Niemand had vroeger op de middelbare school door dat het slecht met mij ging. Ik zag er toch prima uit en haalde toch hoge cijfers? Zolang ik goed functioneerde zou het allemaal wel meevallen. Dat goed functioneren had in mijn geval echt vrij weinig te maken met hoe gelukkig ik was. Hoe slechter ik me voelde, hoe meer ik me namelijk stortte op mijn schoolwerk. Dat was voor mij een manier om me nog een beetje positief te voelen over mijzelf. Als ik hoge cijfers haalde, was ik tenminste nog iets waard. Ik kon dan een beetje trots op mijzelf zijn. Voor docenten en klasgenoten stond dit echter gelijk aan "het gaat goed met haar" terwijl het helemaal niet goed ging.

Tegen het einde van de middelbare school ging het zo slecht dat ik zwijgend smeekte om hulp. Niemand zag het, want ik kon het niet uiten. Blijkbaar moest het eerst fout gaan met mijn schoolresultaten voordat iemand zou opmerken dat het niet goed met me ging. Ik weet niet goed meer of ik de keuze om te stoppen met leren bewust heb gemaakt, maar ik weet wel dát ik hem heb gemaakt. Ik had er geen zin meer in en wilde gewoon dat iemand zag dat ik op was. Ik kon gewoon niet meer. Ik had best nog goede cijfers kunnen halen met mijn hersens, maar psychisch was ik op. Ik deed geen enkele poging meer en ging naar tentamens en examens zonder te leren en zonder te weten welk vak we die dag hadden. Vanaf dat moment werd duidelijk dat het niet goed met mij ging. Hiervóór functioneerde ik nog te goed. Vreemd genoeg kon ik voor de aangeboden steun en hulp die ik vervolgens kreeg niet echt openstaan, ik voelde me er heel ongemakkelijk bij. Ik had het gevoel dat ik me aanstelde.

Toen ik een flink aantal jaren later hulp zocht bij een psycholoog werkte ik full-time. Ik was beleefd, sociaal en ging netjes gekleed. Ik beantwoordde keurig alle vragen met een vriendelijke lach op mijn gezicht. Uit mijn verhaal bleek wel dat ik problemen had, maar verder bleek het eigenlijk nergens uit, waardoor er wel vanuit werd gegaan dat ik het allemaal redelijk voor elkaar had. Met mij zou het wel goed komen. Pas toen er echt dingen zichtbaar werden: ik werd dunner en zag er slecht uit in mijn gezicht, had ik het idee dat ik iets serieuzer werd genomen. Hierdoor ervoer ik indirect de boodschap dat het zichtbaar slecht met me moest gaan om serieus genomen te worden. Blijkbaar moest je eerst iets doen of laten zien zodat de wereld om je heen zwart op wit had dat het slecht met je ging. Deed je dat niet, dan was je niet ziek genoeg en was er geen reden tot zorg?

Opnieuw een aantal jaren later kwam ik terecht bij een psychiater. Ik had inmiddels geleerd om voor mezelf op te komen en mijzelf te uiten. Het was voor mijn gevoel dus niet nodig om via andere wegen aan te geven dat het niet goed met mij ging. Ik kon dat gewoon aangeven door erover te praten. Al snel werd duidelijk dat de betreffende psychiater niet de hulp kon bieden die de instantie daar aanbood. Ik moest op zoek naar andere hulpverlening. Ik had inmiddels zo'n vier gesprekken met de psychiater gehad en voelde me er prettig bij.

Ik kon me er uiten, we hadden een klik en het was duidelijk dat het niet goed met mij ging. Een concrete diagnose was er niet, omdat er niet direct sprake was van een duidelijke stoornis. Ondanks dat het slecht met me ging stuurde de psychiater me weg. Ze zou gaan uitzoeken voor me of ze me naar een ander iemand kon verwijzen en daarover zou ze me terugbellen. Tot die tijd had ik geen nieuwe afspraak. Gelukkig was ik toen in staat om te zeggen dat ik het hier niet mee eens was. Het ging slecht met me en ik had totdat ik andere hulp kreeg behoefte aan steun. Na te moeten praten als brugman, kreeg ik twee nieuwe afspraken bij de psychiater. 

