"Ze gooit haar leven weg met die eetstoornis. Alles wat ze heeft opgebouwd, zomaar in de prullenbak ermee. Zo zonde! Haar toekomst verpest ze zelf. Ze had zo'n mooie vrouw kunnen zijn. Ze had zoveel meer kunnen bereiken. Nu verliest ze alles. Echt niet slim. Daar zal ze later zoveel spijt van krijgen!" Allerlei gedachtes die in de hoofden van vrienden en familie van iemand met een eetstoornis regelmatig voorbij kunnen komen. Maar ook vage kennissen en wildvreemden zullen kijken en oordelen. Begrijpelijk? Ja, want hoe kan je jezelf nou zo kapot maken, terwijl je zoveel te verliezen hebt? Onbegrijpelijk? Ja, want deze vragen zouden ook niet gesteld worden bij nagenoeg iedere andere ziekte...

Er wordt wel vaak gezegd dat we een psychisch probleem niet anders moeten behandelen dan een gebroken been. Zou er over iemand met een gebroken been die maanden moet herstellen worden gezegd: "Zonde dat ze door dat gebroken been haar leven nu zo weggooit hè! Ja, ze verpest haar toekomst hierdoor echt...". Nee, natuurlijk niet. Een gebroken been wordt blijkbaar toch anders gezien dan een psychisch probleem. Een gebroken been overkomt je en kan je niets aan doen. En een eetstoornis? Dat overkomt je niet? Daar kan je wel iets aan doen? Interessante vragen die ik niet zo even direct kan en wil beantwoorden. Puur omdat het om een genuanceerder antwoord vraagt dan een enkele Ja of Nee.

Een gebroken been overkomt je. Een eetstoornis overkomt je in zekere zin ook. Je kiest zeker niet bewust voor een eetstoornis. Je kiest op een bepaald moment in je leven onbewust of bewust wel voor een ongezonde manier om met je problemen en emoties om te gaan. Dit doe je echter omdat je geen andere, betere manier hebt geleerd of omdat je het gevoel hebt niet anders te kunnen. Ook kan het zijn dat je helemaal niet bewust kiest voor 'een manier om met gevoelens om te gaan', maar er langzaam zonder na te denken in terecht bent gekomen. Je weet als je 'even wat minder of anders gaat eten' immers niet waar je in terecht gaat komen. Je hebt op dat moment nog geen idee van de impact en werkelijke inhoud van een eetstoornis.

"Al meerdere malen is mij de vraag gesteld of ik het niet stom vond van mezelf om door een terugval weer in een eetstoornis te belanden. Of ik het niet zonde van mijn tijd vond en me schaamde voor mezelf? Ik begrijp de vragen, maar tegelijkertijd vind ik ze ook heel pijnlijk. Zou je iemand waarbij een vorm van kanker terug is gekomen na genezing deze vragen ook stellen? Zou je iemand die na een ernstige beenbreuk tien jaar geleden, opnieuw haar been breekt deze vraag stellen? Nee, dat zou toch gestoord zijn...."

Tegelijkertijd kamp je waarschijnlijk met een heel negatief zelfbeeld. Mede hierdoor neem je jezelf en je problemen niet voldoende serieus. Dit zorgt ervoor dat je eigenlijk nooit op tijd zal ingrijpen. Het valt immers allemaal wel mee. Jij hebt geen echte eetstoornis. Jij hebt geen serieus probleem. Jij hebt geen professionele hulp nodig. Bij een gebroken been zou dat wel anders zijn. Je kan gewoon niet meer lopen en het doet instant vreselijke pijn. Jouw omgeving ziet dit en jij twijfelt er niet over om niet naar het ziekenhuis te gaan. Bij een eetstoornis kan dit helaas wél jaren duren. Die jaren staan niet voor een onwil om beter te worden of de wens om je leven te verpesten, maar zijn eigen aan de ziekte. Die jaren staan voor een negatief zelfbeeld, voor onzekerheid, voor de gevolgen op je hersenen van ondergewicht, voor angst, niet anders kunnen, verslaving en schaamte. 

