NAE congres: in 10 sessies van je eetstoornis af
Afgelopen oktober kondigden we het al aan: het tweejaarlijks NAE congres, georganiseerd door De Nederlandse Academie voor Eetstoornissen, stond weer voor de deur. Een - dit jaar online - evenement voor cliënten, naasten, behandelaren en ervaringsdeskundigen, die bijeen komen met het doel de zorg voor mensen met een eetstoornis telkens weer te verbeteren. Een dag vol workshops, lezingen, sprekers, presentaties en waar via een chat kon worden meegepraat en vragen konden worden gesteld door de aanwezigen. Zo'n 240 man, waaronder wij van Proud2Bme. In een aantal blogs delen wij graag met jullie de kennis die we die dag hebben opgedaan. We beginnen met het verhaal van mij, Irene.
Het is toch anders dan een 'real life' evenement, zo'n online congres. Hoewel ik dagelijks achter de computer werk, vond ik een hele dag luisteren naar lezingen en workshops toch best wel intensief. Het is anders dan lezen en typen, blijkbaar. Ik weet niet of dat te maken heeft met wat je gewend bent, maar respect voor alle studenten die hun lessen nu via Zoom, MS Teams of een ander beeldbelprogramma volgen! Door technische problemen kon ik één van de twee workshops waar ik aan zou deelnemen niet bijwonen, jammer. Gelukkig lukte die ander wel en daar zal ik wat meer over delen.
CBT-T: In 10 sessies van je eetstoornis af?
De workshop die ik heb gevolgd heette 'CBT-T: In 10 sessies van je eetstoornis af?' gegeven door Hanneke Tuijtel, diëtist en cognitief gedragstherapeutisch werker en Vera Smit, GZ-psycholoog. In 10 sessies van je eetstoornis af? Dat klinkt bijna te mooi om waar te zijn! Maar het is dan ook een pittige behandeling, waarin snel stappen moeten worden gezet en de druk flink wordt opgevoerd. Het is een herziene versie van het eerdere CBT-E (een cognitieve gedragstherapie), een behandelmethode die het meest effectief is bij mensen zonder ondergewicht en veelal toegepast wordt op mensen met BN, BED of EDNOS. 50% van de mensen herstelt door deze methode volledig en 25% herstelt gedeeltelijk. Ook co-morbide symptomen kunnen, samen met de eetstoornissymptomen, verminderen bij het volgen van deze behandeling. Dat klinkt top, maar een groot nadeel is dat zo'n CBT-E behandeling best lang duurt (zo'n 20 tot 24 sessies). Dit maakt de behandeling duur, maar ook zorgt het voor langere wachttijden. Daarnaast zie je dat er vaker na ongeveer 20 sessies wordt gestopt. Misschien verlies je de motivatie en word je sneller moe, als het zo lang duurt.
Met de ontwikkeling van CBT-T werd gekeken hoe je die nadelen kan aanpakken. Er is onderzocht welke interventies het meest effectief zijn en wat kon worden geschrapt. Hierdoor past de eerdere CBT-E behandeling nu in slechts tien sessies. Dat is gunstig voor kosten en wachttijden, maar kan ook een positief effect hebben op de motivatie, omdat er al veel eerder in het proces successen kunnen worden geboekt - je merkt al verschil na 4 tot 6 sessies. De focus ligt in deze behandeling op het hier en nu en de instandhoudende factoren en -gedragingen. Dus geen jarenlange therapie voor alle oorzakelijke factoren. Iets wat ik vanuit mijn behandeling destijds herken en wat voor mij goed heeft gewerkt. Pas achteraf vielen veel puzzelstukjes uit het verleden op z'n plek, door het nu te behandelen.
Binnen deze behandeling wordt gebruik gemaakt van een wekelijkse registratieopdracht, zoals het bijhouden van een eetdagboek en het wegen van je gewicht. Enquêtes bij anderen worden ingezet om jouw gedachten en overtuigingen uit te testen. Denken anderen echt zo over jou als jij denkt dat ze over je denken? Vraag het ze eens! Bij eetbuien worden ook energiediagrammen gemaakt. Daarin kan je terugzien hoe te weinig eten juist zorgt voor meer eetbuidrang. Wanneer iemand meer moet en gaat eten, zie je die drang vaak snel af nemen. Dat werkt heel motiverend. Exposure, het aangaan van angsten en daarmee de angst minder eng maken, is ook een groot onderdeel van CBT-T. Na elke sessie is er directe feedback en wordt bijgehouden wat de effecten van de behandeling zijn.
