‘'Keer op keer stonden we weer met de auto bij de kliniek na enkele dagen of weken. Het ging weer goed, vertelde ze ons. Een paar weken geleden lag onze dochter van 21 nog in het ziekenhuis aan de sondevoeding te wachten op een plek in deze kliniek. Ze vertelde ons dat ze echt haar best ging doen om beter te worden. Vanmiddag belde ze ons op met de boodschap dat het goed gaat en ze sterk genoeg is om naar huis te gaan. We geloven er niets van en het maakt ons als ouders boos, maar ook doodsbang. Dit is al de derde keer dat dit gebeurt. Waarom maakt ze niet een keer een behandeling af?'' - De ouders van.

Af en toe krijgen we dit soort mails in onze adviesmailbox. Ouders die met de handen in het haar zitten en radeloos op zoek zijn naar antwoorden en advies om hun dochter te helpen. Ze zien hun kind afglijden, liegen en keihard ontkennen. Ze zijn bang, boos, verdrietig en voelen nog veel meer en allemaal tegelijk. Ze hebben alles geprobeerd. Boos worden, dreigen, lief zijn, geduld hebben, steunen, loslaten en soms zijn er zelfs rechtelijke machtigingen bij komen kijken. Ze belooft van alles, maar keer op keer loopt de behandeling uit op niets. Ze loopt weg, doet alsof, liegt of verzint een eigen verhaal. Op dat moment lijkt ze die rare smoes ook nog te geloven.

Maar wat moet je nou doen als je dochter (of zoon) de behandeling niet aangaat of steeds stop zet? Zijn daar gebruiksaanwijzingen voor? Kan iemand je zwart op wit vertellen wat je moet doen in zulke situaties of is er een regeling in Nederland die haar kan dwingen? Nee, meestal niet. Helaas moet ik de ouders en omstanders die dit soort vragen hebben teleurstellen. In Nederland kun je niet zomaar gedwongen opgenomen worden, wanneer je niet in levensgevaar of een gevaar voor een ander bent. ''Dus zodra de sonde eruit is, ze weer wat energie heeft en haar gewicht iets is gestegen hebben we er niets meer over te zeggen?'' Dat klopt. En dat is in deze situaties eigenlijk ongelofelijk balen.

''Liza belde net, ze wil dat we haar op komen halen uit de kliniek. Ik heb haar behandelaar gebeld en ze zijn het er in de kliniek niet mee eens. Ik weiger haar op te halen. Ik werk hier niet aan mee, hoe graag ze ook wil dat ik haar kom halen. Het doet me verdriet, maar ik doe het niet.'' - De vader van.

Er zijn verhalen van meiden die vertellen dat een gedwongen opname (met een rechtelijke machtiging) hun leven heeft gered. Ze waren op het moment zelf ontzettend kwaad, bang en door het dolle heen. ‘'Als mijn ouders mij niet hadden opgesloten in die kliniek, dan had ik er waarschijnlijk niet meer geweest.'' vertelde een jonge vrouw die inmiddels moeder is. Het gaat nu ontzettend goed met haar. Iets wat ze zelf nooit had gedacht, na al die jaren van ziekte en gevecht. Maar er zijn ook verhalen van meiden waarbij dit juist niet heeft geholpen en het zoeken naar een passende behandeling die niet gedwongen was juist de oplossing is geweest. Lastig dus, want waar doe je nu goed aan als ouders, vriend of vriendin in zo'n situatie?

Behandeling is niet alleen een vereiste bij een ongezond laag lichaamsgewicht. Ook mensen die een normaal gewicht of overgewicht hebben kunnen zeer ernstige eetstoornissen hebben. Het gaat erom dat iemand zichzelf aan het kapot maken is door weinig, slecht, onregelmatig, overmatig of extreem te eten en te compenseren. De eetstoornis gaat buiten dat, vooral om een diep gevoel van eenzaamheid en ongelukkigheid. Pijn en verdriet waarbij hulp nodig is van professionals. Ze kan nog zo hard roepen dat ze nu echt beter gaat eten, maar wanneer dit al meerdere keren niet bewezen is en ze teruggevallen is, laat dit alleen maar zien dat ze het met alleen hulp van haar omgeving of haar eigen motivatie niet redt.

Er kunnen tal van redenen zijn waarom je dochter, vriendin of partner geen hulp wil van een gespecialiseerde instelling of psycholoog, maar angst is vaak belangrijkste oorzaak. Bang om de controle te verliezen, bang om echt te leven, bang om iemand te zijn zonder eetstoornis, bang om aan te komen en zo zijn er nog veel meer angsten. De angst die het ‘kwijtraken' van de eetstoornis met zich meebrengt is ontzettend groot en moet je niet onderschatten als omstander. Desalniettemin is het belangrijk dat ze die angsten toch aangaat en leert overwinnen. Hoe moeilijk dat gevecht ook mag zijn.

‘'Na maanden van spanning, angst, ziekenhuisbezoeken en ziekenhuisje thuis, was het dan eindelijk zover. De kliniek had een bed vrij en ze kon terecht. Ik was als vriendin zo opgelucht. Ze had me met nadruk beloofd dat ze er nu echt voor wilde gaan en dat ze de hele behandeling af zou gaan maken. Ze wilde weer leuke dingen met me doen en ik had heel veel hoop dat ze beter zou worden. Na drie weken kreeg ik een sms. ‘'Het gaat goed met me en ik heb vanmiddag in het gesprek aangegeven dat ik mij weer sterk genoeg voel om naar huis te gaan. Volgende week kan ik dus gewoon gezellig mee winkelen! Zin in!'' Ik was boos, teleurgesteld en eigenlijk had ik helemaal geen zin meer in winkelen met haar, maar dat zeg ik maar niet.'' - Een vriendin van.

