- DE GESPECIALISEERDE EETSTOORNIS AFDELING IS IVM BEZUINIGINGEN SINDS JAN 2015 GESLOTEN - Proud2bme mocht Nicole Plandsoen interviewen. Zij is klinisch psycholoog in het Antonius-ziekenhuis in Utrecht, locatie Overvecht. Zij werkt als behandelcoördinator van de eetgerichte intensieve groep. In de eet gerichte intensieve groep zitten anorexia en boulimia patiënten en eetstoornissen nao (niet anders omschreven).

Ook is er een poliklinische behandeling voor die zelfde doelgroep en de mensen die dat volgen komen 1 ochtend in de week voor behandeling. Bovendien zijn er groepsbehandelingen speciaal gericht op mensen met obesitas en overeetstoornissen.

Welke stappen worden er genomen bij een aanmelding?
Iemand meldt zich zelf aan of wordt door een verwijzer aangemeld en dan vindt er eerst een telefonische screening plaats. In dit telefoongesprek worden een aantal standaard vragen gesteld om te kijken welke klachten er spelen en bij welke behandelaar een eventuele intake plaats moet vinden. Als er sprake is van een eetstoornis en er is intensievere zorg nodig, dan wordt diegene op korte termijn ingepland voor een gesprek bij mij. Dit eerste gesprek is met mij en is om een beeld te krijgen van hoe de eetstoornis eruit ziet. Dus wat speelt er precies, hoelang speelt het al, zijn er ook andere klachten, gedragingen, eetpatroon en welke factoren spelen nog meer mee?

Verder wordt er in dit eerste gesprek informatie gegeven over de mogelijkheden qua behandelingen. Na dit eerste gesprek wordt er meteen een vervolg afspraak gemaakt en deze is meestal in dezelfde week. Bij dit gesprek is ook de psychiater aanwezig voor het medische gedeelte en de vragen die in het eerste gesprek zijn blijven liggen worden dan beantwoord. In dit gesprek wordt besloten of beide partijen met elkaar in zee willen gaan.

Als beide dit zien zitten, kan de cliënt meestal de dinsdag erop al instromen in de wachtlijst groep, de stabilisatiegroep. Deze groep komt eenmaal per week anderhalf uur samen. Daarin zitten mensen die op de wachtlijst voor de poligroep of de 5-daagse staan maar ook mensen die nog niet durven kiezen voor verdere behandeling.

Wat is de gemiddelde wachttijd?
In de intensieve groep zitten 9 mensen die 5 maanden in behandeling zijn. Maar in sommige gevallen is het nodig om dit te verlengen en daardoor is de wachttijd niet geheel voorspelbaar. Het is erg verschillend hoelang iemand moet wachten. Op dit moment is het 2 maanden, maar het is ook wel eens 4 maanden geweest en soms is er bijna direct plaats. De stabilisatiegroep is er om ervoor te zorgen dat er alvast kleine stapjes kunnen worden gezet zodat het probleem in de wachttijd niet groter wordt.

Hoe wordt de best passende behandeling gekozen?
Naar aanleiding van het tweede gesprek wordt de best passende behandeling gekozen. Wij hebben een poligroep en 5 daagse behandeling voor mensen met boulimia, anorexia en mensen die niet helemaal aan de criteria daarvoor voldoen. (NAO). Een indicatie voor 5 daagse is bijvoorbeeld als iemand al meerdere behandelingen heeft gehad of als iemand niet goed meer functioneert in het dagelijks leven. Het voordeel is dat beide behandelingen onder 1 dak plaatsvinden en dat er dus overgestapt kan worden, als poli te weinig effectief blijkt te zijn dan kan iemand naar de 5 daagse.

Wordt er aandacht besteed aan een goede nazorg?
Ik vind een goede nazorg erg belangrijk. Als je 5 maanden 5 dagen in week hier in behandeling bent geweest, ben je heel erg intensief bezig geweest. Maar daarna sta je ineens weer op straat. Dat is een grote overgang en daarom is het belangrijk dat er nazorg is.

Bij de nazorg wordt er per persoon gekeken wat de beste nazorg is. Sommige mensen gaan weer aan de slag en hebben genoeg aan onze nazorg groep, maar voor andere maken we een passend ‘pakket' om terugval te voorkomen. Zo'n pakket kan bijvoorbeeld PMT groep, psycho dramagroep en de nazorggroep bevatten. Ook komt het voor dat mensen worden doorverwezen naar individuele behandelaren.

