"Voordat ik kon accepteren dat in mijn lichaam niet één persoon woonde, maar dat ik het lichaam moest delen met ook heel veel anderen was ik heel veel tijd kwijt. Na 3 jaar zeer intensieve gespecialiseerde therapie kon ik op mijn 22e zeggen dat ik het wel accepteerde."

Soms krijg ik de vraag van mensen "Wat houdt het leven met een Dissociatieve Identiteits Stoornis in?". Op die vraag ga ik proberen antwoord te geven.

De beste manier om dit uit te leggen is door te beginnen bij de term dissociatie. Dissociëren is jezelf psychisch gedeeltelijk afscheiden van wat er met jou of om je heen gebeurt. Zo kun je dissociëren van wat je aan het doen bent (gedrag); wat je voelt (emoties); wat je in je lichaam ervaart (zintuigen); je besef van wat er gebeurt (tijd of kennis). Dissociëren kan variëren van enigszins tot volledig, dus van het missen van een paar kleine details tot zo weinig weten dat het lijkt alsof je er niet bij bent geweest. Dissociatie is niet hetzelfde als dromerig zijn of selectieve aandacht.

Fotografie: Joe St. Pierre

"Als de spanning te hoog wordt, er triggers zijn in het heden uit het verleden of ik te weinig tijd neem voor mezelf merk ik dat ik nog steeds soms tijd kwijt ben, maar nu gelukkig wel zover dat 99% van de tijd wel kan herleiden wat ik dan heb gedaan."

De meest ernstige vorm van dissociatie is de Dissociatieve Identiteits Stoornis, afgekort DIS, vroeger ook wel de Meervoudige Persoonlijkheids Stoornis (MPS) genoemd. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is het niet zo dat mensen met DIS stemmen die van buitenaf komen horen, zoals het geval is bij schizofrenie.

Het komt vaak voor dat men naast Dis ook persoonlijkheidsproblematiek heeft. Naar schatting heeft 1 procent van de volwassenen Dis. 90%  is vrouw en in 90% van de gevallen is er sprake van een verleden met ernstig fysiek of seksueel geweld.

De volgende kernmerken horen bij DIS:

1. De aanwezigheid van twee of meer scherp van elkaar te onderscheiden persoonlijkheidstoestanden of identiteiten
2. Tenminste twee van deze persoonlijkheidstoestanden of identiteiten bepalen geregeld het gedrag van de betrokkene.
3. Onvermogen zich belangrijke persoonlijke gegevens te herinneren, wat niet verklaard kan worden door gewone vergeetachtigheid.
4. De stoornis is niet het gevolg van de directe fysiologische effecten van een middel of een ziekte.

De andere identiteiten van mensen met DIS worden ook wel alters genoemd. Deze zijn zo sterk dat ze afwisselend de controle hebben over iemands gedrag en bewustzijn. De overgang van de ene alter naar de andere kan ook heel plotseling plaatsvinden. Delen van de persoon leiden een afzonderlijk leven, met een eigen voorgeschiedenis, een eigen zelfbeeld en identiteit.

De identiteiten verschillen vaak ook wat betreft spraak, gedragingen, handschrift en kleding en soms hebben de identiteiten een eigen naam.

"Iedere persoonlijkheid heeft een eigen naam en staat op een ander punt in het leven. Zo zijn er delen die nog leven in het verleden en denken dat we nog midden in de trauma's zitten, maar zijn er ook delen die ouder zijn dan het lichaam.

Ook zijn er zowel mannen als vrouwen en tja een man heeft nog wel eens problemen met een vrouwelijk lichaam en dat werd dan ook vaak op destructieve manieren getoond. Voor de buitenwereld is het wel merkbaar als er iemand anders is, maar kunnen vaak de link niet leggen. Zo kreeg ik een keer op mijn werk de opmerking "kan je niet eens 1 handschrift gebruiken, weten we tenminste van wie het dossier is". Ook in mijn gedrag, mijn taalgebruik en woordkeuze, mijn houding is het terug te zien. Op mijn werk zijn we voornamelijk met 2 die het doen en dat gaat heel erg goed."

De ontwikkeling van je persoonlijkheid vindt plaats voor je 6e levensjaar en maakt je tot wie je bent. Natuurlijk kunnen dingen veranderen door dingen die je meemaakt, eigenlijk door je levenservaringen die je meekrijgt in het leven, maar de basis van je persoonlijkheid wordt gelegd voor je 6e levensjaar. Niet iedereen kan echter genieten van een fijne jeugd en een goede manier van zelfontplooiing en ontwikkeling.

Voor mijn 6e levensjaar had ik niet de kans om te genieten van het leven en de kans om mooie en leuke dingen te ontdekken om mijn persoonlijkheid te kunnen vormen. Mijn jeugd bestond uit seksueel, lichamelijk en psychisch misbruik door mijn ouders en de gemeenschap waarin ik leefde. Als kind is dit te veel en moet je een manier zoeken om toch om te kunnen gaan met de situaties. Zo ontstonden er andere personen bij mij die delen van de trauma's voor mij opvingen en droegen. Zo werd de impact van de trauma's voor mij minder en dragelijker. Op de momenten dat de andere mij overnamen had ik geen herinnering aan de gebeurtenis en daardoor hoefde ik dat deel van het trauma niet te dragen. Op deze manier kon ik ook omgaan met lichamelijk pijn zonder maar een kik te geven naar de persoon die mij dit aandeed. Mijn gevoelens werden afgevlakt en uitgeschakeld en de ontwikkeling tot één persoonlijkheid belemmerd.

