Ondergewicht en oestrogenen

 

Ondergewicht brengt heel veel klachten met zich mee. Je lichaam functioneert namelijk het beste wanneer deze goed gevoed en verzorgd wordt. Wanneer dit niet het geval is wordt je lichaam uit balans gebracht en krijg je hier last van. Het uit balans zijn van je lichaam uit zich ook in de hormoonhuishouding. De lichamelijk gevolgen van ondergewicht zijn voor een groot deel toe te schrijven aan het gemis van oestrogenen.

Oestrogenen zijn vrouwelijk geslachtshormonen. Ze komen ook wel bij mannen voor maar in een veel mindere hoeveelheid. Oestrogenen worden voornamelijk gemaakt door de eierstokken, maar ook vetweefsel, bijnieren en hersenen maken oestrogenen. Ze spelen een belangrijke rol bij de lichamelijke ontwikkelingen in de puberteit zoals groei van de baarmoeder, borsten en vrouwelijke geslachtskenmerken. Bij mannen vindt de productie van oestrogenen plaats in de teelballen.

In het lichaam worden oestrogenen geproduceerd als reactie op de productie van de geslachtshormonen FSH en LH. Deze zorgen ervoor dat een eitje gaat rijpen in de eierstokken. FSH en LH worden weer gestimuleerd door een andere stof, GNRH. Dit samen heet de hypothalamus-hypofyse-ovarium as. Deze zie je hieronder.

Als er iets mis gaat in deze route dan worden er te weinig oestrogenen gemaakt. Bij ondergewicht komt dit doordat er te weinig oestrogenen geproduceerd kunnen worden, het lichaam is er niet toe in staat. Er zijn namelijk te weinig vetcellen.

Oestrogenen hebben verschillende functies:
• Borstontwikkeling
• Vrouwelijke vormen
• Lengtegroei in de puberteit
• Huidspanning
• Haargroei
• Bevochtigen van de ogen, mond en vagina
• Sterker maken van de botten
• Enthousiasme en geestdrift
• Verbeteren van het uithoudingsvermogen
• Verlangen om lief te hebben en libido
• Goed humeur

Het tekort aan oestrogeen kan vele klachten van ondergewicht verklaren. De functies van oestrogeen die hierboven worden beschreven worden verminderd. Enkele hiervan zal ik hieronder nog extra toelichten.

Botontkalking
Gedurende je leven wordt er telkens nieuw bot aangemaakt en ook weer oud bot afgebroken. Tot je 35ste levensjaar overheerst de aanmaak en groeien je botten dus. Na je 35ste worden de botten weer langzaam afgebroken. Dit verklaart ook deels waarom oudere mensen vaker botontkalking hebben. Voor de opbouw en het behoud van botten heb je calcium nodig en om calcium goed te kunnen opnemen heb je zogenoemd 'actief vitamine D' nodig. Oestrogeen zet vitamine D om in actief vitamine D. Wanneer er een tekort is aan een van deze componenten wordt deze keten verbroken en kan botontkalking ontstaan. Dus ook wanneer je genoeg calcium eet en vitamine D binnenkrijgt kun je botontkalking krijgen. De aanmaak wordt dan overheerst door de afbraak.

Klein blijven
Wanneer je vroeg in je leven te maken krijgt met een eetstoornis en ondergewicht kan ook de groei worden geremd. Dit proces is deels omkeerbaar omdat oestrogenen ook zorgen voor dat de groeischijven dicht gaan op een gegeven moment. Ik ben zelf bijvoorbeeld nog drie centimeter gegroeid nadat ik weer was aangekomen tot een gezond gewicht.

Haaruitval
Het is niet helemaal duidelijk wat oestrogenen precies doen op de haargroei. Er zijn verschillende studies over gedaan. Een van de verklaringen voor haaruitval bij een eetstoornis is dat er te weinig oestrogenen zijn en dat daardoor testosteron overheerst. Dit is het mannelijke geslachtshormoon en deze zorgt ook voor kaal worden, oftewel, haaruitval. Een andere verklaring is dat oestrogeen zorgt voor haargroei. Op het moment dat er te weinig oestrogeen is groeit het haar niet meer, er komen geen nieuwe haren meer terwijl de haren wel uitvallen.

