Voedingstrends in de eetstoornis kliniek
Rens Kroes, The Green Happiness, Het boek van Jet, Eet als een expert, De Voedselzandloper, Killerbody, Het Vastendieet, ... boekwinkels liggen vol met dit soort boeken waarin wordt beschreven wat gezond voor je is. Veel boeken zijn gericht op afvallen. Vegetarisch en veganistisch eten wint daarnaast ook steeds meer in populariteit en door de grote hoeveelheid aan theorieën over wat wel en niet gezond voor je is, durf je zo langzamerhand bijna niets meer te eten. Dit is niet alleen ingewikkeld voor gezonde mensen, maar zeker ook voor mensen die lijden aan een eetstoornis. Je ziet dan ook dat veel jonge vrouwen met een eetstoornis meegaan in diverse voedings trends en voedings overtuigingen.
Eetstoornis gedachtes kunnen je denken en doen in grote mate beïnvloeden. Dit kan ervoor zorgen dat je soms niet meer weet waarom je iets doet. Doe je dit vanuit de eetstoornis of doe je dit omdat je het zelf ook echt graag wil? Zo kan ik eerlijk zeggen dat ik ooit vegetarisch ben gaan eten vanuit mijn eetstoornis. Natuurlijk hield ik ook van dieren, maar mijn eetstoornis was de doorslaggevende factor in het geen vlees meer eten. Geen vlees meer eten voelde veilig. Het scheelde in mijn hoofd eng vet en bij vegetarische producten wist ik precies hoeveel calorieën erin zaten. Pas jaren later heb ik echt bewust vanuit mijn eigen ik en niet vanuit een eetstoornis een keuze kunnen maken om vegetarisch te eten.
Hoe gaat een centrum voor eetstoornissen om met voedingshypes, nieuwe theorieën over wat gezond is en hoe gaan zij om met het toenemend aantal mensen dat veganistisch eet? Hebben ze hier een beleid voor of zijn ze nog erg zoekend in wat mogelijk is en wat niet? Vanuit Proud2Bme waren we hier benieuwd naar en besloten we een bezoek te brengen aan de manager behandelzaken van het Centrum Eetstoornissen Ursula, Saskia Vermeulen. We stelden haar een paar vragen over voedingstrends, gezond eten en veganisme.
Wat merk je van de vele voedingstrends en nieuwe voedings theorieën?
Ik merk hier heel veel van. Veel cliënten die vanuit hun eetstoornis heel erg gericht zijn op afvallen willen ultra gezond eten, waarbij ze een hype volgen en tekorten in voedingsstoffen opbouwen. Door de vele verschillende voedingshypes en theorieën omtrent gezondheid worden koolhydraten en vetten door cliënten als fout gezien. Ook worden door hen regelmatig twee verschillende voedingshypes gecombineerd, waardoor er bijna niets meer gegeten kan worden. Macrobiotisch, ecologisch verantwoord, glutenvrij, lactose arm, veganistisch. Er blijft bijna niets meer over...
Als Centrum voor Eetstoornissen worstelen we hier zeker mee. Heel veel cliënten worden door de trends aangestoken. Het wordt regelmatig als excuus van de eetstoornis gebruikt om op een veilige manier te kunnen blijven eten. "Iedereen is tegen mij dat ik nog meer wil afvallen, dus dan wil ik wel aankomen, maar alleen op een hele gezonde manier". De hypes wisselen ook zo snel, soms echt met de week! Het lijkt een soort golf waarbij, als je al last hebt van eetstoornis en een negatief zelfbeeld, je hier heel makkelijk in mee kunt bewegen.
We zien binnen het Centrum voor Eetstoornissen ook een ontwikkeling in het op een gezonde manier willen aankomen door tegelijkertijd veel te sporten (fitness) en bewegen in combinatie met het eten van weinig vetten. Er wordt door cliënten nu ook meer gelet op spieropbouw. Een paar jaar terug speelde dit veel minder.