Er wordt wel veel van je gevraagd in deze behandeling. De motivatie om te herstellen moet sterk zijn. Als het niet eng is, is het niet goed. De angst aangaan zorgt voor de verandering. Zonder angst, is er dus geen verandering. Je mag echt wel paniek voelen, zodat je dit kan uitdagen. Tot het randje, maar niet eroverheen. Om doelen te stellen en angsten aan te gaan wordt ook gevraagd wat jouw innerlijke therapeut ervan vindt. Het moet heel erg vanuit je eigen motivatie komen. Een therapeut zal streng zijn, maar begripvol. De focus ligt op vroege gedragsveranderingen. Ook in het eetpatroon moeten snel veranderingen komen. Je moet echt actief zijn en je huiswerk doen. Werk het niet na vier sessies? Dan stop het ook. Dan is deze therapie op dit moment niet voor jou. Je kan altijd terugkomen, maar op dat moment wordt gekozen om een faalervaring en lang aanmodderen te voorkomen.
Ik kan me voorstellen dat je denkt: wow, dit kan toch niet? Maar er zijn al successen geboekt met dit behandelprogramma. Het is echter niet voor iedereen, maar dat geldt voor elke behandelmethode. Ook hoeft iemand nog niet geheel klachtenvrij te zijn voor het slagen van deze behandeling, maar kan iemand wel echt in een korte tijd veel stappen zetten. Cliënten geven aan 'de rest' wel zelf te kunnen of kunnen nu verder met een vervolgbehandeling voor de achterliggende problematiek. Persoonlijk kan ik me hier veel bij voorstellen en zou het goed kunnen werken voor sommige mensen. Al zijn dit er maar een paar - wat overigens niet wordt verwacht, want de verwachting is dat dit bij veel mensen goed past - dan is het fijn dat ze sneller geholpen zijn en dat anderen weer sneller aan de beurt kunnen - welke behandeling ze ook volgen.
Lijkt deze behandeling jou iets?
Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar!
Gerelateerde blogposts
Reacties
In 10 sessies zie ik al voor me dat je volgens voorgekauwde modules en protocollen moet gaan werken, met weinig aandacht voor achterliggende problematiek. En je leert je behandelaar ook nauwelijks kennen.
Maar ja, misschien heb ik het fout. Ieder zijn ding.
Ik sta er een beetje hetzelfde in als Lise hier boven mij. Ik heb CBT-E gevolgd. Hartstikke leerzaam als je nieuw bent in therapieland maar naar mijn mening absoluut niet geschikt voor de ervaren cliënt en zeker niet met co-mobiditeit. Dat is mijn persoonlijke ervaring met een eendaagse deeltijd.
Eerlijk gezegd. Wat ik hieruit haal is tijd is geld. Hoe kan het sneller, goedkoper en het maakt niet uit hoezeer iemand na vier sessies in een afgrond is gestort, want we hebben in ieder geval een “faalervaring” kunnen voorkomen. Nee, ik ben geen fan van deze ontwikkeling.
Maar:
1. Als wetenschapper weet ik hoe de opzet van je studie voor je kan werken om positieve resultaten te boeken en dat maakt dat ik - zonder het onderzoek gelezen te hebben - zéér skeptisch ben over 50% herstelt volledig en 25% herstelt gedeeltelijk in die 10 behandelingen. Hoe ernstig waren de symptomen van deze patiënten? Wat is het criterium voor geheel of gedeeltelijk herstel? Op welke termijn is gekeken naar het effect? Is het effect gemeten aan de hand van zelfrapportage of ook meer objectieve maten ("durf ik eerlijk te zijn in therapie" --> blog Irene)'? Hoe is het met de patiënt gesteld op gevoelsniveau? Hoe is het met eventuele achterliggende problematiek? Welke comorbide symptomen zijn bekeken? Met andere woorden: is deze vorm van therapie meer dan ander gedrag aanleren en kijken of mensen erin slagen dat (een tijdje) uit te voeren? Stuur 10 willekeurige mensen met overgewicht (maar zonder gediagnosticeerde eetstoornis) naar een diëtist. Ik durf te garanderen dat mensen de eerste 10 weken nog wel redelijk slagen in het aanpassen van eetgedrag en misschien zelfs afvallen. Maar hoe is het na 1 jaar? 3 jaar? 5 jaar? Heeft het langdurig iets veranderd? Is het onderliggende probleem verholpen?
