Met knikkende knieën nam ik plaats naast mijn vader op de bank; hij was het nieuws aan het kijken. Hij vond het al erg vreemd, want dit deed ik eerder niet. Ik deed wel meer dingen eerder niet. Ik was veranderd en dat had iedereen door, maar uitleggen wat er aan de hand was lukte mij niet. Ik stond een aantal keer op het punt, maar de woorden 'ik heb een eetstoornis, denk ik' kwamen niet zo makkelijk uit mijn mond. Dit kwam ook omdat ik een vertaalslag moest gaan maken. Ik ben Afghaans en ik sprak daardoor weinig Nederlands met mijn ouders. Ik heb Google Translate geraadpleegd, maar ook daar werd ik alles behalve wijzer van. Het moest gaan neerkomen op mijn uitleg en dat zal zijn eerste associatie zijn met een eetstoornis. Als het er maar goed uitkomt…

Farah is sinds 2021 gastblogger bij Proud2Bme. Ze blogt onder andere over haar ervaringen met eergerelateerd geweld, trauma's, opgroeien in een instelling als minderjarige en hoe ze contact heeft verbroken met haar familie. Je vindt al haar blogs via de tag 'Farah blogt'.

Ik groeide op in een conservatief gezin waarin mijn ouders mij vaak vertelden hoeveel last zij hadden gehad van de oorlog. Hoe zij hun lief en leed hebben achtergelaten om mij en het gezin een goed leven te geven. Ik kon heel erg meeleven met alle tragedie die zich voordeed in hun leven, maar tegelijkertijd rustte er daardoor een last op mijn schouders. Ik moest het gaan maken in deze maatschappij. Ik moest mijn ouders trots gaan maken en laten zien waar ze het voor deden. Nu - vele jaren later - kan ik terugkijken en medelijden krijgen met het feit dat ik op mijn achtste moest huilen toen ik een ‘matig’ had voor woordenschat. Ik was slechts een kind. En bovendien is een matig op woordenschat niet gek als je niks anders dan Afghaans spreekt thuis. Hoe vaak ik mijn moedertaal ook sprak, ik kon ‘eetstoornis’ niet vertalen.

Bron foto

"Papa, ik heb binnenkort een afspraak op school, want eh, ik eet niet goed en ze maken zich zorgen." Ik zag zijn blik veranderen en ik vulde snel aan: "Maar geen zorgen, het komt vast goed, ze overdrijven gewoon!" Het volume van de tv ging omlaag, net als mijn stem en mijn hoofd. Mijn hartslag en ademhaling gingen daarentegen hoger zitten. Mijn vader reageerde gek genoeg erg kalm en begreep mijn paniek niet zo goed, want hij begreep nog steeds niet wat ik precies bedoelde. Ik bagatelliseerde de situatie automatisch en deed mezelf daarmee tekort. Ze overdreven op school niet, want ik zag er nou eenmaal slecht uit en ik was gewoon op. Mijn vader zei dat ik beter moest gaan eten en met 'ja' en 'amen' vertrok ik naar mijn kamer toe. Niet wetende dat ik zojuist een zaadje had geplant voor een discussie.

Een aantal dagen later zat ik op school met mijn ouders en met de schoolarts. Ik weet nog precies wat ik droeg, want ik keek enkel naar beneden. Ik telde de stippen op mijn rok en keek van de grond naar de klok. De schoolarts legde de ernst van de situatie uit en ik zag mijn beide ouders geschrokken toekijken. Een bloedonderzoek, therapieën, regelmatige controles en commitment vanuit mij en mijn ouders. Mijn ouders begrepen er niks meer van; waarom zou hun dochter hen zoiets aandoen? Na de afspraak gingen mijn ouders naar huis toe en ik was nog op school voor mijn laatste lesuren. Ik zat er met mijn hoofd niet bij, want ik wilde niet naar huis toe. Ik was bang voor de confrontatie thuis. 