Zelf kreeg ik pas haaruitval toen ik begon met aankomen. Dit is een veelvoorkomend probleem. Mijn eigen theorie hierover is dat het lichaam als het ware alles 'vasthoudt' als je aan het afvallen bent, net zoiets als in de spaarstand gaan, en op het moment dat je lichaam weer voldoende voedsel krijgt kan hij het loslaten. Dus ook de overige haren, die dan pas gaan uitvallen.

Uitblijvende menstruatie
Al zou je het wel denken, een uitblijvende menstruatie wordt niet direct veroorzaakt door een tekort aan oestrogenen. Bij een uitblijvende menstruatie moet gezocht worden naar een andere stof in de hypothalamus-hypofyse-ovarium as. Namelijk GnRH. GnRH wordt normaal gesproken in pulsen afgegeven aan het lichaam zodat FSH en LH kunnen worden gevormd. Bij onder andere ondergewicht en stress geeft het lichaam een signaaltje aan de hersenen dat deze minder hormonen moeten produceren. Dit kun je echter wel zien aan de hoeveelheid oestrogenen in het bloed, want deze zit tenslotte aan het einde van de keten.

Droog en schilferend
Oestrogeen zorgt normaal gesproken voor een goede huidspanning, bevochtiging van ogen, mond en vagina. Wanneer er een tekort is aan oestrogeen zal je huid droog worden en gaan schilferen. Ook zal je sneller droge lippen krijgen. Dat je ogen droog zijn kun je minder goed merken maar wel goed zien. Ze gaan minder glanzen. Dit verklaart ook het beeld van dat iemand heel dof uit zijn ogen kan kijken.

Ik ben zelf iemand die graag dingen wil begrijpen en daarmee ook leer te relativeren en te motiveren. Ik schrok altijd heel erg van alle lichamelijk klachten die je kan krijgen van ondergewicht. En zelfs op dit moment, nu het weer goed gaat met mij, kan ik er nog van schrikken. Wat heb ik mijn lichaam aangedaan? Gelukkig zijn veel klachten ook omkeerbaar, mits je er op tijd bij bent. Wacht niet te lang, elke dag is meegenomen. 

 

Gerelateerde blogposts

Reacties

nynesxx - Zaterdag 21 november 2015 13:28
Ja m'n haar is ook veel uitgevallen en nog steeds niet terug, wat kan ik hieraan doen?
RosieV - Zaterdag 21 november 2015 13:48
Ik heb gezond gewicht, volgens mij ook een prima vetpercentage maar nee geen menstruatie. Wel borstgroei, meer puisten etc.
Lost girl - Zaterdag 21 november 2015 14:03
Veel klachten gelden niet alleen bij ondergewicht. Ik heb obesitas en mijn menstruatie ed is ook al anderhalf jaar afwezig. En krijg heel veel een soort baardharen op mijn schilverige kin.
anoniem - Zaterdag 21 november 2015 14:28
Wat ik me afvraag: als je niet meer menstrueert door ondergewicht, betekend het dat je dan in de overgang zit?
Ik heb namelijk laats gehoord dat als je vervroegd in de overgang zit, je meer kans hebt op baarmoeder kanker...
Weet iemand hier antwoord op?
@anoniem - Zaterdag 21 november 2015 16:45
De overgang is heel iets anders. Dus nee.
Ananas - Zaterdag 21 november 2015 17:34
Wow, dit is echt heel erg toevallig, hier heb ik het gisteren over gehad met biologie!
Ik vind het erg interessant en ook goed uitgelegd, zeker voor zo'n moeilijk proces als de hormonen van een vrouw. :)

