Stil. Niet alleen qua geluid, maar ook haar gezicht zweeg. Geen emotie, geen empathie, geen geruststellend knikje, zelfs geen vragende blik. Het voorwerk met bijbehorende vragen over mijn levensloop en huidige problemen was gedaan en de doelen waren in kaart gebracht. Vandaag zouden we gaan knallen. Het was sessie één van de psychodynamische therapiebehandeling en ik was ontzettend gemotiveerd om eindelijk aan de slag te gaan, maar nu mijn therapeut stilzwijgend voor me zat te wachten tot ik van start zou gaan raakte ik in paniek. Ondanks dat ik wist dat er veel te bespreken was, wist ik niet wat ik moest zeggen. Uiteindelijk probeerde ze met dezelfde niets-zeggende blik te helpen: “Wat komt er in je op? Wat gebeurt er van binnen?” Ze gaf mij eindeloos veel ruimte die ik helemaal zelf mocht opvullen, maar ik was vergeten hoe ik dat moest doen.

Psychodynamische therapie

Het doel van deze therapie is het onderbewuste zichtbaar te maken zodat je inzicht krijgt in verstopte gevoelens, gedachten en herinneringen. Vervolgens onderzoek je wat je nodig hebt om daarmee om te leren gaan of om het te verwerken. Het is een explorerende therapievorm die voor mij belangrijk was om te ondergaan, omdat veel gevoelens, gedachten en herinneringen verloren waren geraakt tijdens mijn leven. In deze therapievorm is de rol van de therapeut jou te activeren om zelf invulling te geven aan jouw proces en wat jij nodig hebt. Dit doet hij/zij door zo min mogelijk input te geven in zowel ideeën, als in empathische of aanmoedigende reacties. Hij/zij kan hooguit educatief een rol spelen maar verder stuurt hij/zij je steeds weer terug naar je innerlijke belevingswereld wanneer je geneigd bent om daar uit te stappen. In deze sessies kwam er soms drie kwartier lang haast geen zin uit me. Op dat moment begreep ik nog niet waarom, want ik was enkel bezig met hoe waardeloos ik mijzelf vond als mens en als cliënt van mijn therapeute om zo haar tijd te verspillen.

Om dat recht te zetten bereidde ik mijzelf extra goed voor door op te schrijven wat ik wilde bespreken en ik werkte een tijdschema uit voor de daaropvolgende sessies, maar mijn therapeute gaf aan dat ik op deze manier de kans miste om te volgen wat er van binnen gebeurde. Ik moest stoppen met praktisch te denken en beginnen met voelen. Langzaam begon ik te begrijpen waar de paniek tijdens die eerste sessie bij mij vandaan was gekomen. In tegenstelling tot deze therapie, kon ik in het dagelijks leven aflezen van de mensen om mij heen wat zij voelden, wat ze van mij vonden en wat ze nodig hadden. Zo kon ik mijn gedrag en woorden op hen aanpassen en verliepen gesprekken vaak gemakkelijk. Mijn therapeute liet zich niet lezen door mij dus wist ik niet hoe ik mij moest gedragen en wat ik moest zeggen. Het was confronterend om te merken hoe leeg ik was als de persoon tegenover mij geen input gaf en de woorden enkel vanuit mijn belevingswereld moesten komen. Ik besefte hoeveel werk er aan de winkel was.

Mijn identiteit

Wat maakt jouw identiteit? Praktische dingen zoals je naam, leeftijd, de stad waar je woont? De opleiding of het werk dat je doet? Misschien zelfs je diagnoses? Dat is tenslotte vaak wat mensen het eerst opnoemen bij een voorstelrondje van een willekeurige bijeenkomst, maar in werkelijkheid vormen deze dingen het minst belangrijke deel van je identiteit. Gedurende mijn therapie kwam ik erachter dat ik mijn identiteit kwijt was geraakt. Wanneer ik vertelde over een heftige gebeurtenis in mijn leven kwam de vraag “Hoe was dat voor jou?” Ik beantwoordde die vraag met hoe het voor de mensen om mij heen is geweest. Ik voelde niet meer wat voor impact het op mij had gehad, omdat ik dat geheel onbelangrijk had gemaakt en onbewust had verdoofd met overmatig werken, sporten en later met mijn eetstoornis. Wat gebeurtenissen met je doen, hoe je je daarbij voelt en wat je grenzen daarin zijn, dat vormt je werkelijke identiteit. In de periode dat ik mij hier bewust van werd, schreef ik er anoniem een gastblog over voor Proud2bme, om een beeld te schetsen hoe het kan voelen als je tijdens herstel je identiteit moet gaan herontdekken: 'Ik weet het niet zo goed.'

“Hoe is dat voor jou?” Het werd de belangrijkste vraag van mijn therapie, die tijdens elke sessie vele malen werd gesteld. Ik moest levensgebeurtenissen en levenskeuzes herzien met behulp van die vraag en wanneer iets zich afspeelde in mijn leven, hoorde ik de stem van mijn therapeute in mijn hoofd dreunen: “Hoe is dit voor jou? Wat gebeurt er van binnen?”

