Het was zomer en ondanks de oranje zonnewering was het bloedheet in het zonnige klaslokaal. Voor het eerst sinds een lange tijd droeg ik weer een t-shirt. Mijn onderarmen waren echter bedekt met een fluorescerend roze zweetbandje en wel een tiental aan kleurrijke armbandjes. Een schel contrast met het donkere geheim dat ik daaronder droeg. Tijdens het tekenen in mijn aardrijkskunde-schrift schoven mijn armbandjes wat opzij. "Wat heb je daar nou?" Siste het vriendinnetje dat naast me zat.

Het was al warm in het klaslokaal, maar plotseling leek de temperatuur nog een paar graden te stijgen. Ik hapte naar lucht en voelde mijn hoofd vuurrood worden. "Niks," zei ik bijna onverstaanbaar en ik trok m'n arm snel weg. "Je moet dit echt niet doen hoor Irene!" Ze meende het. Ik dacht naast bezorgdheid ook een soort van afkeer in haar stem, houding en gezichtsuitdrukking te herkennen. Ik voelde me afgewezen, maar tegelijkertijd vond ik ook dat ze zich er niet mee moest bemoeien. Wat wist zij er nou van?

Nog lijkt er een flink taboe op zelfbeschadiging te liggen. Men weet dat ik een eetstoornis heb gehad, maar toen iemand opmerkte dat ik een filmpje over zelfbeschadiging op YouTube had gezet, waren daar blijkbaar toch vragen over. "Vind je het niet raar om dat te delen? Ben je dan niet bang wat mensen denken?" Nee, ik wil daar niet bang voor zijn, want wat is het alternatief? Het is er nu eenmaal, moet ik dat dan ontkennen? Mezelf verstoppen? Mag het dan wel zichtbaar zijn of moet ik voor altijd lange mouwen dragen? Doen alsof het er niet is, terwijl er wel vragen over komen? Mezelf voorhouden dat het er niet mag zijn?

Ik loop er niet mee te koop. In het dagelijks leven zou ik er nooit zomaar over beginnen, maar het mag er wel zijn. Ik laat mijn kledingkeuze er niet van afhangen. Ik deel, tot op een zekere hoogte. Door mijn werk natuurlijk wel wat meer, anders had ik nooit een filmpje erover gemaakt, maar vooralsnog tot op een zekere hoogte. Ik wil voorzichtig zijn in wat ik wel of niet deel over zelfbeschadiging, voor mezelf, maar ook voor de ander, omdat ik niet wil triggeren.

Anders dan met voeding, is er geen gezonde manier van jezelf pijn doen. Ik wil geen vergelijkingsmateriaal bieden. Het is een hele kunst om iets bespreekbaar te maken, zonder op ideeën te brengen. Helemaal vermijden kan je het niet, zo werkt het leven misschien ook wel, maar ik vind het belangrijk dat er een open, positief gesprek over kan ontstaan, zonder er te licht over na te denken. Ik ben heus niet de enige. 

Desondanks kan ik me voorstellen dat het voor een ander heel raar is, net als dat eetstoornissen heel raar zijn, maar ik schaam me er niet voor. Net als dat je je niet hoeft te schamen voor welke andere aandoening dan ook, want dat is het. Waarom wel vol trots mogen vertellen dat je genezen bent van kanker, waarom wel begrip krijgen voor een gebroken been, maar het niet over zelfbeschadiging mogen hebben? Het is ook heel raar, eigenlijk, dat begrijp ik wel. Ik kan me heel goed voorstellen dat als je er zelf nooit mee te maken hebt gehad je je niet kan voorstellen waarom iemand dat zou doen, want wat lost het op? Wat heb je eraan? In werkelijkheid natuurlijk niks, maar op het moment zelf heeft het wel degelijk een functie. Zelfbeschadiging is niet iets dat je zomaar doet. 

Het lastige aan psychische stoornissen is dat ze niet altijd zichtbaar zijn. Toch maakt dat ze niet minder echt. Dat iets tussen je oren zit, wil niet zeggen dat je simpelweg je gedachten kan veranderen. Je kan je gedachten en gedrag wel veranderen, maar dat is een herstelproces, iets wat tijd en de juist zorg nodig heeft. Evenals het herstelproces van een gebroken been. Je kan wel weer helen, maar het heeft tijd en zorg nodig. Echter is de oorzaak van het probleem duidelijk zichtbaar, je kan niet lopen, want je been is stuk. De oorzaak van gedrag rondom een eetstoornis of zelfbeschadiging, is niet zichtbaar, zelfs als de gevolgen van het gedrag wel zichtbaar zijn. Het is geen kwestie van gewoon weer lopen. Geen kwestie van gewoon weer eten. Geen kwestie van gewoon jezelf geen pijn doen, maar een kwestie van herstellen in de oorzaak.