2. Als ervaringsdeskundige kan ik me redelijk tekort gedaan voelen met zulke simplistische uitspraken. Ik heb tig jaar met een eetstoornis geworsteld. Ik heb vele therapieën gehad, ook CBT. En ja, ik kon prima G-schema's invullen. Ik kon heel goed vertellen wat ik moest denken of eten. Dat kon ik nog toepassen ook. 2x 9 maanden lang. Om daarna keihard terug te vallen toen mijn behandelingen stopten. Waarom? De reden van mijn eetstoornis was helemaal niet goed aangepakt. Op gevoelsniveau verandert er niet voldoende als ik alleen maar beredeneer wat ik zou moeten denken/doen. Ik ga me niet ineens beter voelen door mezelf een keer te vergelijken met een ander. Ik ga me niet ineens beter voelen als iemand me een keer vertelt dat ik lief ben. En daar ben ik blij om ook. Waarom? Omdat het mijn zelfbeeld heel kwetsbaar maakt als ik het door iedere (positieve of negatieve) opmerking laat beïnvloeden. Daar moet ik - en velen met mij - juist vanaf. Dat zelfbeeld moet als stabiele kracht van binnenuit groeien. Dat kun je een beetje helpen met zulke opdrachten, maar daar heb je meer dan één opdracht voor nodig. Dat red je dus niet in 10 sessies. Gelukkig niet, zou ik zeggen.
De cognitieve benadering van CBT spreekt mensen aan op de ratio. Daarvan hebben vele ES-patiënten genoeg, Die weten prima wat constructief gedrag is en wat niet. Die hebben ook meer dan genoeg doorzettingsvermogen om tijdelijk dat gewenste gedrag uit te voeren. Maar de bedoeling is juist niet om op doorzettingsvermogen je destructieve kerngedrag te onderdrukken. De bedoeling is om van binnenuit de eetstoornis niet meer nodig te hebben. En daar geloof ik bij CBT net niet in.
Wat mij betreft is CBT-T de zoveelste symptoomgerichte behandeling die best nuttige elementen zal hebben, maar die zéker niet de volgende holy grail in eetstoornistherapie moet worden. En die ook niet als zodanig gepresenteerd zou moeten worden. Ik vind dit soort ontwikkelingen (en gepresenteerde cijfers!) schadelijk voor de mensen die niet goed uit de voeten kunnen met zo'n behandeling. "Als het 75% lukt, dan faal ik toch als het mij niet lukt? En al helemaal als ik er meerdere behandelingen voor nodig heb die mij allemaal niet brengen wat haalbaar zou moeten zijn." En de zorgverzekeraar die geen andere (duurdere) behandelingen meer wíl vergoeden als dit soort cijfers aan hen gecommuniceerd worden.
Aan de presentator van zo'n behandeling zou ik willen meegeven dat je ook eens bij stil mag staan bij de gevaren van dit soort (ongeloofwaardig) optimisme voordat je zulke cijfers de wereld in slingert. Ook dat is je ethische verantwoordelijkheid als wetenschapper.
Zoals dat mensen met een eetstoornis prima weten wat ze moeten denken. En je het gevoel kan krijgen dat je faalt als je niet in 10 sessies van je ES af bent.
Dank daarvoor! Helemaal raak!
Uiteindelijk geloof ik dat wat écht nodig is voor herstel neerkomt op tijd, aandacht en ruimte om een vertrouwde behandelrelatie op te bouwen, waarin je eerlijk durft te kijken naar jezelf en de ander. Hoe snel dat gaat verschilt per persoon, maar bij mij begint dat pas na 10 sessies. En ik durf te wedden dat het voor de gemiddelde persoon met een eetstoornis niet veel minder is.
Neemt niet weg dat je m.i. voor zo'n titel ("Van je eetstoornis af in 10 behandelingen?") en de presentatie van zulke cijfers ("50% herstelt volledig en 25% gedeeltelijk") wel echt heel goed moet nadenken of je zorgvuldig genoeg rekening houdt met die opzetafhankelijke resultaten. Zelfs als je de nuance in je presentatie wel hebt gebracht, moet je er ook rekening mee houden dat die nuance makkelijk verdwijnt en de controverse overblijft. Daar kunnen mensen makkelijk mee aan de haal.
Wat iemand hierboven ook al zei: personen met een ES ontbreekt het niet aan intelligentie. Ik kan prima logisch redeneren en kan tevens goed reflecteren. Maar daarmee ben ik niet van mijn mentale problemen af.
