Is de Schijf van Vijf onzin?

 

Wie op het internet op zoek gaat naar wat nou eigenlijk het meest gezonde dieet is, zal op een hoop verschillende soorten berichten stuiten. Af en toe zie je door de bomen het bos niet meer en lijkt alles elkaar tegen te spreken. Dat kan best ingewikkeld zijn als je al worstelt met eetproblematiek. Tijdens mijn eetstoornisbehandeling is altijd uitgegaan van de Schijf van Vijf, maar op het internet wordt het Voedingscentrum regelmatig in twijfel getrokken. Is de Schijf van Vijf nou wel of geen onzin?

Laat ik vooropstellen dat ik geen wetenschapper, diëtist of voedingsdeskundige ben. Ik heb geen wetenschappelijk onderzoek gedaan naar dit onderwerp en kan enkel oordelen vanuit mijn eigen ervaringen. Toch speelt ook bij mij de vraag of de Schijf van Vijf wel of geen onzin is. Een vraag die best wat onzekerheid kan veroorzaken bij eetstoornisherstel. Daarom denk ik dat het goed is om op deze vraag in te gaan; te spreken over hoe ik dit heb ervaren en hoe ik hierover denk.

Wat is het Voedingscentrum en de Schijf van Vijf? 

Het Voedingscentrum wordt gefinancierd door de Nederlandse overheid en geeft voorlichting over voedsel en voeding. Onderwerpen als recepten, duurzame voeding, voeding voor specifieke groepen mensen, voedselveiligheid, maar ook De Schijf van Vijf komen aan bod. De Schijf van Vijf is een door het Voedingscentrum ontworpen basis van een gezond voedingspatroon. Het is samengesteld op de adviezen van de Gezondheidsraad, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en het Milieu en diverse experts. De naam zegt het eigenlijk al een beetje, maar de Schijf van Vijf gaat uit van 5 groepen voedingsmiddelen die je dagelijks nodig hebt.

1. Groente en fruit
2. Smeer- en verbeidingsvetten
3. Vis, peulvruchten, vlees, ei, noten en zuivel
4. Brood, graanproducten en aardappelen
5. Dranken

Wie volgens de Schijf van Vijf eet, zou voldoende energie, voedingstoffen, vitamines en mineralen binnen moeten krijgen. Niet te veel en niet te weinig. De Schijf van Vijf gaat al een tijdje mee, namelijk sinds 1953, maar is wel een aantal keer herzien. De wereld, onze supermarkten en de kennis over voeding verandert continu, dus het is logisch dat er zo nu en dan een aanpassing in komt. De laatste aanpassing van de Schijf van Vijf was in 2016. Vaste vetten worden niet meer aangeraden, zachte- en vloeibare vetten wel. Ook wordt aangeraden om minder dierlijk en meer plantaardig te eten en tot slot wordt aangeraden minder suikerhoudende dranken te drinken.

Op de website van het Voedingscentrum staat aangegeven wat allemaal binnen de Schijf van Vijf valt. Ook kun je vinden wat niet binnen de Schijf van Vijf valt. Toen ik dit voor het eerst zo zwart op wit zag, schrok ik best een beetje. Al die dingen die niet in de Schijf van Vijf zitten, at en eet ik namelijk heus weleens. Dat is niet erg, want het is niet verboden om buiten de Schijf van Vijf te eten. Je mag heus wel een glaasje cola, roomboter op je brood, een kroket of roomijs nemen. Maar beter niet te veel en niet te vaak. Het is een beetje wat wij hier ook weleens zeggen in blogs, video's of op het forum: af en toe iets buiten de Schijf van Vijf kan heus geen kwaad. Geniet daar vooral van! Volgens de Schijf van Vijf mag je 3 tot 5 keer per dag iets kleins en 3 keer per week iets groots buiten de Schijf van Vijf.