Het voelde naar om zo voor mezelf te moeten opkomen. Waarom werd ik gewoon naar huis gestuurd? Was ik niet ziek genoeg? Was ik niet ernstig genoeg? Moest ik eerst zeggen dat ik aan zelfmoord dacht of lijden aan extreem ondergewicht, alvorens de psychiater de noodzaak om te helpen ervoer? Tegelijkertijd ging ik hierdoor aan mijzelf twijfelen. Misschien overdreef ik alles wel gewoon en ging het helemaal niet zo slecht? Misschien stelde ik me gewoon aan en had ik ook geen recht op professionele hulp? Ik kon toch prima die maanden dat ik geen hulp had alleen uitzingen, waarom moest ik per se gesprekken hebben met iemand die geen gesprekken met mij wilde hebben? 

Het voelde alsof ik niet ernstig genoeg was om goede hulp te krijgen. Een naar gevoel dat ik eerder vooral richting mijzelf had gehad. Vroeger had ik voortdurend het idee dat ik me aanstelde. Ik had geen goede reden om me slecht te voelen en daarom geen recht op hulp. Andere mensen hadden veel meer meegemaakt dan ik en hadden veel ernstigere problematiek. Ik moest het maar gewoon alleen oplossen. Het heeft me jaren gekost om mijzelf meer serieus te gaan nemen. Om te stoppen met mijn problemen met die van anderen te vergelijken en te accepteren dat ik het niet alleen kon. Het voelde rot om de ernst van mijn problemen eindelijk zelf serieus te nemen, maar het gevoel te hebben dat degene aan wie ik hulp vroeg het niet zo serieus nam. Dit maakte dat ik opnieuw aan mijzelf ging twijfelen.

De neiging om weer af te gaan vallen, om weer slecht en destructief met mijzelf om te gaan kwam hierdoor terug. Als ik in een hokje te plaatsen was, zou ik waarschijnlijk wél serieus genomen worden? Het kostte me veel kracht en doorzettingsvermogen om hiervoor niet te zwichten. Ik maakte bewust de keuze om te vechten voor goede hulpverlening en mijn problemen serieus te blijven nemen. Nee, ik stond niet op het punt om van een flat te springen, ja het ging heel slecht met me en ik had hulp nodig en dat verdiende ik ook. Deze keuze en het voor mijzelf opkomen zorgden ervoor dat ik nog sterker in mijn schoenen ging staan dan voorheen. Het zorgde voor trots en zelfvertrouwen en tenslotte zorgde het na een lange weg voor goede hulpverlening. 

Het voelt soms makkelijker om indirect, door bepaald gedrag of bepaalde symptomen, aan te geven dat het niet goed met je gaat. Op de korte termijn worden je problemen dan misschien sneller serieus genomen, maar op de lange termijn zorgt het voor én meer problemen én een negatiever zelfbeeld. Het maakt je bovendien afhankelijk van de ander waaraan je hulp vraagt. Wat als die het niet goed ziet? Hoe ernstig moeten de symptomen zijn voordat de ander ingrijpt? Het is voor jezelf en voor je behandeling heel belangrijk dat je door te praten leert aan te geven hoe het met je gaat en wat er allemaal speelt. Natuurlijk is dat heel moeilijk. Het kan daarom helpen om het vooraf op te schrijven zodat je het kan voorlezen of gebruiken als hulpmiddel tijdens het vertellen. 

Er bestaat geen 'ernstig genoeg'. Jij weet hoe het met je gaat en jij weet welke hulp je graag wilt. Dat mag je uiten en daarvoor mag je vechten. Neem jezelf en je problemen hierin heel serieus. Hoe serieuzer jij jezelf neemt, hoe meer de ander dat ook zal doen.

Je hoeft niet eerst ernstig ondergewicht te hebben, te denken aan zelfmoord of jezelf te beschadigen om een ernstig probleem te hebben. Vergelijk jezelf niet met anderen die lijden aan een eetstoornis, met hun gewicht, aantal opnames of de hoeveelheid die ze eten. Het probleem zit in je hoofd en alleen jij weet hoe het er in je hoofd aan toe gaat. Hoe meer je dat weet over te brengen, hoe beter een ander je kan helpen. 

Fotografie: Danielle Moler