Als je opgroeit in een veilige thuissituatie waar je mag zijn zoals je bent en je kunt praten over wat je meemaakt en hoe dit voor je is, dan leer je meestal vanzelf hoe je omgaat met moeilijke situaties. Je leert dat als je je verdrietig voelt, je bijvoorbeeld naar je moeder toe kunt om te vertellen dat er wat aan de hand is, om uit te huilen en vervolgens weer verder te kunnen. Je leert ook dat je boos kunt worden op mensen zonder dat je er op los gaat slaan, maar dat je dit wel kunt uiten door uit te leggen waarom je boos bent en/of door er achteraf met iemand over te praten.

We leren dat helaas niet allemaal. Soms leren we het wel, maar wordt er niet goed op gereageerd of hebben we het gevoel dat het er allemaal niet mag zijn. Door de jaren heen ga je dan die gevoelens opkroppen. Moeilijke dingen in het leven kunnen hierdoor ineens behoorlijk ingewikkeld worden. Aan iemand vertellen dat je baalt van een slecht cijfer kan voelen als iemand lastig vallen en als je je door de jaren heen steeds slechter gaat voelen, is het bijna logisch dat je gaat zoeken naar manieren om te ontladen. Die spanning moet er immers toch een keer uit.

Ik leerde vroeger nooit echt te praten over gevoelens en wist ook nooit zo goed hoe ik hiermee om moest gaan. Al vroeg leerde ik mezelf onbewust maniertjes aan om toch de moeilijke dingen van het leven aan te kunnen zonder hier zelf aan onderdoor te gaan. Ik wilde immers kunnen functioneren, ondanks dat er vaak genoeg dingen gebeurden die alles behoorlijk ingewikkeld voor mij maakten en waardoor ik mij niet gelukkig voelde. Al die maniertjes begonnen vrij onschuldig maren werden uiteindelijk destructief.

Ik ging me bezig houden met eten en afvallen om niet bezig te hoeven zijn met mijn echte problemen. Als ik me gespannen voelde, dan had ik eetbuien en gaf ik over. Dit gaf mij op korte termijn rust. Aan de andere kant kreeg ik er echter problemen bij. Je kunt immers niet zonder gevolgen eetbuien hebben en overgeven. Dit was niet een op zichzelf staand iets maar was onderdeel van een eetstoornis die ik door de loop van de tijd ontwikkelde. Toen ik daaraan ging werken en mijn spanningen dus op een andere manier moest uiten, zocht ik vrij direct naar andere opties en beschadigde ik mezelf. Ook ging ik op een steeds dwangmatigere wijze me bezig houden met schoonmaken, gebruikte ik verdovende middelen en kreeg ik andere dwangmatige neigingen zoals me obsessief bezig houden met suicidale gedachten om maar enigszins rust te krijgen in mijn hoofd.

Dit was allemaal niet bewust. Ik ging niet expres op zoek naar dingen om met spanning om te gaan, dit ging eigenlijk gewoon vanzelf. Ik voelde me rot en wilde dat gevoel kwijt, maar wist gewoon niet hoe. Deze, achteraf destructieve, dingen, leken een logische oplossing. Toch hebben ze me niets opgeleverd en kreeg ik er uiteindelijk vooral veel problemen bij. Ook heb ik er andere mensen verdriet mee gedaan en heb ik er inmiddels veel spijt van.

Het is makkelijk om te zeggen dat je hier ''gewoon'' mee moet stoppen en andere manieren moet zoeken om met spanning om te gaan, maar als je dat niet kent of niet gewend bent, dan is dit natuurlijk niet makkelijk. Voor mij is dit ook een lang proces geweest en nog steeds vind ik het weleens lastig om te bedenken wat ik moet doen als ik me rot voel. Toch is dit wel iets om mee bezig te gaan als je bovenstaande herkent. Dit kan je verder helpen in je herstel en je bovendien ook veel zelfvertrouwen geven. Ik weet van mezelf dat ik me telkens een mislukkeling voelde als ik weer toegaf aan destructief gedrag terwijl ik me juist zekerder over mezelf ging voelen als het me lukte om niet toe te geven en beter voor mezelf te zorgen.