Over protocollen gesproken... Wat mij persoonlijk verontwaardigde was dat je per se tijdens therapie moet worden gewogen. Als je zegt dat je dat niet prettig vindt (ik had een gezond gewicht) wordt er gedreigd met 'Dan kunnen we je niet behandelen'. Terwijl ik er geen probleem mee had om dat wekelijks thuis te doen, maar dat vonden zij dan weer een enorm probleem. Ik had het idee dat ik niet van de ES af zou komen binnen 20 sessies en volgens het behandelprotocol, en ben daarom gestopt. Waarop werd gezegd je mag je altijd weer aanmelden als je gemotiveerd bent. Nou, nee bedankt.
Dat wil niet zeggen dat deze aanpak niet werkt voor anderen, of zelfs voor de meesten? Maar waar in therapieland is er een alternatief voor de 'rest'? Ik vraag me af of de (individuele) patiënt wel voorop staat met een one size fits all benadering.
Dat gezegd hebbende: ik bedoel het niet als aanval, maar heb zo mijn vraagtekens over hoe het eraan toegaat in de ggz en met de zorgverzekeraars.
Het is mooi als het iemand wél helpt, maar voor mij was het zonde van mijn tijd. Niets uit kunnen halen helaas
Ik heb 5 jaar geleden een andere behandeling gehad dat was een traject van 2 jaar en dat heeft helemaal niet geholpen, het heeft me alleen maar verder de eetstoornis in gedreven en bij de CBT-E behandeling merk ik echt wel verschil, de eetstoornis is minder actief aanwezig. Ik heb hier samen met de psychologe waar ik in behandeling was voor gekozen.
Hoe zou ik met name dat tweede zinsdeel moeten lezen in combinatie met de gevleugelde uitspraak: "Een eetstoornis gaat niet over eten". Is de "achterliggende problematiek" dan geen onderdeel van de eetstoornis? Ik weet dat een eetstoornis een symptoomgerichte diagnose is, maar waarom zou je de behandeling daarvan grotendeels willen loskoppelen van achterliggende problematiek, als "een eetstoornis niet over eten gaat"?
Goede vraag! Dat is eigenlijk ook waarom ik 'de rest' zo tussen aanhalingstekens heb staan. Omdat ik het zelf ook gek vind om het een rest te noemen, want het is juist de kern van het probleem. Maar aan de andere kant is het ook wat naar voren komt als de eetstoornis meer aan de kant is. Een eetstoornis gaat in de kern niet over eten, maar in de symptomen wel.
Ik ga even heel goed zoeken naar m'n woorden nu, want soms vind ik het ook lastig om te omschrijven, maar als je meer vragen hebt na dit bericht mag je ze zeker stellen! ;-)
Ik heb deze therapie natuurlijk niet ontwikkeld en er ook geen onderzoek naar gedaan. Ik heb echter gedeeld wat in de lezing werd gedeeld en ik vind het heel goed en interessant om jullie reacties te lezen (@iedereen). Tof dat op deze manier het gesprek zo kan ontstaan. Dat is ook waar een NAE dag voor bedoelt is, om er over te praten, ervaringen te delen. Dus heel waardevol dat dat zo kan worden doorgezet onder deze blog!
Ik denk dat door zo de symptomen van de eetstoornis aan te pakken, je eigenlijk als snel blootlegt waar het echt over gaat en dat dat ook besproken wordt in de therapie. Zo is het bij mij ook gegaan met cognitieve gedragstherapie (maar dan niet in tien sessies zoals hier omschreven). Ik denk zeker dat - zoals ook in de reacties wordt benoemd - het dan veel uitmaakt hoe complex die achterliggende problematiek is.
Je zou misschien wel kunnen zeggen hersteld te zijn van de eetstoornis als die symptomen weg zijn, maar bijvoorbeeld nog wel een trauma of andere omliggende problematiek te hebben waar je dan weer een andere therapie voor moet hebben. Maar dat de eetstoornis dan dus geen rol meer speelt of een klein genoege rol om verder te kunnen?
Of het voor iedereen werkt eerst die eetstoornis (helemaal) los te laten voordat je verder gaat met het achterliggende lijkt mij niet. Want de eetstoornis biedt ook bescherming en dan moet het misschien meer gelijktijdig of juist eerst een stukje in dat achterliggende voordat je weer stapjes in de eetstoornissymptomen kan zetten. Ik heb niet genoeg kennis of ervaring over verschillende behandelmethodes daar echt iets feitelijks over te kunnen delen. Wellicht een ander die dit leest wel?
Maar elke weg kan voor iedereen weer zo anders zijn en dat is helemaal goed natuurlijk.
Hoop dat dit een beetje antwoord geeft op je vraag!