Komt het regelmatig voor dat mensen terugvallen en weer bij jullie terecht komen?
Ja, helaas wel regelmatig. Een eetstoornis is ontzettend moeilijk om uit je systeem te krijgen. De gedachten zijn zo hardnekkig en de angsten zijn zo aanwezig dat dat heel moeilijk te doorbreken is. Ik vind het erg belangrijk dat de verwachtingen kloppen. Niet dat iemand denkt ‘als ik hieruit kom dan ben ik helemaal genezen'. De behandeling hier is een fase van het traject om te vechten tegen je eetstoornis. Wij hopen dat de behandeling mensen op het goede spoor zet, zodat diegene daarmee door kan gaan in het dagelijks leven.

Wat zijn de overeenkomsten en de verschillen met andere instanties?
Er is inhoudelijk niet heel veel verschil, maar typerend van onze behandeling is dat we ons heel erg richten op samenwerken met de mensen en instandhouding van autonomie. Wij vinden het belangrijk dat diegene de eigen verantwoordelijkheid houdt. Wij zitten er niet naast met het eten en wij dwingen de cliënten niet dingen te doen. Niet iedereen kan deze behandeling aan en sommige hebben het nodig dat er gezegd wordt ‘nu ga je eten'. Voor die aanpak kiezen wij niet en dan is diegene misschien meer gebaat bij een behandeling ergens anders. Als de cliënt het prettig vindt om de regie voor een deel zelf in handen te houden dan kan dit een hele goede effectieve behandeling zijn.

Leden van een groep hebben altijd invloed op elkaar, maar wat als ze elkaar negatief beïnvloeden?
Dat wordt besproken in de groep. Na het eten wordt in de groep besproken hoe dat ging en tijdens dat gesprek kunnen de cliënten elkaar feedback geven. Als iemand erg negatief is geweest dan wordt dat besproken met de groep en het effect van dat gedrag op de anderen. Indien nodig wordt het ook bespreekbaar gemaakt door het team. Er zijn niet zo snel consequenties als iemand negatief is maar onderzoeken van de motieven van dat gedrag en de gevolgen is meer onze stijl. We werken met ‘ win-win acties‘ . Als iemand zich niet aan de regels houdt, doet degene iets wat op zich ook een positieve actie is voor diegene. Wel zijn er consequenties voor iemand die de behandeldoelen niet haalt.

Dan kijken wij hoe dat komt en wat er moet gebeuren om die doelen wel te halen. In het uiterste geval stopt de behandeling, maar daar gaat een heel traject aan vooraf. Eerst verscherpen we de doelen, de volgende stap is dat de cliënt een bezinningsweek krijgt. Dit is een week zonder groepsactiviteiten waarin nagedacht kan worden of diegene op deze manier wilt vechten tegen de eetstoornis. Maar ook hier gaat een lang traject van bespreken en overleggen aan vooraf.

Sinds kort hebben we ingesteld dat de cliënt dan wel iets moet doen om het vertrouwen van de groep weer te herstellen zodat de anderen weten dat diegene zich wel weer aan de gemaakte afspraken wil gaan houden. Binnen de duidelijke afspraken is wel veel vrijheid, maar er zijn natuurlijk regels waaraan cliënten zich moeten houden.

In de behandelgroep zitten cliënten met boulimia en anorexia, waarom is dat zo?
Mensen met boulimia, anorexia en de tussengroep zitten op dezelfde groep. Wij denken dat vaak dezelfde thema's een rol spelen, bijvoorbeeld hoe ga je om met emoties, perfectionisme, het stellen van hoge eisen aan jezelf. Ook gaan deze stoornissen vaak in elkaar over, anorexia wordt boulimia of andersom.
De meiden uit de groep vinden veel herkenning bij elkaar qua thema's en we vinden het een voordeel dat de groep ook steeds wisselt. Iemand die al lang in de groep zit kan dingen herkennen bij een nieuw iemand uit de tijd dat diegene nog in het begin zat. De beginners kunnen veel leren van de mensen die al langer in behandeling zijn. Vooral om door te gaan op moeilijke momenten is dat belangrijk. Wij hebben vooral positieve ervaringen met het bij elkaar hebben van deze eetstoornissen.

Hoe wordt de groep samengesteld?
In principe komt iedereen van 18 jaar of ouder in dezelfde groep. Wij behandelen geen mensen jonger dan 18 jaar.

Waarom niet?
Omdat het één groep is en daar dus allemaal volwassenen zitten. Degene die de groep in komt moet wel om kunnen gaan met de verhalen van anderen. Je krijgt het een en ander te verwerken van de anderen. En jongeren kunnen daar vaak nog niet mee omgaan en zitten bovendien in een andere levensfase waar andere thema's spelen . We hebben heel af en toe iemand van 17, maar dan wordt er eerst goed bekeken of diegene het aan kan.

