De typerende geur die in zijn kleine woning hing, het kleine gietijzeren hekje voor de deur waar hij steeds over struikelde, maar dat hij nooit weg heeft gehaald. Hoe hij altijd druk in de weer was in de keuken en het eeuwige fleecevest dat hij dan droeg. Alle warme herinneringen, ze zijn er echt nog wel. Ook al zijn ze lang overschaduwd geweest door alles wat ik niet wilde onthouden. Hoe hij een TIA kreeg terwijl ik met hem praatte. Het snerpende geluid van de ambulance dat daarop volgde en de geur van doorgekookte en wit uitgeslagen aardappels, later in het verzorgingstehuis. 

In 2014 is hij overleden. Mijn moeder had de relatie met hem verbroken, maar was nog mantelzorger. Hoe het precies zit, weet ik allemaal niet, maar na nog een TIA (een tijdelijke doorbloedingsstoornis in de hersenen, eigenlijk een kortdurend herseninfarct), is hij overgeplaatst naar een hospice. Pas toen hij overleden was, werden we gebeld. Maanden later. Maanden zonder contact, zonder een idee, van het kastje naar de muur, maar hem niet op tijd gevonden.

Ik herinner me dat ik die avond op de bank zat. Dat ik al die avonden ervoor op dezelfde bank had gezeten en had gelachen. Me had beziggehouden met wat er dan ook speelde op dat moment, in de wetenschap dat hij ergens op deze planeet was. Ook al wíst ik dat het niet zo was. Hij was er zo slecht aan toe geweest de laatste keer dat ik hem zag. Hij mailde me niet meer terug en sms-en deed hij ook niet meer. En toch, toch was er hoop. 

De eerste maanden na het telefoontje voelde ik me enorm onthand. Een omhulsel van mezelf dat door bleef gaan, op de automatische piloot wonder boven wonder nog van alles voor elkaar kreeg, maar niet stil wilde staan bij alles wat er door me heen ging. Daar was ik veel te bang voor. Hij was voor mij de persoon geweest waar ik tegenop had gekeken. Een man die mij voorleefde hoe ik moest voelen. Dat gevoelens oké zijn, er mogen zijn. Dat je eigen kompas, jouw intuïtie, iets is dat je mag volgen. Dat je niet aan jezelf hoeft te twijfelen. Dat je ruimte in mag nemen, mag vloeken, schelden, mag voelen. Hij was voor mij de vader die ik nooit had gehad.

En die man, die man wilde alleen sterven.

Dat vond ik het moeilijkst en ik weet dat dát egoïstisch is. Hij ging dood, maar ík wilde een afscheid. Ík wilde zeggenschap hebben over zijn uiteinde. Wat hij wilde was rust. Iets dat ik nu zeer begrijpelijk vind, ook al voel ik nog steeds zoveel weerstand bij het idee dat hij alleen is gegaan. Ik kon dat niet rijmen met hoe ik hem kende, maar dat dat iets van mij is, daar ben ik me zeker van bewust. Het is moeilijk zonder afscheid, niet te begrijpen, maar soms is dat ook wat het is. Niet te begrijpen.

"Vandaag 10 juli 2014 op deze herdenkingsbijeenkomst speel jij nog een keer de hoofdrol, een rol die je duidelijk niet meer wilt. Je hebt meerdere keren te kennen gegeven dat er niemand geïnformeerd hoefde te worden over je overlijden, dat het zo goed is en morgen word je conform jouw wens in alle rust gecremeerd.."

Rouw voelt egoïstisch, soms misplaatst. Soms kan je het parkeren, maar vaak sijpelt het overal doorheen. Rouw is soms een roze bril. Het laat je vergeten hoe iemand in het leven kon staan. Want ik herinner me nu al te goed dat hij er vrede mee had om te gaan. Dat het niet meer hoefde. Daar hebben we het maar al te vaak over gehad en toch vergat ik dat wat niet in het 'plaatje' paste. Hoe ik hem wilde herinneren. 

Soms is rouw een vloedgolf die je overvalt en waar je even kopje onder in gaat. Soms is rouw een rustig meertje, maar het water is altijd net te koud. Rouw kan jaren kabbelen als een prachtig beekje en ineens bevind je je weer midden in die vloedgolf, terwijl je dacht dat de storm was gaan liggen. 

Ik ben best veel mensen verloren, maar niets heeft me zo aangegrepen als het overlijden van mijn eerste stiefvader. Dat prachtige beekje, zo probeer ik ernaar te kijken. Want ondanks het langdurige ziektebed, het abrupte einde, was hij dat voor mij. Hij was dat beekje. En ook al is het hele rouwproces overweldigend en veel, er is ook veel moois om aan vast te houden. Want dat rauwe randje, dat slijt uiteindelijk. Het verdriet wordt minder aanwezig, minder aan de oppervlakte. Maar liefde slijt nooit.

Laat niemand je vertellen dat je iemand niet meer mag missen. Of dat je iemand niet 'goed genoeg' mist. Ook als je je zijn stem niet meer voor de geest kan halen en zijn gezicht in je herinnering een vage veeg is geworden, is jouw verdriet echt. Laat niemand je vertellen dat het niet mag stormen. Laat niemand je vertellen dat dat beekje te klein en te nietig is, en daarmee niet echt. Laat niemand jou vertellen hoe en wanneer je mag voelen. Rouw is uniek. Voor iedereen anders.

Ook al is de heftige rouw wat afgesleten, hoe ouder ik word, hoe minder goed ik hem los kan laten. Hoe meer ik begrijp en hoe minder ik snap. Soms loop ik langs het huis. Het gietijzeren hekje staat er nog, net zo onhandig als toen. Het klopt niet, iemand anders in zijn huis. Ook al heeft die persoon er waarschijnlijk langer gewoond dan hijzelf ooit heeft gedaan. Het leven gaat door en soms is dat juist wat wringt.