Richtlijnen en gemiddelden

Zoals het in de Schijf van Vijf staat, heb ik het ook tijdens mijn eetstoornisbehandeling geleerd. Hier werd uitgegaan van de basis eetlijst, die weer gebaseerd is op de Schijf van Vijf. Dit was voor mij een prettige houvast, die als goed en genoeg voelde voor mijn lijf. Net als de basis eetlijst is de Schijf van Vijf een richtlijn voor een gemiddeld, gezond persoon. Ik zeg bewust dat het een richtlijn is. Kijk hierin vooral wat voor jou prettig is en waar jij waarde aan hecht. Je mag hier best een beetje los mee omgaan. Voor mij konden 'eetregels' echt een valkuil zijn voor een obsessieve relatie met eten. Misschien voor je lijf niet altijd een probleem, maar voor je hoofd allerminst gezond.

Daarnaast is niet iedereen een gemiddeld en gezond persoon. Er bestaan altijd uitzonderingen. Als jij een voedselallergie, bepaalde ziekte of ongezond gewicht hebt, kan het best zijn dat de Schijf van Vijf voor jou niet ideaal is. Twijfel je of jij een allergie hebt? Zie je door de bomen het bos niet meer? Heb je moeite met aankomen of juist met afvallen? Heb je het idee dat je tekorten hebt? Voel je je lichamelijk niet goed zonder dat je een goede reden kan vinden? Raadpleeg dan eens een arts of diëtist om uit te zoeken wat er speelt en wat voor jou wel goede voeding is.

Of de Schijf van Vijf onzin is?

Oordeel zelf, zou ik zeggen. Er zullen altijd mensen zijn die de Schijf van Vijf onzin vinden. Misschien omdat ze de overheid niet vertrouwen of omdat ze zelf andere ervaringen hebben, misschien omdat ze ooit een onderzoek hebben gedaan of iets hebben gelezen dat iets anders uitwees. Ik denk zelf dat als je naar dat soort dingen op zoek gaat, je altijd wel iets vindt en het antwoord nooit echt duidelijk wordt. Naar mijns inziens is de Schijf van Vijf een goede basis en het Voedingscentrum een betrouwbare bron. Als je ergens aan twijfelt of er niet uitkomt, zal ik altijd aanraden om een diëtist raad te plegen.

Tot slot denk ik dat gezond eten ook betekent dat je eet met gezonde gedachten. Zonder angsten, zonder obsessies, zonder constant vergelijken en zonder extremen. Dit is ook iets om naartoe te werken en komt kijken bij het aanleren van een bepaald eetpatroon. Worstel jij met een eetstoornis of eetproblemen? Spreek je hier dan eens over uit naar je omgeving, of zoek hulp van een arts of psycholoog. Wil je meer lezen over wat gezond/normaal eten is? Bekijk dan eens deze blog

In hoeverre eet jij volgens de Schijf van Vijf? 

bron: www.voedingscentrum.nl
fotografie: unsplash

 