Het zal lastig voor te stellen zijn dat er meerdere personen eigenlijk wonen in één lichaam. Ik probeer dit vaak onder woorden te brengen door het geven van een voorbeeld:

Je zit met 50 of 100 man in de bioscoop in één ruimte dat kan behoorlijk benauwend zijn en lastig omdat je het niet met iedereen kan vinden. Gelukkig is het bezoekje aan de bioscoop, maar de duur van de film en dan kan je weer lekker rustig naar je eigen huis gaan, naar de mensen die je vertrouwd en om wie je geeft. Die bioscoop zit in mijn lichaam en ik kan helaas niet zeggen ik ga weg want de film is voorbij. Ze zullen altijd bij mij zijn wat ik ook doe en wat ik ook onderneem. Net als in de bioscoop, waarin iedere persoon een eigen naam en leeftijd heeft is dat ook van toepassing op de personen bij mij.

In het leven kan het heel lastig zijn dat er meerdere gebruik maken van één lichaam, want iedereen heeft eigen belangstelling en dingen die hij of zij graag doet. Daarentegen zijn ze ook niet allemaal even oud en even blij met het lichaam waar ze gebruik van maken. Zo hebben de mannelijke delen het er heel moeilijk mee dat ze in een vrouwelijk lichaam zitten en de kinderdelen moeite met het feit dat het lichaam al volwassen is. Als een ander deel er is kan het gebeuren dat ik tijd kwijt ben en niet weet wat er gebeurt is. Door een aantal jaren therapie te volgen heb ik geleerd hoe ik kan toekijken vanaf een afstand naar het lichaam. Je kan je dat voorstellen als toekijken hoe je moeder het eten staat klaar te maken, alleen kijk ik dan toe op mijn eigen lichaam.

Een korte periode zijn wij bezig geweest met het verwerken van trauma's, maar doordat dat te veel ontregelde met tot gevolg dat ik zeer destructieve acties ondernam in het leven is er nu besloten om ons in de therapie puur te richten op stabilisatie. In de toekomst wanneer alle delen duidelijk zijn en ook duidelijk is welke functie zij in het verleden hebben vervuld en welke functie zij nu in het dagelijkse leven vervullen kunnen we gaan kijken of er mogelijkheden zijn om toch stukken te verwerken, zodat deze niet meer mijn leven beïnvloeden. Daarnaast is ook van belang dat alle delen het besef hebben in het heden te leven en het verleden voorbij is.

"Nog dagelijks merk ik de invloeden van de andere, maar gelukkig door ruimte te maken voor de andere en te accepteren dat ze er zijn kan ik nu fulltime werken en genieten van de dingen die ik nu heb."

Mocht je na het lezen van dit stuk het idee hebben dat jij je in mijn verhaal herkent raad ik je ten sterkste aan contact op te nemen met een gespecialiseerde instantie. Alleen zij kunnen je vertellen of deze diagnose bij jou hoort en tevens kunnen ze kijken naar de behandeling die jij nodig hebt.

Behandeling is zeker mogelijk. Er is helaas nog wel weinig effectonderzoek gedaan naar verschillende behandelingen, echter in de literatuur wordt veelal gesproken over het driefasenmodel. Hierbij moet de persoon met DIS leren om zijn overlevingsstrategie van dissociëren op te geven. In plaats van het dissociëren moeten dan andere methode worden aangeleerd om om te gaan spanning en problemen. Het uiteindelijke doel van de behandeling is het één worden van de traumatische herinneringen en gedissocieerde delen van de persoonlijkheid.

Voor informatie over gespecialiseerde centra in Nederland wil ik je verwijzen naar https://www.lcvt.nl, zij zijn volledig gespecialiseerd in de diagnosticeren en behandeling van vroegkinderlijke chronische traumatisering.

Vind je het interessant om een boek te lezen over DIS? Er zijn meerdere ervaringsverhalen in boekvorm. Onderstaand een lijstje:

• De 147 persoonlijkheden die ik ben - Bijnsdorp
• Sybil - Flora Rheta Schreiber
• Meervoudige persoonlijkheden - Michaele Huber
• Ik in meervoud - Joke Lijnse
• Als konijn gilt - Truddi Chase
• Gebroken Kind - Marcia Cameron
• Eerst persoon meervoud - Cameron West
• Schreeuw om stilte - Jean Darby Cline
• Stemmen in mijn hoofd - Trula Michaels LaCalle
• Van bezetenheid tot dissociatie - Stefaan Baeten
• In mijn verbeelding bestaan wij. - Edith van Walsum
• Gedeelde eenheid - Nolly van Gent
• Karen, de vrouw met zeventien persoonlijkheden. - Richard Baer
• Joan - Joan Frances Casey, Lynn Wilson en Karin Beuker
• Ik zal een Vader voor je zijn - Judith Machree en Mieke Tulp

Daarnaast bestaan er de nodige films die rond het thema DIS draaien:

• Me, myself and Irene
• The Three Faces of Eve
• Voices Within: The Lives of Trudi Chase
• Sybil
• Hide and seek

"Ik ben blij met wat ik heb bereikt tot op heden, de psychiatrie had me tenslotte afgeschreven in 2006 en mij de mededeling gegeven dat ik nooit normaal zou kunnen functioneren en mijn leven voornamelijk zou doorbrengen in opname."