Stel dat je je om wat voor reden dan ook gespannen voelt, wat kun je doen als je niet wilt vervallen in destructief gedrag? Als eerste is het belangrijk om bij jezelf na te gaan wat je precies voelt. Het is makkelijk om te zeggen dat je je gespannen of slecht voelt. Vaak voel je dan een soort onrust in je lichaam maar is het nog lastig om te zeggen wat er dan precies is. Merk je dat er een bepaalde onrust is, probeer dan te bedenken wat je voelt. Dit kun je doen door rustig op een stoel te gaan zitten of ergens te gaan liggen en bijvoorbeeld een paar keer goed adem te halen. Je kunt je lichaam langs gaan om te voelen of je ergens in je lijf een bepaalde spanning voelt. Zo wordt je je direct wat bewuster van je lichaam.

Ook kun je in je hoofd eens de basisemoties langs gaan: boos, blij, bang en bedroefd. Als je je stemming nagaat, welke emotie zou daar dan het meest bij passen? Stel dat je uitkomt op bedroefd. Probeer daar dan wat meer over na te denken. Je voelt je bedroefd. Wat maakt dat je je zo voelt. Is er een reden dat je je bedroefd voelt? Is er iets gebeurd waardoor deze emotie extra aanwezig is? Het gaat er hierbij vooral om dat je je bewust gaat worden van je emoties en ze niet wegmaakt. Je hoeft niet direct te weten waar al je spanningen en emoties vandaan komen. Je hoeft het ook niet op te lossen. Het gaat er vooral om dat je stilstaat bij wat er is. Je bent waarschijnlijk gewend om, zodra je ook maar iets van spanning voelt, te grijpen naar welk middel dan ook om het weg te maken, en om dat te veranderen, zul je juist stil moeten gaan staan.

Dat ''voelen wat er is'' klinkt misschien wazig en zweverig, dat vond ik ook in het begin, maar het heeft mij wel heel erg geholpen. Ik heb heel wat keren dat ik me rot voelde op een stoel gezeten en me afgevraagd wat ik nu eigenlijk aan het doen was, maar door de tijd heen kwam ik daar wel achter. Door altijd maar destructief gedrag in te zetten, ga je namelijk volledig voorbij aan je gevoel. Je doet jezelf eigenlijk tekort zoals je vroeger misschien ook wel tekort gedaan bent. Je gevoel mag er immers niet zijn want dat maak je weg met destructiviteit. Bij het voelen wat er is, mag het er wel zijn, hoe naar ook. Ik kwam er achter dat ik me vaak heel verdrietig voelde. Niet per se met een aanleiding, maar ik was vooral gewoon veel verdrietig. Door daar stil bij te staan, kwam het naarboven en kon ik huilen, terwijl ik mezelf die ruimte eerder helemaal niet gaf.

Als je eenmaal bij dat gevoel bent en ontdekt hebt wat er nu eigenlijk is, dan kun je kijken naar wat je ermee zou willen doen. Sommige mensen vinden het fijn om gewoon even te huilen, anderen vinden het prettig om rustig een muziekje te luisteren en thee te drinken en weer een ander wil graag wat tekenen. Dat is heel persoonlijk. Mijn ervaring is dat ik graag eerst zelf wil uithuilen en na wil denken over wat ik allemaal voel en denk. Vaak heb ik later wel de behoefte om er over te praten. In het begin was dit lastig, omdat ik niet gewend ben om te praten met mensen over hoe ik me voel. Dit kan dus best een stap zijn die je dan even moet gaan zetten. Kijk in je omgeving naar mensen die je misschien zou kunnen vertrouwen. Ook het opschrijven van wat er in je hoofd omgaat kan al heel erg opluchten. 

Dit alles is geen wondermethode, maar ik heb de afgelopen jaren gemerkt dat het mij heel erg helpt. Een samenvatting van dit alles is dus eigenlijk stoppen met voorbij gaan aan wat je voelt en stoppen met direct weg willen maken van negatieve emoties. Sterker nog, misschien zul je die negatieve emoties juist wat op moeten zoeken op het moment dat je voelt dat er wat spanning of onrust in je lijf zit. Het is belangrijk om dan na te gaan wat er precies is zodat je dat echt kunt voelen en doorleven. Op die manier kan het eruit en zit het je niet meer in de weg. Zo is het niet meer nodig om het weg te maken, het kan er immers op een natuurlijke wijze uit. Kijk vervolgens zelf hoe je er daarna, op een constructieve manier verder mee om wil gaan. Wees lief voor jezelf en troost jezelf zoals je dat bij een ander ook zou doen. 

Bron foto's