Vaak zijn we als omstanders in dit soort situaties enorm bang om de ander te kwetsen, te verliezen. Het gaat al niet goed met haar en wanneer je eerlijk bent zal ze meteen in de slachtofferrol duiken en denken ‘'Zie je wel, niemand geeft om mij''. Je houdt je keer op keer in en bent heel voorzichtig met wat je wel en niet kunt zeggen tegen haar. Je verpakt alles heel lief, als je iets confronterends uit wilt spreken en bent bang voor hoe ze het op zal vatten. Want kun je wel zeggen dat je teleurgesteld in haar bent? Mag je eerlijk zijn over je boosheid en frustratie? Is het helpend om haar te vertellen hoe jij je voelt als ze voor de zoveelste keer haar belofte om de behandeling af te maken breekt?

Wanneer iemand keer op keer een belofte naar je toe maakt en deze niet houdt, kan dit jou erg verdrietig of boos maken. Dat mag. Ik denk dat het ook goed is om eerlijk te zijn, wanneer je iemand steunt in haar herstel. Je maakt afspraken waarbij ze je vertelt beter te willen worden. Als dat zo is, moet ze zich ook aan de afspraken houden. Jij steunt haar niet in het gedrag waarmee ze zichzelf kapot maakt. Je wilt haar steunen in haar herstel, niet in haar verslaving rondom eten en gewicht.

Ik noem het woordje verslaving heel bewust in bovenstaande zin. Een eetstoornis is niet op alle vlakken, maar in sommige situaties zeker te vergelijken met een drugs of drankverslaving. Je kunt het dan ook niet als waarheid aannemen dat je dochter na drie dagen in de kliniek weer beter is en het allemaal zonder therapie wel weer aankan, net als dat een drugsverslaafde na drie dagen niet afgekickt is en de rest zelf wel kan. Beiden zijn het zeer onwaarschijnlijke verhalen die door degene die verslaafd is vaak met ontzettend veel geloofwaardigheid en overtuiging worden gebracht. Blijf bij jouw waarheid in deze situatie en vertel ook hoe jij erover denkt. Blijf bij haar en blijf rustig, maar wees wel eerlijk.

Eerlijkheid en oprechtheid is iets wat heel erg belangrijk is in de liefde en in het leven. Een relatie zoals je die hebt met je vriendin, partner of dochter die een eetstoornis heeft, heeft dit ook nodig. Als je oprecht en eerlijk bent, dan kun je op elkaar vertrouwen. Zij kan dan op jou vertrouwen, omdat je duidelijk bent en ze weet wat ze aan je heeft. Ze weet dat wanneer ze je belt met de vraag om haar op te halen uit de kliniek, je dit niet doet omdat je dat hebt afgesproken bijvoorbeeld. Kun je niet duidelijk zijn of twijfel je aan dingen, verdiep je dan in eetstoornissen. Vraag advies, praat met mensen om je heen en verzamel informatie zoveel als je kunt. Als je haar wilt steunen is het fijn dat je ook weet waar haar eetstoornis echt om gaat.

Wat kun je dus doen, als ze opnieuw de behandeling stopzet of geen hulp wil? Als ze geen hulp wil, raad ik je aan om dit eens door te lezen. Stopt ze de behandeling dan is het goed om eerlijk te zijn. Je hoeft niet razend kwaad te worden, om te vertellen dat het je verdrietig, boos of teleurgesteld maakt dat ze haar belofte breekt. Je kunt op een rustige, volwassen manier met haar in gesprek gaan, zonder haar jouw mening op te dringen. Je mag haar ook vragen wat haar plan nu is. 

Vertel dat je haar graag wilt steunen in het beter worden, niet in het ziek zijn en zieker worden. Het is voor jullie band dus belangrijk dat ze hulp krijgt en stappen zet. Wil je hierin zelf steun, vraag dan of je haar behandelaar mag bellen of ga zelf in gesprek met een psycholoog om jezelf te laten ondersteunen in dit proces. Een centrum voor eetstoornissen kan jou als ouder of partner eventueel ook in ondersteunen. Bekijk daarvoor ook eens onze hulpkaart of bespreek dit met je huisarts. 

Pas op dat je de eetstoornis niet als haar identiteit gaat zien. Je dochter, partner of vriendin is meer dan de eetstoornis, ook al speelt het een grote rol op dit moment. Pleit haar echter niet vrij in de keuzes die ze maakt onder invloed van de eetstoornis. Ze kan kiezen, heeft jouw steun en er is heel veel hulp in Nederland om van een eerstoornis te herstellen.

Wil je meer weten over hoe je iemand kunt helpen met een eetstoornis, lees dan:
Ze ontkent haar eetstoornis
Hoe help je iemand met een eetstoornis?
Wat kan ik als ouder zelf al doen?
Hoe help je een vriendin met een eetstoornis?
Omgaan met iemand met een eetstoornis
Uitwonende dochter met een eetstoornis
En bekijk de andere artikelen voor ouders en omstanders hier.