Achteraf gezien denk ik dat er best wel wat zaken zijn geweest die ik anders had kunnen aanpakken om het mezelf makkelijker te maken. Hierbij een aantal tips:

• Bespreek - voordat je het je ouders vertelt - met een hulpverlener (maatschappelijk werker, schoolarts, mentor, docent) dat je ouders eetstoornissen totaal niet kennen en maak een plan zodat jullie beide hetzelfde zeggen straks bij een afspraak. Benoem je angsten en zorgen.
• Neem een moment met alle mensen thuis die het moeten weten; dus bijvoorbeeld je beide ouders. Dit bespaart je twee keer uitleggen. Tenzij je veel beter met één van de twee kan, want dan kan je ook de ander vragen om je te ondersteunen.
• Bagatelliseer de situatie niet tegenover je ouders, want ze komen het wel te weten. Elke vorm van eetprobleem of eetstoornis is serieus en je doet jezelf en je ouders tekort als je het mooier maakt dan dat het is.
• Als je de tijd hebt, kun je van tevoren het onderwerp al inleiden en wat vertellen over bijvoorbeeld een documentaire die je hebt gezien over eetstoornissen. Doe dit dan laagdrempelig en kijk hoe ze erop reageren. Dit kan je weer reflecteren met eventuele betrokken hulpverlener(s).
• Ik weet uit ervaring dat mijn ouders er baat bij hadden om met mensen te praten uit een soortgelijke cultuur en wellicht ook eenzelfde taal, want op het moment dat iets emotioneel wordt zal je toch altijd afwijken naar de taal die je het beste ligt. Je gevoel is niet zo snel meertalig. Vraag of er een tolk geregeld kan worden of of je gekoppeld kan worden aan iemand die de gewenste taal spreekt.
• Plan zo snel mogelijk na het vertellen een fysiek gesprek in of vertel het pas bij het gesprek als er mensen bij zijn die ook direct kunnen ondersteunen als het je niet lukt. Er is niks mis mee om om hulp te vragen.
• Heb iets klaarstaan om te doen nadat je het hebt verteld; zo kijk je toch ergens naar uit. Ga bijvoorbeeld om 15:00 uur afspreken met een vriend(in) en vertel het om 14:15 uur, dan kunnen er geen lange discussies plaatsvinden en krijgen beide partijen tijd om het te laten bezinken.
• Ouders zijn geneigd zich schuldig te voelen en dit is vaak nergens voor nodig. Benoem dit ook: "Het is mijn probleem en ik wil jullie hulp als mijn ouders, het is niet jullie fout. Ik wil ook graag dat ik mij snel beter voel."
• Vraag je ouders of het tussen jullie kan blijven voor nu. Ik weet namelijk nog goed hoe de mannen binnen de familie snel betrokken werden bij de kleinste dingen om mij te vertellen dat wat ik doe niet goed is. Dit is best wel een groot cultureel probleem, want het kan heel intimiderend zijn en zo hoor je je niet te voelen. Er is al genoeg aan de hand.

Uiteraard is elke situatie anders, maar de boodschap die ik iedereen wil meegeven is: bespreek je zorgen en geef je grenzen aan. Ik bleef vaag over mijn angsten en daardoor konden mensen er amper op inspelen. Ik was bang mijn ouders zwart te maken, want ik hield van ze. Maar onthoud dat dit niks met ‘houden van’ te maken heeft. Het heeft te maken met jou: jouw welzijn, jouw zelfbeeld, jouw gevoel. Het is niet hun fout, want zij zullen het ongetwijfeld net zo moeilijk vinden als jij. Iedereen uit zich anders en openheid was bij ons thuis niet een heel bekend begrip, er was veel taboe. Door hierin mee te gaan verbetert er niks. En ik gun het je om beter te worden en de hulp te krijgen die je verdient. Nee, je bent niet alleen, hoe eenzaam het ook voelt. Doe dit in belang van jezelf, je broertjes en zusjes, alle generaties na ons, want ‘niks is belangrijker dan je gezondheid’, zoals mijn vader mij altijd vertelde.

Is er bij jou thuis een andere taal en/of cultuur?

Deze blog kwam oorspronkelijk online in 2021

Kom bij Proud2Bme gratis en anoniem in contact met lotgenoten, ervaringsdeskundigen, psychologen en dietisten. Op ons forum kun je jouw verhaal delen en/of vragen stellen. Ook kan je dagelijks met ons chatten (de agenda vind je hier). Wij staan voor je klaar.