Als iemand aan meerdere stoornissen lijdt, worden deze dan beide behandeld?
Dat ligt er erg aan wat voorop staat en waar voor gekozen wordt. Stel dat er iemand is met een eetstoornis en die is als gevolg daarvan in een depressie belandt, dan wordt de eetstoornis behandeld. Als het iemand is die zwaar depressief is en dat voorop staat, dan wordt de behandeling daar eerst op gericht (kan wel op dezelfde afdeling, maar andere groep).

Worden alle 2e stoornissen hier behandeld of wordt er ook wel eens iemand doorverwezen naar een andere instantie?
Dat ligt eraan wat de andere stoornis is. ADHD behandelen wij hier niet als primaire diagnose, maar persoonlijkheidsstoornissen kunnen hier wel worden behandeld. Er is hier ook een persoonsgerichte groep en daar kan dat behandeld worden. Als wij denken dat langer durende behandeling nodig is dan wordt er geadviseerd om ergens anders hulp daarvoor te vragen.

Werken jullie samen met andere instanties?

Ik ben bezig om de samenwerking met Human Concern te verbeteren omdat ik denk dat wij veel voor elkaar kunnen betekenen. Zij kunnen patiënten naar ons verwijzen omdat zij ambulant behandelen en patiënten die iets meer nodig hebben kunnen dan hier terecht. Goede nazorg trajecten zijn belangrijk en daar kunnen zij een rol in spelen voor ons. Ik vind dat het doorverwijzen naar elkaar wat gemakkelijker zou moeten gaan.
Verder werken we ook samen met Rintveld. We verwijzen naar elkaar door.

Hoe worden de ouders betrokken bij de behandeling?
We behandelen alleen 18+. Dus dan gaat het niet alleen om ouders, maar ook andere naasten worden bij de behandeling betrokken, partners, kinderen en ouders. Bij de intake mogen deze ook aanwezig zijn, maar niet de volledige intake omdat mensen met een eetstoornis vaak geheimen hebben voor hun naasten. Dus om het hele verhaal te horen laten we cliënt ook even alleen in een gesprek gaan met een behandelaar. Één keer in de maand evalueren we de behandeling en daar worden de naasten ook voor uitgenodigd. Wij vinden het belangrijk met belangrijke anderen voor de patiënt te kunnen bespreken wat hen opvalt tijdens de behandeling of welke problemen zij ervaren in de omgang met de patiënt. De cliënt mag zelf weten wie hij/zij meeneemt, maar als er bij de therapie gebleken is dat er veel problemen zijn met de ouders en deze komen nooit mee, dan wordt de cliënt wel gevraagd hoe dat zit.

Indien nodig krijgen de naasten ook informatie en voorlichting over hoe te leven met iemand met een eetstoornis. Het is moeilijk om te leven in een gezin waar eetstoornis een grote rol speelt en wij willen zoveel mogelijk ondersteunen en de mogelijkheid geven om de naasten hun verhaal te laten doen. Ook kijken wij of we een plan kunnen maken over hoe ze ermee om kunnen gaan.

Wij hebben uit een ervaringsverhaal begrepen dat cliënten met elkaar op de zaal slapen.
Ja, dat klopt. Ik realiseer mij heel goed dat, dat geen ideale situatie is, maar wij kunnen op dit moment niet anders. Over 2 jaar verhuizen wij naar een andere locatie en dan zal dat anders zijn, maar nu is er niet meer plek dan voor 1 slaapzaal. Er wordt bij de intake al duidelijk verteld hoe het zit en waarom en dit wordt ook wel geaccepteerd door de cliënten. Er zijn ongeveer 5 mensen die gebruik maken van de zaal want de andere slapen niet hier, maar thuis (bijvoorbeeld een moeder die in de nachten thuis wil zijn). Het kan zijn dat iemand zich aanmeldt voor de 5 daagse, maar aangeeft niet hier te willen/ kunnen slapen en dan wordt er gekeken naar een oplossing.

Heeft iedereen wel een eigen plekje?

Ja iedereen heeft een eigen plek en ze hebben een eigen huiskamer waar alleen de cliënten uit de eetgerichte groep komen die hier slapen. Zo hebben ze banken en een tv en ze hebben er een gezellige plek van gemaakt.

Wat vindt u ervan dat cliënten op proud zitten en daar steun zoeken bij anderen?
Prima, het kan herkenning geven voor de meiden. Ik vind het een goede site en goed dat meiden daar extra steun kunnen krijgen.