Gerelateerde blogposts

Reacties

Inger - Maandag 12 augustus 2019 13:22
Nee, ik kan door mijn prikkelbare darm syndroom heel slecht tegen niet oplosbare vezels waardoor (teveel) granen mij echt ziek maken. De aanbevolen hoeveelheid brood, tarwe e.d. is voor mij dus niet haalbaar en in alle periodes dat het mij lukt volwaardig te eten vervang ik dit door andere producten. Hiermee loop ik ook geen tekorten op qua vitaminen of mineralen. Ik geloof zelf dus niet helemaal in de schijf van 5, maar denk wel dat het een goede richtlijn is.
E - Maandag 12 augustus 2019 14:09
Voor mijn eetstoornis was dit een onwijze trigger.Bijna alles valt buiten de schijf van vijf .Vleesvevanger te zout en soja niet goed enzovoort.Ik ben intolerant ,maar volgens hun was de plantaardige vervanging niet goed .Ik probeer hem te volgen ,maar het word al snel lastig.Wat gebeurt er als maakte hier een mooi filmpje over.Dit heeft wel mijn ogen geopend.
egel - Maandag 12 augustus 2019 14:32
Kan het zijn dat in België de schijf van 5 vervangen is door de voedingsdriehoek (met bijhorende rode cirkel waar je zo weinig mogelijk van moet eten)? Mijn diëtiste sprak daar nl over.
egel - Maandag 12 augustus 2019 14:35
een kleine aanvulling: mijn eetstoornis nam die rode cirkel te letterlijk want "zo weinig mogelijk", daar maakt zij natuurlijk "niets" van. Vandaar dat mijn diëtiste het aangepast heeft voor mij:elke dag minstens 1 tussendoortje uit de rode cirkel en daarvan genieten.
marleen - Maandag 12 augustus 2019 17:29
Ja hoor. Dat is zo. En het is in principe de actieve voedingsdriehoek, met nog een laag beweging bij ook , en water ook. En dat moet dan 'meer' (ook een tricky one voor als je een eetstoornis hebt natuurlijk).
Sowieso bekijk ik die dingen zo weinig mogelijk , ik weet zelf wel wat ik nodig heb, mijn lichaam geeft dat ook wel aan... en het is belachelijk om adviezen te geven in termen van 'meer' of 'minder' als je niet weet wat het uitgangspunt is
Anoniem - Maandag 12 augustus 2019 15:01
Ik vind het moeilijk.. Door mijn eetstoornis denk ik dat ik minder nodig heb dan andere.. En van mijn dietits heb ik nutridrink gekregen voor aanvullend voeding.. Ik vind het echt moeilijk..
Pien - Maandag 12 augustus 2019 16:30
Ik snap niet zo goed dat wij in behandeling 3 x p.d. evergreen, milkbreak etc moesten eten en als beleg was er voor vega’s alleen jam, stroop, hagel en pasta. Dat is toch totaal niet schijf van 5 proef? En dan ook nog pakjes sap....
Pien - Maandag 12 augustus 2019 16:36
Maar hummus is ook verkeerd tenzij je het zelf maakt, en vleesvervangers op brood is ook slecht. En als je dan niet vega bent mag je bijna alleen kipfilet en 20+ kaas eten. Nou tip: download de ‘ik kies gezond’ app van het voedingscentrum vooral niet, boodschappen doen werd pure horror!!!
E - Maandag 12 augustus 2019 17:06
Precies dit,al het beleg wat ik smeerde was ineens een weekkeuze.Teveel zout of suiker het kan ook te overdreven
C - Maandag 12 augustus 2019 19:07
Sluit ik me ook bij aan! Ik kijk liever niet op hun site, zelfs nu ik hersteld ben. 1 uitzondering: ze hebben een overzichtelijk lijstje met wat je niet mag eten als je zwanger bent. Dat komt nu goed van pas.
Lieke - Maandag 12 augustus 2019 18:59
Ik denk dat de schijf voor 5 een goede richtlijn kan zijn voor mensen die weinig van (gezonde) voeding afweten. Het probleem is echter dat het juiste doelpubliek niet altijd wordt bereikt. Door de eetstoornis zijn we vanzelf al erg bewust en gefocust op eten en is onze kennis erover groot. Dan kan deze schijf eerder voor ongerustheid zorgen of in het extreme getrokken worden. De mensen waarop wordt gemikt en die er baat bij zouden kunnen hebben, worden moeilijker bereikt omdat ze er spontaan minder interesse voor hebben.
A. - Dinsdag 13 augustus 2019 11:02