Dat ik dit verhaal (nogmaals) uitleg is niet alleen voor de ander, maar vooral ook voor degene die zelf met zelfbeschadiging aan het worstelen is. Ook voor mijzelf was het heel belangrijk om hier bewust van te zijn, dit stukje echt van mezelf te kunnen begrijpen, om meer begrip voor mezelf op te kunnen brengen en zekerder in mijn schoenen te kunnen staan. Met littekens op mijn armen en benen kon ik me behoorlijk ongemakkelijk voelen in korte mouwen of een korte broek. Ik twijfelde enorm aan mezelf. Ben ik nou echt gek? Had ik hier iets aan kunnen doen? Heb ik dit bewust, alleen, expres, zomaar gedaan? Als ik de vragen hier neer typ voel ik een sterk gevoel in me naar boven komen. Zelfs al wilde ik het niet, op dat moment wilde ik het wel. Machteloos als ik me voelde, deed ik het in die zin expres. Wie zoiets expres doet is ziek. Dat was ik en daar ga ik me absoluut niet voor schamen.

Het klinkt toch idioot: "Oh ben je ziek? Waarom doe je dat nou! Echt heel erg slecht van je." Nee, als mensen het verkeerd aan mij vonden, mij hierop af zouden wijzen, dan lag dat bij hen. Dat klinkt heel boos, maar dat ben ik niet hoor. Ik wil niet zeggen dat het dan slechte mensen zijn, vaak zijn mensen zich helemaal niet bewust van het feit dat iemand eigenlijk ziek is (geweest). Pas als je het gesprek erover aangaat, kan je dat aan iemand uitleggen. Vandaar dat ik ervoor heb gekozen om het uit te leggen als iemand ernaar vraagt. "Dit was met mij aan de hand." Soms is het verhaal wat uitgebreider, soms vind ik het genoeg om alleen aan te geven dat ik heel slecht in m'n vel zat.

Ik merk dat het oordeel dat ik over mezelf had, me eigenlijk veel meer deed dat het oordeel dat anderen wel of niet over mij zouden hebben. Wie wijst wie af? Het is ook niet zo gek dat ik mezelf erover afwees. Ik wees mezelf destijds over van alles en nog wat af. Met het herstel van mijn zelfbeeld, kwam langzaam maar zeker ook de acceptatie van mijn littekens. Ik ben een mens. Evenveel waard als ieder ander mens. Ik heb wel meer littekens. Van ongelukken, operaties, valpartijen. Littekens waar ik me helemaal niet voor schaam. Het was puur en alleen de gedachte erachter. Het was niet het litteken zelf, het was de reden waarom. Aan iemand laten merken dat ik me zo zwak heb gevoeld, was te kwetsbaar.

Wat dat betreft is het denk ik goed om te bedenken dat ieder huisje zijn kruisje heeft. Dat juist het delen van deze kwetsbaarheden ons weer dichter bij elkaar kan brengen. Dat het ons menselijk maakt. Dat mensen die pesten, dit vaak vanuit hun eigen onzekerheden doen. Dat jij niet verkeerd bent. Absoluut niet. Wees daar bewust van. Hoe zichtbaar of onzichtbaar je littekens ook zijn. Voel je echter niet verplicht om stappen te zetten als jij daar nog niet aan toe bent. Het wordt steeds mooier weer, maar als jij je niet comfortabel voelt in een korte broek of t-shirt ben je dat niemand verplicht. Het moet voor jou goed voelen. Wat lange, maar toch luchtige kleding kan een uitkomst bieden in de zomer. Het gaat hier om jou.

Toch, nu ik er een beetje op let, reageren mensen helemaal niet zo afschuwelijk als ik altijd had gedacht. Misschien is dat omdat mijn instelling is veranderd en ik alles wat lichter opvat, misschien is dat omdat ik er zelf opener over ben of misschien is dat omdat ik alleen maar leuke mensen ken (haha). Nee hoor. Soms merk ik wel, naast bezorgdheid en interesse een bepaalde afkeer. Soms slecht bedoeld, soms omdat iemand er echt met z'n hoofd niet bij kan, al zou ie het wel willen. Soms keuren mensen wel m'n littekens af, zonder mij als persoon af te keuren. Ik ben tenslotte wel meer dan dat. Dat is goed om op te merken. 

Die twee dingen weet ik wel te scheiden, al is het niet altijd leuk. Het doet pijn als je merkt dat mensen jou als persoon afkeuren, maar weet je, ik heb genoeg mensen om me heen die wel van mij houden zoals ik ben. Ik heb lang genoeg niet van mezelf gehouden. Daar ben ik nu klaar mee. Ik hou van mij, met al mijn gebreken, mijn wonden en mijn littekens, mentaal en fysiek, daar gaat het om.

♥