Hoewel een persoonlijkheidsstoornis het soms onmogelijk en pijnlijk maakt om lief te hebben, maakt het je geen slecht mens. Dat doet niets af aan de pijn en ellende die het kan veroorzaken. Een partner of ouder met een persoonlijkheidsstoornis, in welke vorm dan ook, kan veel psychische schade veroorzaken. Dat is niet iets om licht over te denken. Wel denk ik dat er twee slachtoffers zijn. Twee slachtoffers van een stoornis die zich afsluit voor emotie en liefde. Een stoornis waarin de behoefte naar status en erkenning de behoeftes van anderen overschaduwt. Twee partijen die ongelofelijk kwetsbaar zijn en beide de juiste hulp verdienen. 

"De narcistische persoonlijkheidsstoornis is een persoonlijkheidsstoornis die wordt gekenmerkt door een overdreven gevoel van eigenwaarde, een sterke behoefte aan bewondering en een laag inlevingsvermogen. De stoornis kan worden gezien als de pathologische vorm van narcisme"

Net zoals met een antisociale -of borderline persoonlijkheidsstoornis, is het iets dat je hebt. Je krijgt het erbij, bovenop je eigen karakter. Dat is iets waar je niet om hebt gevraagd en toch zo verweven is met alles wat jij bent en doet. Iemand met narcisme kan eigenlijk niet goed met zichzelf omgaan en kan dit tegelijkertijd niet onderkennen. Hierdoor loopt iemand nog verder vast in de omgang met anderen. De pijn, het verdriet, het onbegrip. Zelf ondervindt die persoon hier ook hinder van. 

It’s lonely at the top. Dit spreekwoord vind ik goed passen bij een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Het is alleen en eenzaam als je er echt van overtuigd bent dat anderen minderwaardig aan jou. De strijd die gevoerd moet worden om altijd de beste te blijven, ten koste van alles. Niet de rust of het vertrouwen kunnen vinden dat anderen misschien ergens beter in zouden kunnen zijn en dat dit niets af doet aan hun eigen kwaliteiten. Niet de rust of het vertrouwen kunnen vinden dat het oke is. Niet voordat de strijd gestreden is. Wat moet het eenzaam voelen als iedere persoon een bedreiging vormt die jou van de troon kan stoten. 

De leegte die je voelt wanneer je binding en intimiteit afhoudt, maar aan alles voelt dat anderen dit wel van jou verlangen. Ik stel mijzelf wel eens de vraag; wat moet er gebeurd zijn, dat aanzien zo belangrijk is geworden? Waarom is het niet belangrijk dat het samen leuk zou kunnen worden? Het uitvergroten van het zelfbeeld diende als copingstrategie en kan de reden zijn dat iemand hier zijn leven lang last van blijft houden. Ooit heeft daar een ongelofelijke onzekerheid gezeten die verhuld moest worden en is dat narcistische masker bijna niet meer te onderscheiden van de persoon zelf. Een masker dat meestal het gevolg is van een traumatische gebeurtenis, misbruik of verwaarlozing. 

Mensen die lijden aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis zijn in meer of mindere mate ongevoelig voor oxytocine, ook wel het ‘knuffel-hormoon’ genoemd. Een hormoon dat een belangrijke rol speelt bij het vermogen om ons te binden en plezier kunnen beleven bij het hebben van sociale contacten. Voor mij zijn connectie, verbondenheid en kwetsbaarheid bijna een eerste levensbehoefte geworden. Het geeft mij voldoening en speelt een hoofdrol in het ontvangen van liefde. Als ik dit weg zou nemen? Als ik niet in staat zou zijn om deze behoeftes op deze manier te voelen en te vervullen? Wat zou ik aangrijpen om dezelfde mate van voldoening en bestaansrecht te bereiken? 

Je kan het iemand niet kwalijk namen, ook al is die persoon wel de directe oorzaak van de ellende waar jij doorheen moet. Je bent boos, verdrietig en misschien compleet gebroken. Pijn die er mag zijn. Tegelijkertijd is de onmacht er aan beide kanten. Emoties kennen geen veilige weg en jezelf hiervoor volkomen afsluiten, en daarmee jezelf dus afsluiten van een persoon, lijkt de enige oplossing. Het is de enige weg die je kent. 

Wanneer de narcistische persoonlijkheidsstoornis extreme en onberekenbare vormen aanneemt is hulp vaak de enige manier om de relatie te kunnen herstellen of überhaupt mogelijk te maken. Wanneer je leeft met een partner of familielid die deze stoornis heeft, is het erg moeilijk om hier verandering in te krijgen. Herstellen van narcisme is erg lastig, maar niet onmogelijk. De grote, allesomvattende onzekerheid die hierachter zit is moeilijk te vangen en voor die persoon vrijwel onmogelijk om te erkennen. Als alles in het teken staat van de waardering die van anderen moet komen, zelfs als je dat eigenhandig die kant op moet sturen, is er bijna geen kans op een fijn leven. Met de juiste, intensieve therapie kan iemand zich bewust worden van het gebrek om zich in de ander in te kunnen leven. Het besef kan groeien dat iemand hier altijd extra moeite voor zal moeten doen. Het zal alleen nooit aangeleerd kunnen worden zoals bij anderen. Niet uit onwil, maar uit onvermogen. 

Veel narcisten zullen echter niet snel naar hulp zoeken. Behandeling is zwak. Het is toegeven aan een zwakte die misschien al jaren uit het leven verbannen is. Zwakte waar niet aan toegegeven mag worden. Zwakte die wij misschien allemaal wel herkennen. Misschien is het verlangen om te veranderen er wel, maar is het zo verweven met de angst om verlaten te worden, dat het altijd makkelijker is om die stap voor een ander te maken. Het leven is niet zinloos zolang er mensen zijn om jouw bestaan te erkennen. Om jouw persoonlijkheid te erkennen, die door de grootsheid lelijk is geworden. Zonder mensen is het leven zinloos. Eenzaam in het middelpunt.

Net zoals ieder ander mens heeft iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis ook goede en mooie kanten. Met een scherp gevoel voor humor kan diegene ineens verrassend uit de hoek komen. Ook kan iemand grenzeloos ambitieus zijn. Hierbij weet die persoon vaak meteen hoe het beste te werk te gaan en hoe anderen hierbij betrokken kunnen worden. Wanneer er iemand nodig is om een praktisch probleem op te lossen past deze rol vaak als een jas en zal die persoon zichtbaar stralen. Hij of zij is van belang geweest en deed ertoe. Dat is het ultieme geluk. 

Nogmaals, een narcistische persoonlijkheid ben je niet, dat heb je. Je bent ook nog steeds je eigen persoonlijkheid, je eigen karakter. Al het moois en goeds wat daarbij hoort, dat blijft van jou. Het zal soms overschaduwd worden, door alles waar je tegen vecht en alles wat je in stand probeert te houden, maar je bent geen slecht mens. 

Ik denk dat niemand begrip hoeft op te brengen voor het slechte gedrag dat mensen kunnen vertonen, of dat nu het gevolg is van een persoonlijkheidsstoornis of niet. Waar ik op uit ben, is begrip voor de pijn die erachter zit. Die pijn, die voor iedereen anders is en op een andere manier naar de oppervlakte komt. Die pijn, die tegelijkertijd zo pijnlijk herkenbaar is. Die pijn verdient ook een stem.

Bron: pixabay, freestocks