Zijn er hierdoor veranderingen binnen het Centrum voor Eetstoornissen?
Ja, ook binnen het Centrum Eetstoornissen Ursula zijn er dingen veranderd door de vele ontwikkelingen op het gebied van voeding. We werken al langer met individuele behandelplannen. Dit betekent dat we meekijken hoe iemand haar doelen kan bereiken. Maar meekijken doen we kritisch, vanuit de vraag wat helpt je om die doelen te bereiken en in hoeverre is nu de eetstoornis aan het woord. We hebben daarbij voedingsadviezen, die we gebruiken als meetlat voor wat normaal en gezond eten is, volgens de laatste trends. We zijn die lijsten dan ook aan het aanpassen. Bijvoorbeeld de eeuwige Evergreens als tussendoortje; het mag wel, maar we zijn op zoek naar vervangingen, die meer van deze tijd zijn als noten, gedroogd fruit en dergelijke. Er is hierdoor ook veel meer variatie mogelijk wat betreft bijvoorbeeld tussendoortjes. Er wordt hier nu een stuk kritischer en genuanceerder gekeken naar eten.
Verder onderzoeken we momenteel de mogelijkheden van het inzetten van een kok op de afdeling om verse maaltijden te bereiden. Het is natuurlijk niet goed dat we als gespecialiseerd Centrum voor Eetstoornissen alleen ziekenhuismaaltijden aanbieden. Dat moet veel beter kunnen en daar werken we aan.
We kijken meer naar middenwegen. Urenlang discussieren over eten en ons rigide op de regels richten óf kijken hoe we het met elkaar eens kunnen worden door rekening te houden met wat haalbaar is voor deze cliënt. Wat heeft iemand nodig om een stap vooruit te zetten en wat is haalbaar? Vier boterhammen is mogelijk, maar nu nog wel zonder boter? Doen!
Ik heb een hekel aan de zin "We doen het hier nu eenmaal zo..." en zou die het liefst niet meer horen. Ik wil graag dat hulpverleners stil staan bij het waarom we iets wel of niet doen voor een cliënt, niet enkel omdat we het al jaren zo doen. Er mag wat mij betreft veel meer out of the box worden gedacht en meer samen met de cliënt.
Natuurlijk zijn er grenzen en die stel ik dan ook. Alleen maar meebuigen met de angsten vanuit de eetstoornis, dat helpt ook niet. Dat is soms heel moeilijk voor degene die de eetstoornis heeft. Al in de eerste gesprekken kan de angst dan oplopen. Dat frustreert. Ik hoop altijd maar dat iedereen begrijpt dat we niet tegen de persoon zijn, maar wel tegen de eetstoornis.
Veganisme binnen het Centrum voor Eetstoornissen?
Het is op de high cure mogelijk om als veganist opgenomen te worden. Bij de intake bespreken we dan wel uitgebreid waar het veganistisch eten uit voortkomt. Is dit echt vanuit een gezonde levensovertuiging of komt dit vooral voort uit de eetstoornis? Veganistische maaltijden kunnen op dit moment niet door ons geleverd worden. Je kunt dus als veganist alleen opgenomen zijn als je zelf zorgt voor de aanlevering van het eten. Natuurlijk maken we hier vooraf duidelijk afspraken over. Het mag niet zo zijn dat je als veganist veel minder calorieën binnenkrijgt, tenzij dat zo bewust afgesproken is. We vinden het bijvoorbeeld prima als je sojamelk wilt drinken, maar dan moet je wel nét wat meer drinken als wanneer je melk zou drinken. We houden altijd het doel van een gezond gewicht en gezond eetpatroon voor ogen.
Natuurlijk kan het andere cliënten triggeren als iemand anders veganistisch eet, maar triggers zijn er altijd en overal. Het heeft geen nut die krampachtig te proberen te vermijden. Het is belangrijk dat we hier voortdurend over in gesprek blijven en met elkaar onderzoeken hoe je elkaar kan helpen en hoe we ervoor kunnen zorgen dat er sprake blijft van een gezonde groepswerking. Het zorgt niet per se voor meer discussie, mensen hebben enkel sneller een stok om mee te slaan in handen.