Ik denk dat het een basis lijst kan zijn voor gezonde mensen, die ook weten dat het slechts een voorbeeld is en geen dwangbuis.
Maar voor een HELEBOEL mensen is het gezond omgaan met eten al lang vervaagd. Ook eten mensen zo anders in deze tijd, niet zo regelmatig of *netjes"op gezette tijden zoals wordt aangenomen in de lijsten.
Ik heb de lijsten links laten liggen,: door mijn darmklachten moet ik luisteren naar mijn lichaam, er is geen enkele lijst dat voor mij werkt en eigenlijk geldt dat wel voor elk mens.
Toch, er moet toch ergens een richtlijn zijn en wat een mens zo ongeveer nodig heeft om goed te kunnen functioneren?
Er zou wat meer variaties in bedacht kunnen worden net als bij proud2bme bijvoorbeeld.
Het blijft toch een moeilijk iets,je kunt net zo gezond zijn als je ne niets van die hele schijf van 5 aantrek en op een andere manier eet.
Ik heb ook gehoord dat zij overal het benodigde aantal calorieen te laag hebben berekend en dat mensen in feite meer nodig hebben dan wat er wordt aangegeven en zich schuldig gaan voelen als zij meer eten!
Hallo dieet - industrie ! ☹️
Miauw - Maandag 12 augustus 2019 22:03
De schijf van vijf is pure horror. Je mag dan helemaal niks meer eten. Vanuit eetstoornis therapie werd er wel eens gezegd ‘alleen fruit is geen tussendoortje’ en dan moest je zo’n voorverpakte koek. Nou, die staat niet in die schijf van vijf he. Net als zowat al het broodbeleg. Al helemaal als je vega(n) bent. Echt verschrikkelijk.
Sanne - Maandag 12 augustus 2019 22:09
Voor mij echt super verwarrend! Ik heb zoveel discussies gehouden met mijn diëtist die mij dingen wil laten nemen als tussendoortje die volgens het voedingscentrum niet oké zijn en dus wil ik ze ook niet. IEn andersom zegt het voedingscentrum eet fruit als tussendoortje dus ik doe dat, zegt mijn diëtist dat is geen tussendoortje. Dus ik weer in discussie....
w - Dinsdag 13 augustus 2019 00:12
Ik eet zelf niet meer volgens de schijf van vijf, maar ik denk dat het een heel goede basis is waar je gezond op zou kunnen leven. Ik mis het wel ergens. Het eten wat ik als kind deed, leek er toch op. Het is fijn om gewoon mee te doen met wat iedereen gemiddeld zoal eet. Dat is de schijf van vijf voor mij. Als ik dat gewoon was blijven eten, had het nu niet zo'n issue hoeven zijn, denk ik. Maar ik kan dat echt niet meer eten, moet wel gezond eten, na alle troep, kan niet meer kiezen daardoor en mis het eten van vroeger, gaf toch een 'thuisgevoel'' .
S. - Dinsdag 13 augustus 2019 09:46
Ik vind de schijf van 5 geen goede richtlijn. Ik heb zelf heel veel therapie gehad voor mijn eetstoornis en als ik die eetlijst zou invullen op het voedingscentrum dan vallen er heel veel producten buiten de lijst. Het begint al bij het beleg. Kaas en zoet. In therapie hadden we altijd 48+ kaas. Maar dat is te vet volgens het voedingscentrum. Zoet beleg valt ook buiten de schuif(jam, speculoospasta noem maar op staat er niet in) Fruit was geen tussendoortje maar altijd een koek erbij. Valt buiten de schijf. Toetjes. Wij moesten altijd halfvolle tot volle producten nemen. Maar enkel magere kwark en yoghurt staan er in.
Ik heb hem zelf kortgeleden een tijdje ingevuld en ik verbaasde me erover hoeveel er niet in staat maar die ik wel in behandeling dagelijks at en nu nog steeds eet. Mijn grootste kritiek dan ook is dat men voeding gaat indelen in gezonde en ongezondere producten. Ik denk dat voeding niet zozeer gezond of ongezond is zolang je maar een goede en gevarieerde basis hebt. En voor er mensen reageren maar ja dat staat toch in de blog. Maar wat er in de blog staat klopt niet helemaal er staat 3-5 keer maar als je hem invult dan is het 15 procent van je dagelijks hoeveelheid energie. laten we voor het gemak uitgaan van de richtlijn voor 2000 kcal dan kom je op 300 kcal die je buiten de lijst mag eten.