Is er ruimte voor een andere behandelaar als het niet klikt?
Nee, we hebben een kernteam bestaande uit een psychiater, psycho motorisch therapeut, socio therapeut, stagiaire psychologie, behandelcoördinator, en op dit moment ook een pmt stagiaire. Dat is het team van de 5 daagse. Het komt zelden voor dat het niet klikt tussen een behandelaar en een cliënt. Bij de ene patiënt klikt het beter dan bij de andere, maar het is nooit voorgekomen dat het niet ging en dat op zich problemen gaf.

Wat als het niet klikt met de groep?

In de groep heeft iedereen andere behandeldoelen en daardoor hebben we wel eens scheve gezichten, maar wij kunnen volgens mij altijd wel goed uitleggen waarom dat zo is. De ene heeft andere dingen nodig dan de ander en niemand is hetzelfde. Het is belangrijk dat het een werkzame groep is. Ze hoeven geen vriendinnen te worden. Ze moeten iets aan elkaar hebben en de groep kunnen gebruiken voor hun eigen herstel. Als het niet gaat met iemand dan wordt er gekeken waarom het niet gaat en wordt er gekeken wat diegene zelf kan veranderen.

Natuurlijk is er met de 1 een betere klik dan met de ander, maar dat is in het dagelijks leven ook zo. Als er een aantal echt naar elkaar toe trekken en andere zich daardoor achtergesteld kunnen gaan voelen, wordt erover gepraat om het evenwicht te herstellen.
Het is een soort kleine versie van wat er buiten ook gebeurt, de wereld in een notendop.

Uit een ervaringsverhaal hebben we begrepen dat jullie gebruik maken van de running therapie, waarom doen jullie dat en voedt dat niet juist de bewegingsdrang?
De gedachte erachter is om de cliënten weer op een gezonde manier met sport om te laten gaan. Vaak is het zo dat ze overmatig sporten om kcal. te verbranden en dan worden ze afgeremd in hun gedrag. Geen 20 rondjes, maar bijvoorbeeld 2 en dan moeten ze proberen te ervaren wat er nou gebeurt tijdens het hardlopen. Anderen vermijden het hardlopen juist en die moeten dan gaan proberen wel weer een rondje te rennen en ook te ervaren wat er gebeurt. Wij proberen het dwangmatige eraf te halen. Ze hebben vaak niet eens in de gaten hoe ze zich gedragen en daar worden ze zich bewust van. Wij vinden het belangrijk dat ze voelen wat er met je gebeurt en ik heb zeker het gevoel dat het werkt. De cliënten rennen niet alleen, er rent ook een therapeut mee.

Zijn er nog meer dingen waarvan je vindt dat ze goed werken hier?

We doen veel met mindfulness en dat doen we ook bij de eetstoornis patiënten. We proberen de cliënten te laten accepteren wat er aan de hand is en de vaak veroordelende gedachten die er zijn te herkennen. Verder leren we de cliënten om te gaan met gevoelens en emoties die daarbij komen kijken.

Maken jullie gebruik van ervaringsdeskundigen?
Op het moment niet, maar we hebben dat wel een tijd gedaan. In de voorzorggroep heeft iemand mee gedraaid die de therapie succesvol had afgerond. Dat is toch anders voor de cliënten als een therapeut. Zij stopte op dat moment vanwege persoonlijke omstandigheden en daarna hebben we dat niet meer gehad. Maar het is wel goed dat het genoemd wordt, want dat werkte wel goed.

Wat zijn knelpunten?
De vervolgzorg gericht op eetstoornissen is moeilijk. Weinig therapeuten zijn gespecialiseerd in eetstoornissen en die het wel zijn hebben een wachtlijst. Bij ons is de wachtlijst heel erg wisselend en dat is ook een beetje een knelpunt. Het is van te voren lastig te zeggen wanneer iemand terecht kan.

Als iemand terugvalt en opnieuw in behandeling komt, is dat dan dezelfde behandeling?
Het programma is hetzelfde, maar de behandeldoelen kunnen wel anders zijn. De ervaring van de eerste keer wordt wel meegenomen. Er wordt gekeken naar hoe het kan dat diegene is teruggevallen. En naar wat diegene gemist heeft in de behandeling. De insteek wordt anders.

Is er nog iets wat je mee wilt geven aan de bezoekers van proud2bme?
Worstel niet te lang alleen. Er is zoveel hulp voor handen, maar je moet zelf de stap zetten om hulp te krijgen. Die eenzame worsteling hoeft echt niet.

Hoe heb jij jouw behandeling bij het St. Antonius Ziekenhuis ervaren?