Het wordt zomer! De zon gaat schijnen, het wordt warmer en het is tijd om blote kleding te dragen! Deze woorden klinken vast verschrikkelijk als je iemand bent die een verleden heeft met automutilatie en daar littekens aan over heeft gehouden. Je hebt vast wel in je kast bepaalde kleding hangen die je erg leuk vindt en eigenlijk zou willen kunnen dragen. ‘Had je maar nooit jezelf beschadigd, dan was dit nooit een probleem geweest,' denk je vast. Toch is het gebeurd. En dat is vreselijk, op zoveel verschillende manieren en gebieden. Nu sta je voor een keuze. Besluit je de zomer door te gaan in te warme kleding en laat je de leuke topjes en shorts hangen in je kast? Of trek je die kleding die je zo leuk vindt wel aan en laat je daarmee jezelf meer zien? Accepteer je dat je deze littekens hebt en laat je, net als ik, dit probleem niet meer je leven overheersen?

Rondom automutilatie hangt een taboe. Het wordt vaak gezien als eng en aandachttrekkerij. Het kan mede daarom flink lastig zijn om kleding in het openbaar te dragen waarin je littekens zichtbaar zijn. Je bent vast bang voor de reacties die je dan zult krijgen. Helaas zul je inderdaad mensen tegenkomen die er negatief op reageren. Besluit je hier lak aan te hebben of werkt dat anders voor jou? Hoe maak je het besluit om je littekens in het openbaar zichtbaar te maken?

Ik zelf heb littekens overgehouden aan zelfbeschadiging. Nu ik dit schrijf zit ik in een redelijk drukke bibliotheek. Ik draag een driekwart mouw shirt, waar je mijn litteken in ziet. Ik heb dit een lange tijd vermeden, omdat ik bang was voor de reacties. Nu zit ik hier toch en ik schaam me niet. Ik ben niet trots op mijn littekens, maar ik wil ze ook niet verbergen. Ik wil leuke kleding kunnen dragen met korte mouwen. Ik wil niet dat dit mijn leven meer beperkt. Vandaag heb ik geen reacties gekregen op mijn litteken. In het verleden, toen de littekens op mijn enkel wel erg zichtbaar waren, kreeg ik reacties. Geschokte blikken waren het vooral, maar niemand heeft ooit een nare opmerking er over gemaakt. Ik heb hier waarschijnlijk geluk mee gehad. In die tijd zou ik echt niet weten wat ik zou moeten zeggen als iemand bijvoorbeeld zou vragen hoe ik aan die littekens kom.

Toen ik mijn littekens nog niet liet zien zag ik een keer in een winkel een meisje lopen. Zij had een t-shirt aan waarin je haar littekens als gevolg van zelfbeschadiging goed kon zien. Ik vond het zo sterk van haar dat ze dat durfde! Het gaf mij een goed gevoel. Ik vond het doodeng, maar ik ben op haar afgestapt. Ik vertelde haar dat ik ook een verleden heb met automutilatie en hoe dapper ik het van haar vond dat ze haar littekens zichtbaar maakte. Ik merkte aan haar dat ze mijn reactie fijn vond. Op deze manier wilde ik haar laten weten dat ik het sterk van haar vond. Zij, dat meisje dat ik nog nooit eerder had gezien motiveerde me om ook de kleding die ik wilde dragen aan te trekken. Dit wilde ik ook kunnen!

Maar wat doe je als er iemand aan je vraagt hoe je aan je littekens komt? Je kunt liegen, of de waarheid spreken. Als je zegt hoe je echt aan die littekens komt zullen de meeste mensen daar erg van schrikken. Dat is begrijpelijk. Wil je dit voorkomen en vind je het niet nodig dat die persoon zoiets persoonlijks over jou weet, dan kan je altijd met een smoes komen. Ik houd persoonlijk niet van liegen, maar in een geval als deze kan ik het heel goed begrijpen. Ikzelf heb ook heus weleens een smoes gebruikt als het ging over gevolgen van automutilatie.

