'Laat je voorover vallen en ontspan je. Ontspan al je spieren.' Ik laat me voorover vallen, maar er ontspant helemaal niets. Dat voorover vallen alleen al is voor mijn lichaam een signaal om alles aan te spannen en volledig te verkrampen. Verdorie Daph, ontspan! Oké, nee rustig aan Daph en ontspan: NU! Vloekend probeer ik mezelf door deze ontspannen les heen te duwen, als een kind dat het ronde blokje door het vierkante gat probeert te slaan. Ik was zo toe aan een ontspannen yogales en nu dat niet lukt, ben ik gefrustreerd en teleurgesteld. Ik merk ook wel dat ik iets van mezelf verwacht wat blijkbaar - vandaag - niet haalbaar is, maar ik kan me halverwege de les ook niet neerleggen bij een andere uitkomst. Hoe kan ik die verwachtingen bijstellen, vóórdat ik mezelf boos in de kreukels dwing?

Als iets niet gaat zoals we willen, of zoals we hopen, kan dat natuurlijk behoorlijk balen zijn. We hebben altijd wel een verwachting en dat is ook best gezond. Je verwacht iets van dat gesprek en van die sportles. Je verwacht iets van die nieuwe studie, maar je verwacht ook iets van die komende therapiesessie of van je behandeling. Bepaalde verwachtingen zijn denk ik ook nodig om überhaupt ergens hoopvol en vol energie aan te kunnen beginnen. Maar dikwijls worden we ook geconfronteerd met teleurstelling; het loopt niet altijd zoals verwacht. Soms beter, gelukkig, maar soms ook een stuk minder. Hoe kunnen we daar wat beter mee omgaan?

Teleurgesteld in de ervaring, teleurgesteld in jezelf?

Die verwachting aan het begin zorgt natuurlijk voor een bepaalde lat. Maar als die lat vervolgens niet gehaald wordt, zijn we eerder teleurgesteld in onszelf, dan dat we naar de hoogte of haalbaarheid van de lat kijken. Misschien klopte de verwachting in eerste instantie niet en waren we bij een andere verwachting juist boven onszelf uitgestegen. Het had in precies dezelfde situatie voor ons gevoel dus heel anders uit kunnen pakken.

Als ik had verwacht dat ik in de yogales niet per se had hoeven ontspannen en elke volbrachte beweging al mooi meegenomen zou zijn, zou ik achteraf totaal anders denken over de les én over mezelf. Dan vond ik mezelf waarschijnlijk veel minder stijf en minder houterig en de les best geslaagd. Misschien kunnen we onze verwachtingen los zien van onszelf en van onze kwaliteiten. Een verwachting is ook maar een inschatting. Uiteindelijk weet je niet hoe een situatie loopt of wat de moeilijkheidsgraad is van een bepaalde les, dus kun je verrast worden. Terwijl we onszelf vaak wel afrekenen op de uitkomst of teleurgesteld zijn in onszelf. Volgens mij zijn we ook nog eens geneigd om juist die teleurstellende ervaringen - de momenten waaraan we niet aan onze eigen verwachtingen voldeden - eerder en langer te onthouden dan de momenten dat we boven verwachting presteerden.

Stimulerende omgeving

In hoeverre we verwachtingen bij kunnen stellen, is deels aangeboren en vroeg aangeleerd. Een deel van je veerkracht is genetisch bepaald, maar hoe jouw ouders omgaan met tegenslagen is ook iets dat je als kind overneemt. Daar kunnen we niet veel meer aan veranderen, maar dat maakt ons niet hopeloos. Een stimulerende en positieve omgeving kan namelijk ook helpen om anders naar situaties te leren kijken, ook op oudere leeftijd. Als je omringd bent met mensen die in jou geloven en optimistisch zijn ingesteld, werkt dat aanstekelijk en is de kans groter dat je wat minder lang blijft hangen in een bepaalde teleurstelling. Je brein is geneigd het gedrag te kopiëren van de mensen met wie je omgaat. Juist met die mensen praten over je studie of over die therapiesessie kan helpen om het te verwerken en een nieuwe richting te zoeken. Juist met die mensen lachen om de yogales kan helpen om het te relativeren en je verwachtingen voor de volgende les bij te stellen.

De verwachting iets nieuws te kunnen leren

Je zou kunnen denken: ik verwacht voortaan maar niets meer, dan kan het ook niet tegenvallen. Daar bescherm je jezelf inderdaad wel mee, maar de kans is ook groot dat je met die instelling weinig nieuws leert of niet snel meer een grote uitdaging aan zal gaan. Plus dat je gaat geloven in de overtuiging dat je niets goeds zal overkomen en je toch niets kan. Dat toch niets zal lukken. Ik las ooit: de persoon die denkt dat hij iets kan en de persoon die denkt dat hij iets niet kan, krijgen meestal allebei gelijk.

Hoe we omgaan met verwachtingen is meer te trainen dan we denken, als een spier die je bij elke ervaring sterker kunt maken. Bovendien heeft het hebben van positieve verwachtingen (van een ervaring en van onszelf) wel degelijk effect op ons gedrag. Misschien heb je zelf wel gemerkt hoe anders je een bepaalde situatie ingaat als je er niets van verwacht. Als ik er bij voorbaat eigenlijk geen vertrouwen in heb, ben ik ook niet gebrand om het beste uit mezelf te halen. Ja, ik heb lekker laag ingezet, maar ben ook nergens gekomen én heb niets geleerd. Door een positieve verwachtingen te herhalen voor jezelf, zonder de lat te hoog te leggen, stimuleer je jezelf denk ik vooral om iets nieuws te leren. Je kan en mag ergens beter in worden, dat is een heel verschil met de verwachting iets al te moeten kunnen.

Blijven trainen

Na één les ben ik geen geoefende yogi. Na één therapiesessie ben je ook niet hersteld. Maar als je de positieve verwachting blijft vasthouden, blijf je wel terugkomen. Om bij elke les en elke sessie weer beter te worden en je verwachtingen gaandeweg bij te kunnen stellen. Omdat je mag leren. Want als je iets niet meteen kan, betekent dat niet dat je het nooit zult kunnen. Die verwachting mag je hebben, maar die verwachting mag je ook bijstellen. Zonder dat dat ten koste gaat van jou.

Na een reeks positieve - en misschien ook realistische - verwachtingen, komt er een dag dat je ineens dichter bij dat punt bent gekomen. Dat punt waarop je jezelf had ingesteld, dat waar je op gehoopt had. Ik lig die avond dubbelgevouwen én ontspannen op een matje. Jij eet die pizza met extra kaas helemaal op.

Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.