Jullie artikels zijn echt heel erg goed en helpen mij vaak!
Xx

@anoniem: Als je in de overgang zit, zorgt het hormoon GnRd er voor dat er geen follikel (eitje) meer vrijkomt, dus dat er geen ovulatie meer plaatsvindt. Als je door ondergewicht niet meer ongesteld wordt, komt dit doordat je ondergewicht hebt, geeft je lichaam de hersenen een seintje. Het is namelijk niet 'veilig' om een kind te krijgen omdat je te weinig energie hebt. Hierdoor rijpen er geen follikels en vindt er dus geen ovulatie (eisprong) plaats. Als je aankomt, geeft je lichaam dit seintje na een tijdje niet meer af en kan je menstruatie weer terugkomen. Hoop dat t zo duidelijk is?
Je vraag over baarmoederkanker kan ik niet beantwoorden, misschien weet iemand anders dit wel.
Jimmy - Zaterdag 21 november 2015 20:14
In het verhaal "Voor het meisje dat anorexia wil" las ik dat meisjes met (ernstig) ondergewicht gezichtsbeharing kunnen krijgen. Dat vond ik bizar om te lezen. Maar toen ik dit artikel las, bedacht ik me dat het eigenlijk wel logisch is.

Wat ik me afvraag: komt zulke beharing door niet genoeg remming vanuit de oestrogenen, of door meer testosteron? Volgens mij maakt een meisje in zo'n situatie niet meer testosteron aan, omdat het lichaam dat niet aan kan. Of toch wel? Of heeft zo'n meisje van nature meer testosteron, en valt de remming daarop weg bij een es?

@Lost girl:
Ok, toevallig dat je dat schrijft. Denk je dat iemand meer testosteron krijgt bij obesitas?
Alice - Zaterdag 21 november 2015 20:40
@Jimmy
Het zou ook nog kunnen komen doordat het lichaam alles gaat doen om warm te worden en dus een "vachtje" maken > overal gaat haar groeien, ook op je gezicht
Lost girl - Zondag 22 november 2015 02:13
@Jimmy
Dat is wel een goede om eens uit te zoeken. Zal Google eens raadplegen hihi.
Anne - Zondag 22 november 2015 03:35
Goed en genoeg voedsel is gewoon ZO belangrijk !!
Er zijn meer soorten hormonen die uit balans raken wanneer je het niet goed maakt.
Alles raakt in de war !
Mandy - Zondag 22 november 2015 22:13
Maar betekent dit dan dat zolang je niet menstrueert je de eitjes opspaart ofzo, omdat ze niet kunnen rijpen/vrijkomen? Weet iemand hoe dat zit?
Bloem - Maandag 23 november 2015 09:55
Lotte, fijn dat je dit stuk geschreven heb.
Ik heb enorm de behoefte aan meer informatie over het lichaam en dan met name aankomen bij extreem laag ondergewicht.
Ik zou het interessant vinden als er op proud2bme meer artikelen komen over dit onderwerp.
Er wordt veel geschreven, maar de pure lichamelijke processen bij het aankomen zijn moeilijk te vinden op internet of in gewone boeken over eetstoornissen.

Reden dat ik er behoefte aan heb is dat het bij herstel kan helpen.
Ik heb nu een jaar ernstig ondergewicht en heb lange tijd dit gewicht gehouden, omdat ik bang was om alleen maar in vet aan te komen. Deze angst komt voort uit de de mentale zieke kant van anorexia. Vaak overschaduwt deze mentale zieke kant het besef dat je fysiek ook ziek bent met zo'n laag ondergewicht. Bij mij was dat secundair, want de angst was groter.
Nu merk ik dat ik hoe langer ik dit gewicht heb, steeds meer inteer. Dunnere huid, weinig haar.
Ik zou zo graag een of meer artikelen lezen over fysiek herstel.
Waar gaan de eerste calorieën naar toe? Hoe bouwt je lichaam zich weer op? In welke volgorde? (huid, spieren, haar, organen, cellen, hersenen etc?)
Hoe gaat het met je organen bij extreem ondergewicht? Ik kan me nu namelijk niet meer voorstellen dat ik eerst in vet zou aankomen en dan pas dat mijn huid zich zou gaan herstellen. Maar dit is giswerk.

Een voorbeeld van zo'n lichaamsproces heb ik bij PMT gehoord:
Er zit een vliesje rondom je organen. Normaal gesproken is dit vliesje als het ware bubbeltjesplasic ter beschemring van je organen. Bij extreem ondergewicht is dit vliesje helemaal plat. Als je aankomt wordt dit vliesje weer normaal.

Ik hoop dat jij antwoorden kan geven en wellicht zelfs een artikel kan schrijven om mij en medegenoten te helpen aan informatie. Ik heb bij mezelf gemerkt dat hoe feitelijker ik het herstel voor me kan zien, hoe beter de motivatie ook is en hoe minder de angst.