Ruimte innemen

Ik leerde hoe ik de ruimte op moest vullen die ik tijdens de therapiesessies kreeg. Langzaam maar zeker werd het tijd om zo ook ruimte te nemen in mijn leven. Het lastige was dat, in tegenstelling tot mijn therapeute, het leven mij die ruimte niet gaf. Ik moest die ruimte zelf innemen. Ik moest naar voren stappen, mijn stem laten horen, mijn lichaam neerzetten zoals het was en mijn levenskeuzen maken op basis van wat ik wilde.

In welke kamer we ook zaten
de muren kwamen op me af
Met eindeloze vierkante meters
aan ruimte die je me gaf
Maar traan voor traan en woord voor woord
blijkt het stiekem best fijn als iemand je hoort
Ik wist niet dat het mocht, al die emoties en pijn
Maar zelfs de zwartste gedachten mochten er van jou zijn
Langzaam verdwijnen de muren
Langzaam krijg ik weer lucht
Voorzichtig durf ik los te laten
waarin ik altijd was gevlucht
Nu met een nieuwe definitie van sterk zijn en van kracht
Zo hard als ik altijd voor mezelf kon zijn, nu toch ook mild en zacht 

Hoe dan?

Hoe neem ik ruimte in? Hoe kies ik wat goed is voor mij. Hoe laat ik mijn lichaam er zijn zoals het is? Dat zijn allemaal vragen waar ik mee heb geworsteld en door wat tips op een rijtje te zetten hoop ik dat jij die vragen makkelijker voor jezelf kan gaan beantwoorden.

Ga altijd na wat een situatie met jou doet. Misschien ben je net zoals ik geneigd om je bezig te houden met hoe de ander zich voelt en baseer je daar zelfs je belangrijke levenskeuzes op. Gebeurt er iets tegen je zin in, dan kan dat voelen als een knoop in je maag of een druk op je borst. Dat kan voor iedereen anders voelen, maar doorgaans voel je dat in je lichaam. Je lichaam liegt daar niet over, echter kan je eetstoornisgedrag de lichamelijke sensaties wel dempen of zelfs compleet verdoven. Of zoals bij mij het geval is: de lichamelijke signalen verwarren met je dik voelen. Die signalen kan je weer opnieuw leren voelen zoals ze horen te zijn. Trek jezelf na een moeilijke situatie eventueel terug en oberveer hoe je lichaam voelt. Stel jezelf de volgende vragen. Hoe voelt deze situatie voor mij? Wat gebeurt er van binnen. Hoe voelen mijn buik, borst, armen, benen, keel? Kan ik het omschrijven als kleuren, temperatuur, materiaal of vormen? “Ik voel een droge bal met stekels in mijn keel en in mijn buik voel ik een koude klomp ijs. Mijn vingertoppen tintelen.” (Dit zijn natuurlijk slechts voorbeelden, het kan voor iedereen anders voelen.)

Welke emoties horen bij de lichamelijke sensaties? Misschien is die knoop in je maag het verdriet dat je ervaart en is die druk op je borst angst of boosheid. Zelf kan ik soms ernstig het gevoel hebben kilo’s aan te zijn gekomen, maar blijkt dat in werkelijkheid niet het geval te zijn. Tegenwoordig weet ik dat ik dan last heb van mijn emoties en dat het tijd is om mijzelf af te vragen of ik die emoties wel de ruimte heb gegeven. In plaats van mijn lichaam in te zetten om mij af te leiden van mijn emoties, ben ik mijn lichaam gaan gebruiken als hulpmiddel om de emoties op te merken zodat ik er iets mee kan.

Maak je emoties bespreekbaar. Je kan een goede vriend(in), familie, collega, klasgenoot of therapeut in vertrouwen nemen. Door erover te praten krijgen jouw emoties een plek en de aandacht die ze nodig hebben. Je hoeft ze dan niet meer weg te maken met zelfdestructief gedrag. De eerste keren zal dit wellicht extra lastig zijn om te doen, maar hoe vaker je dat doet hoe meer het je zal verlichten. Ik merk hoe belangrijk het is om mijn emoties te uiten naar de persoon waarvoor ze zijn bedoeld. Als ik boos ben op iemand die mij heeft gekwetst en het lukt mij om die boosheid te voelen en toe te laten, uitte ik het in de eerste instantie nooit naar de juiste persoon. Ik uitte de boosheid namelijk naar mezelf met destructief gedrag, maar de boosheid verdween daardoor niet. Daarbij leerde ik tevens dat het uiten van boosheid niet alleen betekent dat ik tegen de persoon in kwestie mijn boosheid kenbaar moet maken, maar ook dat ik met mijn boosheid een grens trek. “Tot hier en niet verder!” Ik ben ruimte in gaan nemen, door de emoties die ik heb leren voelen, in te zetten bij het trekken van mijn grens. Alle emoties hebben een functie, en horen dus toegelaten te worden en aandacht te krijgen.

Je hoeft het niet alleen te doen

Het bewust raken van verstopte herinneringen, gevoelens en gedachten kan enorm confronterend en pijnlijk zijn. Daar hoef je niet in je eentje doorheen te gaan. Ruimte innemen betekent tenslotte ook dat je iemands aandacht mag vragen. “Heb je even tijd voor mij?” Soms kan het helpen om van te voren aan te geven wat je nodig hebt van de persoon die je in vertrouwen neemt. “Ik heb een luisterend oor nodig.”

Heb jij moeite met ruimte nemen of heb jij ervaring met psychodynamische therapie?
Wil je er wat over delen in de reacties?

Lieve groet,
Keshia