Hoe ik orthorexia zie? In de behandeling is geen opzichzelf staande eetstoornis. Wij zien het als iemand met anorexia nervosa die bezig is met ultra gezond eten. Als het enkel extreem gezond eten zou zijn en verder niet, zou het je leven niet in de weg staan en geen verband houden met het zelfbeeld. Dat is hier wel het geval en daarom schaar ik het liever onder anorexia nervosa of eetstoornis nao.
Gerelateerde blogposts
Reacties
Dat jullie hier zelf ook achteraan gegaan zijn omdat dit echt een hot item is bij mensen met een eetstoornis. Ook op Instagram zie ik dat de hashtags #recoveringdutchie nu worden afgewisseld met #cleaneating #vegan etc. En de groene shakes, spirulina poeders, tarwegras en avondmaaltijden zonder aardappelen/rijst/pasta zijn niet aan te slepen op Instagram; onder de #recoveringdutchies.
Dit vroeg ik mij al zo lang af, omdat ik juist vind dat een kliniek hierin mee moet gaan; om juist grenzen te bewaken.
Net als dat ouders beter hun kind zelf een glas alcohol kunnen aanbieden zodra ze erom vragen; anders doet het kin het stiekem en kan het uit de hand lopen.
Als je iets bespreekbaar maakt, is er meer kans op slagen van behandeling.
Ik heb dan ook mijn complimenten voor de Ursula, voor Saskia, hoe ze hierin staat.
De eetlijsten van Rintveld, ik weet ze nog. Niet anders dan de eetlijsten die ik vervolgens zag van Ursula.
Evergreens, ja ze zegt het geweldig.
Kan er uren over doorpraten. Maar wil vooral jullie compliment over het artikel geven en denk dat dit veel meiden hier op Proud ook veel bied. Misschien ook wel dat kleine extra zetje om toch hulp aan te durven; omdat ze dit zonder twijfel ook tegenhield, de eeuwige evergreens en tien boterhammen op de eetlijst.
Hopelijk gaan alle klinieken zo denken en actie daarin uitvoeren.
Ik ben twee jaar geleden opgenomen geweest in de Ursula en ik kan er nog steeds niet over uit dat we alleen maar kant-en-klaar stoommaaltijden met zo weinig vitamines kregen. Daarnaast vond ik het echt niet lekker en dus nog moeilijker om weer te gaan genieten van eten! Dit lijkt mij dus een hele goede ontwikkeling!
Lijkt me erg lastig wel voor die klinieken, al die hypes van tegenwoordig. Helemaal daarin meegaan is niet goed, maar ik vind wel dat er (meer) overleg mogelijk moet zijn.
We zijn geen speciale sneeuwvlokjes die allerlei voorkeursbehandelingen verdienen wat eten betreft :/ Als je dat in je eigen leven doet, prima, maar een beleid eromheen maken gaat me echt te ver. En behandelingen kosten zo ook al genoeg geld.
Ik klink misschien ongenuanceerd, maar echt: First. World. Problems. Het contrast ook met mensen die bv afhankelijk zijn van de voedselbank. Wees blij als je in de kliniek gewoon gezond en gevarieerd eten krijgt, zonder alle interessantdoenerij eromheen.
Ook wordt er goed gekeken naar wat iemand zelf wil, als iemand vooral zijn tussendoortjes uit "gezondere" producten wil halen zoals noten, yoghurt met noten, muesli, fruit of wat dan ook dan kan dat als je maar wel aan blijft komen. En als je dat juist niet wilt en wilt leren ook lekkers te kunnen en mogen eten dan mag dat ook. Er wordt vooral gekeken naar: hoe wil je dit de rest van je leven voortzetten.
