Waarschuwing: de volgende blog is heftig en kan triggerend zijn. Gisteren was er tijdens het jaarlijkse eetstoornis (NAE) congres een debat over het wel of niet toepassen van dwang in de behandeling van eetstoornissen. Dr. Chaim Huyser, behandeldirecteur en kinder- en jeugdpsychiater van De Bascule en drs. Isis Elzakkers, psychiater Altrecht Eetstoornissen Rintveld, hielden beiden hun pleidooi. Chaim was tegen dwangbehandeling en Isis was voor dwangbehandeling. Vooraf vertelden twee ervaringsdeskundigen hun verhaal (tekst in grijs).

'Een opname in de kliniek had me niet geholpen. Het lukte me niet om te eten wat ik moest eten. Mijn angst voor het aankomen was te groot. Mijn gewicht daalde naar een gevaarlijk laag gewicht en tegen mijn wil in werd ik met een rechterlijke machtiging opgenomen. Opnieuw weigerde ik te eten en trok ik keer op keer mijn sonde eruit. Verplegers raakten geïrriteerd door mij en vonden dat ik niet zo lastig moest doen. Ik zou willen dat ik dat kon, maar alles in mij schreeuwde nee tegen het eten. Ik mocht niets eten, ik verdiende geen eten. En toen werd ik vastgebonden en in mijn eentje in een kamertje van 2 bij 3 meter op een bed gelegd....'

bron foto

De argumenten die door Isis werden genoemd VOOR dwangbehandeling kwamen neer op:

• Uit onderzoek blijkt dat dwang op korte termijn een positief effect heeft, evenveel effect als behandeling zonder dwang
• Wanneer je bij iedere andere ziekte bijna dood gaat, wordt er ook ingegrepen. Als je accuut in het ziekenhuis belandt met een levensbedreigende ziekte, zal - ookal roep jij, nee niet doen! - alles worden gedaan om jou in leven te houden.
• Regelmatig zijn cliënten achteraf blij dat er is ingegrepen. 'Zonder dwang had ik hier niet meer gezeten'

'Mijn polsen waren vastgebonden aan het bed en om mijn middel zat een zweedse band. Het zat heel strak. Opnieuw werd een sonde ingebracht. Ik voelde me vreselijk en als ik in die tijd nog kon huilen had ik niet meer kunnen stoppen. Ik voelde me waardeloos en alleen. Ik lag daar alleen in dat kamertje, zonder iemand, met een sonde in mijn neus. Ik wilde het niet, ik wilde niets eten, ik mocht geen eten. Mijn lichaam was er zo slecht aan toe dat ik nauwelijks nog de kracht had om op mijn zij te gaan liggen, om mijn armen op te tillen. Een oerkracht in mijn zorgde er echter voor dat ik met mijn tanden de sonde er toch wist uit te trekken. Mijn polsen wurmden zich uit de banden en los was ik...'

De argumenten die door Chaim werden genoemd TEGEN dwangbehandeling kwamen neer op:

• Hij vergeleek dwangvoeden met het onmenselijk dwangvoeden van ganzen voor het verkrijgen van een grote lever voor restaurants
• Dwangbehandeling zorgt voor een trauma: dwang -> geweld -> trauma

De andere ervaringsdeskundige vertelt:

• Wanneer je overgaat tot dwang leg je de verantwoordelijkheid voor herstel volledig bij de arts, dat is juist niet goed
• Patiënten zijn angstig, hier moet niet op worden gereageerd met dwang.
• Door dwang haal je al het menselijke contact tussen behandelaar en cliënt weg.
• Op korte termijn heeft het wellicht een positief effect, maar op lange termijn weten we dat helemaal niet.

Hierna ontstond het debat door reacties vanuit de grote zaal. Er werd gereageerd door professionals uit het vak en door cliënten en ervaringsdeskundigen.

Een jonge vrouw gaf eerlijk toe vroeger wel te hebben verlangd naar een dwangbehandeling. Dat was toch iets bijzonders en je kreeg dan extra veel aandacht en je had zelf geen enkele verantwoordelijkheid meer. Ze had het idee dat dit verlangen zeker bij meer cliënten leefde.

Ook komt duidelijk naar voren dat dwang af en toe wellicht nodig is, maar dat het gaat om de manier waarop. Er moet niet onmenselijk en respectloos worden omgegaan met de cliënt omdat deze wordt gezien als lastig.

'Juist die ene verpleegkundige die wel echte interesse toonde, die wel sympathiek was, juist voor die ene persoon wilde je nog wel een keer je best doen. Maar als het lag aan al die andere verplegers die minachtend en kil met mij omgingen, dan had ik allang opgegeven'

'Met zes man sprongen ze bovenop me. Ik hoorde een verpleger tegen een andere zeggen dat hij me een lastig kind vond. Mijn zelfwaardering was al extreem slecht, maar dit soort opmerkingen en deze omgang met mij bracht het tot het nulpunt. Ik was niets waard, waardeloos. Ik kreeg een spuit en opnieuw werd de sonde ingebracht. De banden werden strakker om mijn polsen gebonden, iedere keer weer, de pijn was vreselijk.'

Verschillende standpunten worden hierna naar voren gebracht. Een jonge vrouw geeft aan juist positieve ervaringen te hebben gehad met haar RM bij de PAAZ omdat daar veel meer individuele aandacht was en achter de eetstoornis werd gekeken. Een andere jonge vrouw zegt dat dwangopname het levensgevaar weghaalt, maar niet de lijdensdruk en dat je erna dus net zo ver van huis bent. Een man zegt dat hij als vader wanneer zijn kinderen weigeren iets te doen soms ook even dwingend moet ingrijpen en dat dit dus soms ook in andere situaties nodig is.

Een vrouwelijke kinderarts vertelt dat dwang voor beiden partijen (het kind en de hulpverlener) soms traumatisch is, maar dat wanneer een kind blijft weigeren en in levensgevaar is er soms geen andere optie meer is. Er zijn geen mooie manieren van dwang! Tot slot komt naar voren dat bij dwangbehandeling altijd een gespecialiseerd team nodig is om om te gaan met de angsten van de cliënt.

Aan het einde van het debat werd gevraagd wie VOOR en wie TEGEN dwangbehandeling is bij eetstoornissen. Een overgrote meerderheid van de zaal blijkt voor dwangbehandeling te zijn wanneer een levensbedreigende situatie zich voordoet.

'Dit gebeurde allemaal in 2010 en nu, nu sta ik hier. Ik kan nauwelijks geloven hoe ver ik inmiddels ben gekomen. Het gaat goed met me, ik ben gezond en gelukkig.'