Aan een gebroken been kan je niets doen? Jazeker wel. Je kunt naar het ziekenhuis gaan en hem daar laten fixen. Aan een eetstoornis kan je niets doen? Jazeker wel. Je kunt naar een psycholoog of psychiater gaan en je daar laten fixen... nee dus. Ging dat maar zo eenvoudig. Kon die eetstoornis maar zo even door een arts gefixt worden: hier wat eruit, hier wat erin, een paar hechtingen en... enjoy the food en weg achterliggende problemen! Nee, het ligt helaas veel ingewikkelder. Nadat het je maanden, misschien jaren heeft gekost om de stat te zetten naar hulp, ben je nog vele kilometers verwijderd van daadwerkelijke herstel, van genezing. En in tegenstelling tot de operatie van een gebroken been die door artsen wordt uitgevoerd, zal jij hier het grootste deel van de operatie zélf moeten uitvoeren...

Tijdens deze operatie krijg je te maken met heel veel ingewikkelde zaken: angst, paniek, pijn, verdriet, boosheid, stress en de nodige fysieke gevolgen. Die fysieke gevolgen kunnen te maken hebben met je darmen, maag, slokdarm, tanden, hart, uitputting, huid, botten, maar ook met je hersenen. Je hersenen gaan namelijk bij ondervoeding een stuk slechter functioneren dan je zelf waarschijnlijk denkt. Ze zorgen ervoor dat de stap uit de negatieve cirkel van ondervoeding een stuk lastiger wordt. Het is een beetje alsof ze gedeeltelijk door de eetstoornis zijn bezet. Al deze ingewikkelde zaken maken jouw operatie, om te genezen van je eetstoornis, extra zwaar. Iedere stap die je vooruit zet richting herstel voelt aan als een klap middenin je gezicht. Een boterham extra zorgt voor paniek, angst, verdriet en de nodige rare, niet-helpende gedachtenkronkels in je hersenen...

Zou je van die eetstoornis af willen? Ja natuurlijk! Er gaat geen dag voorbij dat je niet gek wordt van het gevecht in je hoofd. Er gaat geen dag voorbij zonder een extreme drang naar vrijheid: vrij eten zonder paniek, angst, negatieve gedachtes en boosheids richting jezelf. Zou je je leven terug willen? Ja natuurlijk! Er gaat geen dag voorbij dat je niet zou wensen dat je weer normaal kan leven zoals menig ander mens. Er gaat geen dag voorbij dat je niet vecht je leven. Iedere dag opnieuw vecht je en doe je je best om die eetstoornis uit je leven te krijgen.

Een ander ziet dat gevecht misschien niet, maar het is er wel degelijk. Het gevecht is zo intens en zo zwaar. Het is geen 4 uur durende operatie van een gebroken been, maar een maanden of misschien wel jarenlange operatie van een gebroken psyche. Het gevecht is hard en kil en vreselijk verwarrend. Iedere dag sta je opnieuw op met goede voornemens, kracht en motivatie en iedere dag krijg je bij elk stapje dat je vooruit zet een klap in je gezicht, want afscheid nemen van deze ziekte maakt de ziekte razend op je. Dát maakt genezen van een eetstoornis zo verdomde moeilijk.

"Nu kan ik soms verdrietig en boos zijn op de manier waarop sommige mensen op mijn terugval hebben gereageerd. Met woorden van onbegrip, verwijt en woede. Ik voelde me hierdoor nog eenzamer en nog meer een mislukking dan ik me al voelde in die heftige periode. Ik vind het hierdoor soms lastig om met hen op een leuke manier om te gaan. Nu het weer een stuk beter met me gaat is het voor hen opgelost, maar voor mij niet. Als ik nu lees of hoor van iemand die een terugval heeft, kan ik daar door mijn eigen ervaring gelukkig met veel begrip en mededogen naar kijken. Dat vind ik heel waardevol."

Je zou er alles voor over hebben om vrij te kunnen leven, zonder eetstoornis. Je haat jezelf voor het feit dat je leven zo de vernieling in wordt geholpen door deze ziekte. Tegelijkertijd is dat NIET JOUW KEUZE. Jij gooit je leven niet weg, zolang je vecht tegen de eetstoornis. De eetstoornis heeft jouw gevangenge van je eigen kleine negatieve gedachtenwereld gemaakt en doet er alles aan om je gevangen te houden. Dat heeft niets te maken met je leven weggooien, maar alles met een hele nare ziekte en zware strijd om je los te maken en vrij te breken. 

Fotografie: Paul Cleary