later is uit weer een ander onderzoek gebleken dat product A toch niet zo schadelijk is als dat we dachten. Nou, ik vind al deze informatie eigenlijk om gek van te worden.

Toch worden zulk soort artikelen bijzonder goed gelezen. Waarom? Omdat al deze artikelen inspelen op onze angst. Geen enkel mens wil namelijk dood. We hebben een soort natuurlijk overlevingsinstinct in ons. Om die reden lezen we maar al te graag artikelen over producten die ons ziek zouden maken en waardoor we eerder dood zouden gaan.

Door de komst van social media is het ‘belang’ van goede voeding nog veel meer benadrukt. De ene na de andere #fitgirl of #foodie plaatst foto’s van hun ultra gezonde maaltijden met hun extreem slanke lichaam. Onder de foto wordt vaak uitleg gegeven over bepaalde voedselkeuzes. De boodschap die hiermee wordt gegeven, is dat als je die producten ook eet, je net zo slank, gezond en gelukkig wordt als de meisjes op de foto.

We worden vrijwel allemaal hiermee geconfronteerd, maar niet iedereen ontwikkelt een obsessie met extreem gezonde voeding. Sommige mensen zullen misschien tijdelijk even wat gezonder eten, maar kunnen het ook weer makkelijk loslaten. Anderen schieten er echter in door. In mijn ogen is dit hetzelfde als dat bijna alle vrouwen weleens een afvalpoging doen, maar dat niet iedereen anorexia ontwikkelt. Zowel vrouwen (en mannen) met orthorexia als met anorexia hebben een obsessie met eten. Het verschil is dan wel dat het bij orthorexia niet gaat om afvallen, maar om gezond eten, maar de gevolgen zijn hetzelfde. Bij beide problemen krijg je bepaalde essentiële voedingsstoffen niet binnen. Ook de psychische en sociale volgen lijken op elkaar. Mensen zijn 24 uur per dag bezig met gezond eten/niet eten, zeggen afspraken uit angst te moeten eten, kunnen zich niet meer goed concentreren, voelen zich eenzaam etc. Het lijkt dus enorm op elkaar.

Ik heb het zelf bij een vriendin gezien. Ze schrapte in eerste instantie bijvoorbeeld alle lekkere tussendoortjes, want daar zouden te veel suikers en vetten inzitten. Later schrapte ze echter ook pasta, aardappels en brood, want al die koolhydraten zouden ook niet goed voor haar zijn. Wat ze at, werd steeds beperkter.

Ze wilde niet meer uit eten, want dan zou ze ongezond eten. Op festivals wilde ze niet eten, want ook daar was het eten ongezond. Terwijl ik daar een frietje met extra veel mayonaise at, bestelde zij een eiwitshake (dat kan tegenwoordig op festivals). Als we ergens gingen borrelen, wilde ik het liefst bitterballen erbij bestellen. Zij wilde alleen groentechips en anders niks. Ze zei steeds vaker afspraken af, omdat ze niet telkens ‘nee’ wilde zeggen tegen eten. Thuis was voor haar de enige veilige plek waar ze zelf kon bepalen wat ze at. Daar kon ze ‘echt gezond’ eten.

Ik hield haar nauwlettend in de gaten en zag mijn eigen eetstoornis in haar terug. Weliswaar was haar obsessie dan gericht op gezond eten, maar ik herkende de regels die zichzelf oplegde. Het moest steeds gezonder. Bij mij moest het steeds minder. Ook herkende ik het in paniek raken als ze een keer wat moest eten wat ze niet wilde. Ze werd steeds verdrietiger en eenzamer. Ook dat was herkenbaar. Soms confronteerde ik haar met haar gedrag, maar zeker aan het begin wuifde ze dat weg. Er was toch niks mis met gewoon gezond eten?

In mijn ogen was het allang niet meer ‘gewoon gezond eten’. Het was obsessief en juist helemaal niet meer gezond. Ze zeggen dat alles waar ‘te’ voor staat, niet goed is. Zo is te gezond willen eten dus ook niet goed. Ook bleek er bij haar meer achter te zitten dan alleen gezond te willen eten. Die vriendin zat niet lekker in haar vel en ze dacht dat gezond eten daar de oplossing voor zou zijn. Ze ging hierdoor echter alleen nog maar slechter in haar vel zitten.

Orthorexia is een probleem en ik vind het goed dat hier nu meer onderzoek naar wordt gedaan. Ik hoop ook dat mensen die zich hierin herkennen zich gesteund voelen op deze website. Het is zonde om het leven mis te lopen door zo gefocust te zijn op gezonde voeding. Het is juist gezond om af en toe een keer wat ongezonds te eten. Er zal niks geks met je lichaam gebeuren, maar het zal je psychische gezondheid echt ten goede komen!

Fotografie: Naim Naim