Vanavond is de eerste aflevering van het programma Beschadigd. Een programma dat bestaat uit vier afleveringen waarin mensen gevolgd worden die te maken hebben met automutilatie. Een heftige promo video laat zien hoe dit kan zijn voor sommige mensen, wat de vooroordelen zijn die zij te horen krijgen en hoe het komt dat ze dit zijn gaan doen. Iedere persoon heeft een ander verhaal.

Zelfbeschadiging wordt niet altijd begrepen. Dat snap ik ook wel. Destructief gedrag is moeilijk te begrijpen voor mensen die jou mooi, lief of leuk vinden of hier zelf weinig herkenning in vinden. Toch kan dat onbegrip lastig zijn voor mensen die er wel mee te maken hebben. Er heersen dan ook heel wat vooroordelen over automutilatie. Een aantal zal ik hieronder bespreken.

1. Als je jezelf beschadigt ben je gek
Mensen die zichzelf beschadigen zijn niet gek. Er speelt misschien een probleem bij diegene, maar hij of zij is het probleem niet. Er is iets aan de hand, er ligt een probleem ten grondslag aan het gedrag. Dit betekent niet dat die persoon psychisch helemaal in de war is of niet normaal kan functioneren.

2. Als je jezelf beschadigt heb je borderline
Sommige mensen die zichzelf beschadigen hebben ook een borderline persoonlijkheidsstoornis, maar niet alle mensen die zichzelf beschadigen hebben dit. Het is ook niet zo dat alle mensen met borderline zichzelf beschadigen. Dit is dus een vooroordeel dat soms kloppend is, maar zeker niet altijd. Je kunt niet aan iemands littekens zien of die persoon borderline heeft of niet.

3. Als je jezelf beschadigt wil je aandacht
Dit wordt vaak gedacht over mensen die automutileren. Ze zoeken aandacht en zijn op zoek naar zorg. De littekens laten anderen schrikken of maken hen bezorgd. Natuurlijk wekt pijn en zelfbeschadiging zorgen op bij mensen in de omgeving van iemand die zichzelf verwondt. Toch is het niet altijd zo dat iemand dit doet omdat hij of zij aandacht wil van anderen. Vaak worden de littekens lange tijd voor anderen verborgen gehouden of soms zelfs nooit aan anderen getoond.

Je lichaam permanent beschadigen om aandacht te vragen is niet een manier die je zomaar kiest. Toch is het zo dat sommige mensen om aandacht vragen van anderen. Dit doen zij echter niet in de negatieve zin van het woord. Mensen die zichzelf beschadigen om aandacht doen dit veelal als een schreeuw om hulp, zij weten echter (nog) geen andere, constructieve manier, om deze hulp te vragen. Aandacht vragen is bovendien ook niet per se negatief. Ieder mens heeft immers aandacht nodig en behoefte aan hulp en zorg. Wel is het belangrijk dat iemand gaat leren dit op een andere manier, dan via destructief gedrag te doen.

''Tijdens één van mijn crisisopnames beschadigde ik mezelf omdat ik niet goed kon aangeven dat het niet goed met me ging. Ik durfde niet naar het kantoortje van de verpleging te stappen om te vragen of iemand tijd had voor een gesprekje, dan voelde ik me al snel te veel en was ik bang dat ik iemand tot last was. Door mezelf te beschadigen sloeg ik naar mijn idee twee vliegen in één klap: het was voor mij een manier om te ontladen en ik had naar mijn idee een ''goede reden'' om naar de verpleging te stappen, ze moesten immers mijn wonden verzorgen. Dan werd er ook direct gevraagd hoe het met me ging en durfde ik wel te zeggen dat ik me niet goed voelde.'' -Anoniem

4. Als je jezelf beschadigt ben je een emo
Een ‘emo' was bij ons op school vroeger iemand die in het zwart gekleed ging en bepaalde muziek luisterde. Ook gingen er vooroordelen over de mensen rond dat zij depressief waren en zichzelf sneden. Sommige mensen die zich in deze stijl kleden, zullen zichzelf misschien beschadigen, maar dat hoeft natuurlijk helemaal niet zo te zijn. Ook zal iemand die automutileert dit niet doen omdat deze een bepaalde kledingstijl of cultuur tof vindt. Zelfbeschadiging gaat om veel meer dan een trend en is iets heel persoonlijks.

5. Als je jezelf beschadigt ben je labiel en zwak
Natuurlijk zit iemand die zichzelf pijn doet vaak niet lekker in zijn of haar vel. Meer dan dat. Het gaat niet goed met diegene en hij of zij weet niet op een andere, gezonde en constructieve manier met die gevoelens om te gaan. Diegene kan dan misschien niet zo sterk in zijn of haar schoenen staan, maar labiel is een groot en vaak een negatief, niet alomvattend woord. Diegene is bovendien niet zwak en kan juist een heel erg sterk persoon zijn, maar met bijvoorbeeld een heel naar verleden. 