Maria - Dinsdag 24 november 2015 18:08
@lost girl en andere meiden. de hele hormoonhuishouding kan verstoord zijn. Veel vrouwen hebben ook een te laag progesteron. Dat kan je wel beïnvloeden door voeding en bepaalde natuurlijke middelen. Zelf heb ik nogal roofbouw gepleegd op m'n lijf dus ik heb zelf wat natuurlijke dingen die me helpen in balans te blijven
ScarlettRose - Woensdag 25 november 2015 21:44
Ik heb sinds mijn 13e eetproblemen gehad en op mijn 16e officieel gediagnoseerd met anorexia. Tot op de dag van vandaag blijft mijn menstruatie uit terwijl ik hartstikke goed herstel en intussen lichamelijk hersteld ben. De doktoren beginnen zich intussen toch wel zorgen te maken over het uitblijven van mijn menstruatie en binnenkort zal ik hiervoor ook naar de gynaecoloog moeten. Tot op de dag van vandaag heb ik spijt van alles wat ik zelf kapot heb gemaakt aan mijn eigen lichaam en ik wil iedereen meegeven dat sommige dingen onomkeerbaar zijn, ook ik wou het toen niet geloven. Ik kon ook niet geloven dat herstel mogelijk was en ook daar werd het tegendeel van bewezen. Je bent het zeker waard en koester jezelf!
AnaMan - Zondag 17 januari 2016 10:49
"Tot je 35ste levensjaar overheerst de aanmaak en groeien je botten dus. Na je 35ste worden de botten weer langzaam afgebroken. " Dit klopt niet helemaal...

Je KUNT, als je genoeg Vitamine D en calcium inneemt én genoeg beweegt (loopt/staat), tot je 35e de botdichtheid laten groeien. Na je 35e lukt dat niet meer. Je kunt dan dus alleen nog maar de dichtheid op pijl houden. Dat lukt lang niet iedereen (te weinig vit. D, calcium en/of vooral te weinig lopen) en daarom worden de botten steeds minder dicht (en dus minder sterk en breekbaarder)...

Dat betekent dus ook dat je tot maximaal je 35e levensjaar hebt om schade (osteoperose) aan je botten door een ES weer om te draaien.

Wil jij weten hoe het met je botten staat? Dan kun je een DEXA-scan aanvragen bij je huisarts. (Dual-Energy X-ray Analysis).
Stephanie - Zondag 9 oktober 2016 15:23
hey ik heb jaren lang ondergewicht gehad nu nog niet helemaal op gewicht maar ben er mee bezig :)
Er is bij mij ook pcos geconstateerd , hormonen uit balans
Maar juist door oestrogeen dominantie en progesteron is juist laag
Dus het hoeft niet altijd aan oestrogeen te kort te liggen
Florine - Woensdag 19 augustus 2020 22:05
Hee, ik wil toch graag iets met jullie delen omdat het wellicht voor veel van jullie van toepassing is. Ik ben momenteel hormonaal helemaal uit balans door een lange ziekte periode (zowel fysiek als mentaal) en heb nu ook nog veel ondergewicht. Ik ben nu in het alternatieve circuit in behandeling en maak eindelijk stappen vooruit. Mijn hormonen zijn nagekeken en ik ben begonnen met vitex agnus castus. Dit supplement herstelt het natuurlijke evenwicht van je progesteron en oestrogeen, en kan bijv helpen bij extreme menstruatie, het uitblijven ervan en weer op gang brengen, stemmingswisselingen, etc. Ik zou zeggen Google even :) maar hopelijk kan het jullie ook helpen 🙏
Ryan - Zaterdag 10 februari 2024 13:09
Hi! Ik heb precies hetzelfde probleem en wil ook gaan starten met die supplementen. Hoeveel mg had jij?
Anouk - Zaterdag 11 juni 2022 17:36
Ik heb vanaf mijn 13 al ondergewicht (een bmi rond de x) nu ben ik 20 en heb ik een bmi van x maar nogsteeds geen menstruatie en geen borsten. Zou dit nog goed komen?

*zie huisregels