Stel, je maakt de beslissing om dat leuke topje aan te doen op een mooie zomerse dag. Het is de eerste keer dat je in het openbaar je littekens zichtbaar maakt. Er zijn inmiddels wat mensen, zoals je gezin, die je littekens al weleens hebben gezien, maar voor de rest nog niemand. Je doet de voordeur open en stapt naar buiten. Er lopen een aantal mensen door je straat. Je voelt je gespannen, bent bang voor de mensen en hun meningen. Toch ga je iets simpels doen, zoals boodschappen. Je bent je constant bewust van de blikken van de mensen om je heen. ‘Wat zullen ze wel niet denken?'

Het klinkt misschien gek, maar als je eenmaal in de psychiatrie zit en te maken hebt gekregen met automutilatie kan je, net als ik, haast in een tunnelvisie kijken naar dingen. Als ik iemand met een litteken zie denk ik meteen aan zelfbeschadiging, terwijl dat natuurlijk helemaal niet zo hoeft te zijn. Ik denk dan ook snel dat andere mensen bij het zien van littekens hetzelfde denken als ik, maar in veel gevallen is dat niet zo. Automutilatie word steeds 'bekender', maar een tijd terug wisten veel mensen waarschijnlijk niet eens wat dat was. Ook nu is zelfbeschadiging niet iets 'gewoons', ook al komt het meer voor dat je denkt. Toch kijken de meeste mensen echt niet in die tunnelvisie en wordt een litteken niet vaak aangezien voor automutilatie.

Dit klinkt misschien hard, maar ik waarschuw je: er zullen mensen naar je littekens kijken. Dat gaat automatisch. Daar moet je wel rekening mee houden. Als jij iemand ziet met bijvoorbeeld een grote brandwond zullen jouw ogen hier ook naartoe getrokken worden. Mensen kijken, maar je weet niet wat ze denken. Iets als een litteken valt op, maar het hoeft niet perse te betekenen dat iemand er meteen een sterk negatief oordeel over heeft. Er zijn altijd mensen bij die wél dat oordeel hebben en misschien laten ze dit merken, maar negen van de tien keer zal dat niet zo zijn. Die stomme meningen kun je ook laten gaan en je er niet druk over maken. Dit zal je met de tijd steeds beter leren.

Op sommige plekken is het misschien wat minder handig om je littekens te laten zien. Bij bijvoorbeeld een solicitatiegesprek zal dit, hoe stom dat ook is, geen goede eerste indruk maken. Je wilt stabiel en zeker van jezelf overkomen en door het zien van jouw littekens zal je toekomstige werkgever een ander idee bij jou krijgen. Jouw littekens hoeven niet te zeggen dat je labiel en onzeker bent. Het kan een zware tijd zijn geweest in je leven. Een tijd, waar je alleen maar sterker uit bent gekomen dan je al was. Maar, niet iedereen begrijpt dit soort problematiek en dat is eigenlijk heel normaal. Denk goed na over waar je je littekens laat zien om teleurstelling, verdriet of woede te voorkomen.

Het is belangrijk om bij jezelf na te gaan of je klaar voor deze verandering bent . Het is natuurlijk altijd moeilijk, vooral de eerste keer. Maar als je spanning alleen al bij de gedachte om dit te doen, laten we in therapie termen praten, donkerrood is, dan is het misschien nog wat te vroeg. Het hoeft ook echt niet de eerste keer al vlekkeloos te gaan. Je kan het beste beginnen met iets kleins. Je kunt bijvoorbeeld een vest dragen en de mouwen opstropen. Als het je te veel wordt kun je dan altijd jezelf weer bedekken. Dit kan je zo vaak het nodig is blijven herhalen, op je eigen tempo. Als je wilt kan je steeds een stapje verdergaan en uiteindelijk, zoals ik, haast zorgeloos rondlopen in leuke t-shirts en topjes. Ikzelf vind het erg fijn dat ik dit weer kan. Dit is een stap die je kan maken naar de weg van zelfacceptatie. Het is zwaar, maar wie weet valt het je mee. Mij is het meegevallen en wat voel ik me weer meer vrij in mijn lichaam! Ik gun jullie die vrijheid ook!