Dissociatie is een toestand van verlaagd bewustzijn. Het kan dan voelen alsof je gedachten, gevoelens, herinneringen en lichamelijke gewaarwordingen niet meer van jezelf zijn of minder samenhang vertonen. Letterlijk betekent dissociatie ‘uiteenvallen’ of ‘ontkoppeling’. Je zou het kunnen dien als een mechanisme dat je beschermt tegen te veel indrukken. Je hersenen schakelen een stuk van je bewustzijn uit op het moment dat het te veel dreigt te worden. Door je gedachten naar iets anders te verzetten, voel je de pijn en verdriet minder en is het makkelijker te dragen. Hoe help je nou iemand bij wie je dit ziet gebeuren?

Dissociatie voelt voor elk persoon anders. Vaak herinneren ze zich er niet zoveel meer van op het moment dat ze weer uit de dissociatie komen. Ook kunnen ze zich gedesoriënteerd voelen. De nasleep van een dissociatie kan gevoelens van paniek, angst en verlegenheid geven. Het is eng en moeilijk als je merkt dat iemand in jouw omgeving dissocieert. Bij jou kan dit dan weer gevoelens van angst, hulpeloosheid en onzekerheid oproepen. Je weet niet wat je moet doen. Hieronder zal ik een paar tips geven.

1. Breng de persoon naar een veilige plek
Soms kunnen mensen gaan dissociëren als ze omringd zijn door een grote groep mensen, als ze in een te kleine ruimte zijn of in een andere plek die onveilig voelt. Als het kan, breng dan de persoon naar een plek die wel veilig voelt.

2. Verminder de prikkels
Te veel prikkels kunnen een aanleiding zijn van dissociatie. Als je dus merkt dat iemand aan het dissociëren is, kan het helpen om de omgeving wat te ‘dimmen’. Dim bijvoorbeeld de lichten en probeer andere dingen die leiden tot overprikkeling te verminderen. Zet de muziek bijvoorbeeld zachter, haal iets wat sterk ruikt weg uit de kamer etc…

3. Het tegenovergestelde
Soms kan juist precies het tegenovergestelde nodig zijn. Iemand die dissocieert kan het gevoel hebben te weinig zintuigelijke stimulatie te hebben. Het kan dan helpen om diegene ‘zintuiglijke dingen’ aan te bieden. Je kan hierbij denken aan een warme deken, een harige trui of extra zuur snoep. Op die manier worden de zintuigen wat meer geprikkeld en dat is soms net wat iemand weer nodig heeft.

4. Verlaag je stem
Soms kunnen luide geluiden een dissociatieve reactie veroorzaken. Als je dat bij iemand constateer, probeer er dan rekening mee te houden door je stem wat te verlagen en op een gedempte toon met diegene te praten.

5. Breng de persoon naar buiten
Het kan vaak helpen om in een ‘open’ omgeving te zitten. Binnen zit je toch ‘opgesloten’ tussen vier muren dus kan het een goed idee zijn om de persoon die dissocieert naar buiten te brengen.

6. Fysieke aanraking
Dit is iets waar je eigenlijk wel mee op moet passen. Onverwachte, fysieke aanrakingen kunnen namelijk erg bedreigend zijn. Soms hebben mensen in het verleden namelijk een heftig trauma meegemaakt waardoor een onverwachte aanraking niet goed voelt. Vermijd dit daarom of maak er met iemand afspraken over. Als er voor de veiligheid wel fysiek contact nodig is, kondig dit dan aan. Vraag toestemming aan degene die dissocieert en vertel erbij waarom je doet wat je doet.

7. Zoek ondersteuning als de situatie onveilig wordt
Soms kunnen mensen in dissociatieve staat niet goed handelen of zelfs iets doen wat schadelijk voor zichzelf is. Als de situatie onveilig wordt, kan het goed zijn om hulp te vragen, hulpdiensten erbij te halen of andere betrokkenen erbij te betrekken. Vertrouw hier op je eigen oordeel.

8. Bevestig dat je er voor hem of haar bent
Bevestig dat je er bent, ook al denk je dat de ander jou niet meer hoort of ziet. Probeer toch signalen te blijven geven dat je er bent en dat je op diegene let. Het kan helpen om dingen in het hier en nu te benoemen. Vertel wat je naam is, hoe oud je bent, wat je aan het doen bent, wat er om je heen gebeurt… Blijf herhalen en vraag om reactie. Op die manier daag je de ander uit om te luisteren of rond te kijken en zal diegene wat meer in het hier en nu worden gehaald.

Heb jij nog meer tips?