Ik ben geen diëtiste maar vind bv de richtlijnen van proud een beter alternatief dan de schijf van 5.Zeker voor mensen met een eetstoornis. Dan heb je een idee wat je ongeveer per dag nodig hebt maar kun je hem naar eigen behoefte invullen qua producten maar ook qua hoeveelheden. En die lijsten zijn vast gebaseerd op het voedingscentrum maar ik vind ze beter omdat ze voor mijn gevoel een betere basis hebben en producten niet gaan labelen als gezond of ongezond.
F - Dinsdag 13 augustus 2019 13:27
Ik vind het geen onzin. In denk dat we hier nogal verwend zijn wat eten betreft. Het is toch vanzelfsprekend dat veel bewerkte voedingsmiddelen zoals voorverpakte koeken en broodbeleg met ingredienten waar je de naam en betekenis eigenlijk zou moeten opzoeken minder gezond is dan pure producten of producten met minder suiker.

Je moet gewoon eten wat dan het beste bij je past, maar ga een ander ook niet afkeuren als diegene wel bewust gezonde voeding wil eten.

Ik hoor van mijn ouders en grootouders vaak dat koek, toetjes en snoep echt alleen op speciale gelegenheden werden gegeten en over het algemeen veel meer dingen uit het seizoen of pure producten werden gegeten. Nu 'moet' er elke dag een koek of toetje gegeten worden maar het lichaam heeft dat niet nodig.

Ik heb nog geen ervaring met diëtisten of artsen die suikerhoudende dingen, koeken of bewerkt eten met veel verzadigd vet en suiker aanraden .


Anne - Woensdag 14 augustus 2019 11:44
Ik ben ben hier helemaal mee eens. Het verwarrende van zo veel aanbod is eigenlijk niet normaal Wat
een uitzondering moet zijn hoort nu elke dag of meedere keren per dag voor te komen.
Maar dit geldt niet alleen voor het eten, mensen verwennen zichzelf met van alles wat ze niet nodig hebben. Je wordt niet gelukkiger van elke dag een feestje, maar juist ongelukkiger.
Voeding hoort simpel te zijn en 1000 en 1 keuzemogeljkheden maakt het allenaal maar moeilijker dan nodig is.Wij varen niet wel bij al die keuzes, alleen de fabrikanten en de winkeliers.
Breadfish - Woensdag 14 augustus 2019 07:23
Volgens mij is de schijf van 5 meer gericht op mensen die overgewicht hebben. De 5 regels die bij de Schijf horen zijn bijvoorbeeld:

Eet gevarieerd
Eet niet te veel en beweeg
Gebruik minder verzadigd vet
Eet veel groente, fruit en brood
Ga veilig met voedsel om

Waarom staat er wel "eet niet te veel" en niet, "eet niet te weinig"?
Daar kan ik me echt boos om maken.
E. - Woensdag 14 augustus 2019 11:52
Ja!
Er wordt altijd als vanzelfsprekend asngenomen dat mensen willen afvallen!
Waarom zou je je hele leven lang willen en moeten afvallen? De lijst is eigenlijk inderdaad voor mensen die dat willen, bedoeld!
w - Woensdag 14 augustus 2019 20:43
idd. wel een punt! Er wordt idd. dan vanuit gegaan dat men in het algemeen geneigd is teveel te eten, maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn.
Er zijn ook mensen die geneigd zijn te weinig te eten of te éénzijdig. ongeacht of iemand nu wel of niet een eetprobleem heeft.
E. - Zondag 18 augustus 2019 06:41
En er zijn ook mensen die het gewoon prima doen, en nergens op hoeven te letten. Dkor al de voirschriften en vermani gen KRIJGEN mensen problemen met het eten. Gaan ze zich afvragen of ze het wel goed doen en of ze gisd genoeg zijn. 😥