6. Als je jezelf beschadigt wil je zelfmoord plegen
Sommige mensen die zichzelf beschadigen zijn zo depressief dat zij ook wel eens denken aan zelfmoord. Toch is het zeker niet zo dat iemand die zichzelf pijn doet, eigenlijk dood wil. Automutileren is geen poging tot zelfmoord. Vaak is het juist een manier om te overleven. Lees ook eens de blog: Snijden om niet te hoeven voelen.

''In de periode dat ik mezelf beschadigde probeerde ik mijn wonden zoveel mogelijk te verbergen. Toch gebeurde het een keer dat iemand het zag en diegene zei toen dat ik echt wel wat dieper moest snijden als ik dood wilde. Dat soort opmerkingen zijn behoorlijk pijnlijk als je je al zo slecht voelt en schaamt voor het feit dat je jezelf beschadigt. Voor mij was het op dat moment een manier om met spanningen om te kunnen gaan.'' -Anoniem

7. Als je jezelf beschadigt ben je gevaarlijk
Mensen schrikken vaak van het idee dat iemand zichzelf pijn doet. Ze kunnen het zich moeilijk voorstellen en vinden het eng. Littekens kunnen mensen afschrikken. Door onbegrip kan iemand soms niet goed snappen dat dit een heel persoonlijk probleem is en dat het niet gericht is op anderen. Toch is dat zo. Automutilatie is gedrag dat juist erg gericht is op de persoon zelf.

8. Als je jezelf beschadigt zit je in een (puberale) fase
Veel psychische problemen ontstaan tijdens de pubertijd. Daarom zijn er ook relatief veel mensen die zichzelf beschadigen die in de pubertijd zitten. Dit betekent niet dat het een puberale fase is en dat het vanzelf weer over gaat. Zelfbeschadiging is geen gedrag dat bij de pubertijd hoort. Ook volwassenen kunnen deze problemen hebben. Het is een serieus probleem waarbij vaak hulp van een psycholoog nodig is.

9. Als je jezelf beschadigt kom je daar nooit meer van af
Automutilatie is een psychisch probleem dat te overwinnen is. Ik ken veel mensen die in het verleden zichzelf pijn deden en hier vanaf zijn gekomen. Sommige mensen houden littekens, anderen hebben hier minder last van. Depressie, eetstoornissen, automutilatie zijn allemaal problemen waarvan gedacht wordt dat het nooit meer over gaat. Dat is zeker niet zo. Met de juiste hulp kun je van deze problematiek af komen.

''Ik heb nog heel lang de drang gehad om mezelf te beschadigen, ook toen het al veel beter met me ging. Als er iets misging, of ik maakte een fout op school, dan kwam die gedachte al snel bij me op. Toch lukte het me om er niet aan toe te geven en inmiddels gaat het al jaren goed. De drang is vanzelf afgenomen en de littekens vervagen steeds meer. Mensen die het niet weten, zien het niet eens.'' -Anoniem

10. Als je jezelf beschadigt verdien je geen medische hulp
Soms wordt er erg hard gereageerd op mensen die medische hulp nodig hebben na zelfbeschadiging. Sommige mensen vinden dat iemand dit zelf moet oplossen, omdat ze dit zelf heeft gedaan. Toch kan medische hulp soms belangrijk zijn en verdient iemand die een psychische reden heeft voor de problemen net zoveel hulp als iemand die door een ongeluk beschadigd is.

Toch vinden veel mensen dat iemand die een ongeluk heeft gehad voorrang heeft op iemand die zichzelf heeft verwond. Ikzelf vind dat er altijd gelijke hulp gegeven moet worden. Wel vind ik dat er gekeken moet worden naar een doorverwijzing naar psychische hulp voor deze persoon.

Dilemma:
''Stel er komen twee mensen binnen op de eerste hulp. Beiden hebben een gelijke wond. De een heeft een ongeluk gehad en de ander heeft zichzelf beschadigd. Wie zou jij als eerst helpen? ... En wat nu als die persoon die zichzelf heeft beschadigd al meerdere keren hulp nodig heeft gehad.''

Als jij jezelf herkent in het programma ‘Beschadigd' en zelf te maken hebt met een vorm van zelfbeschadiging is het belangrijk dat je hierover gaat praten met mensen om jou heen en hulp te zoeken. Je bent niet de enige die te maken heeft met automutilatie, het is rot en je kunt hier hulp voor krijgen. In dit blog vind je 21 tips tegen destructief gedrag, waaronder zelfbeschadiging.

Plaatjes: Weheartit