Wat ik ook een erg fijne en goede toegevoegde waarde vind is dat er nu een diëtiste is waar we soort van "les" van krijgen. We mogen alle vragen stellen die we willen over eten, de verschillende hypes, hoe je lichaam dingen opneemt etc. Hierdoor wordt ook duidelijk dat zeker de helft van de hypes onzin zijn, ze zijn niet bewezen, het is vaak een ervaring van een persoon die denkt dat het voor iedereen geldt en er een boek over schrijft. Maar het is meestal niet eens wetenschappelijk bewezen en alleen maar een manier om geld mee te verdienen omdat men het klakkeloos overneemt. Ik vind dit heel verhelderend als de diëtiste dan uitlegt hoe je lichaam werkt en waarom sommige dingen gewoon onzin zijn. Tuurlijk zitten er dingen bij die voor sommige mensen misschien effect kunnen hebben maar het kan ook een placebo effect zijn.
En zoals hierboven ook staat, die hypes lijken zo gezond maar vaak juist door dat te volgen krijg je tekorten in je lichaam omdat je bepaalde voedingsstoffen niet meer binnen krijgt.
Mijn advies, laat je niet teveel wijsmaken via internet of boeken, iedereen kan iets op internet zetten en iedereen kan een boek schrijven, maar het zijn persoonlijke ervaringen en overtuigingen van mensen die 9 van de 10 keer niet bewezen zijn.
Probeer gevarieerd te eten en jezelf toe te staan lekkere dingen te eten, en de diëtiste hier zegt altijd: alles waar TE voor staan is ongezond. Dus te veel, te vet, maar dus ook te gezond is niet goed.
Destijds heb ik daar huilend en kokhalzend bepaalde producten moeten eten die ik niet lustte, omdat dat 'nou eenmaal de regels waren'. Invallers die niet op de hoogte waren van bepaalde allergieën waardoor mensen producten moesten eten waar ze allergisch voor waren (geen grap). Destijds waren ze ookal bezig met verse maaltijden, dus mij lijkt dat als dit daadwerkelijk de prioriteit had gehad van de directie, ze hierin na drie jaar(!) toch wel een stap hadden kunnen maken.
ik hoop echter van harte dat ik het bij het verkeerde eind heb en ze tegenwoordig inderdaad een meer individuele visie hanteren, waarin ze flexibel zijn en meekijken met wat de cliënt zelf wíl bereiken. Want juist het rigide en starre beleid toen ik daar opgenomen was, heeft mij op de langere termijn meer kwaads dan goeds gebracht.
Betreft voedingshypes: ik heb heel veel gehad aan een schat van een dietiste waarbij ik mijn verwarring over hypes kon droppen en zij samen met mij (met wetenschappelijke kennis) ging onderzoeken wat er wel en niet waar aan was. Iemand die niet bang was om toe te geven als er ergens wel een kern van waarheid in zat, en mij aanmoedigde om op zoek te gaan naar wat IK belangrijk vindt in voeding. Ik geloofde haar en daardoor nam ik het ook aan als ze zei dat een hype onzin was.
Nog steeds diepvriesmaaltijden die worden opgewarmd in de stoomoven. Vegetarisch zijn is geen probleem maar als veganist word je de behandeling gewoon geweigerd omdat niet geloofd word dat je dit overtuigd bent. En om afwisseling in tussendoortjes te hebben moet je weken in discussie wat vervolgens op jou word afgeschoven en waardoor je uiteindelijk uit behandeling gezet kunt worden.
Wil je een soepele behandeling dan moet je je dus eigenlijk neerleggen bij een tijd lang weinig afwisseling in maaltijden en dingen eten waar je misschien niet mee opgegroeid bent. Ik zeg niet dat dit slecht is en ik wilde achteraf dat ik dit had gedaan alhoewel ik ongelofelijk buikpijn krijg van zoveel granen. Maar het zij zo. Heb in elk geval weinig flexibiliteit ervaren.