Gedurende het leven van een kind, wanneer zij groeit van het echte kind zijn naar puber en vervolgens naar volwassenheid, verandert er ontzettend veel. Het kan voor ouders soms lastig zijn om echt helemaal te begrijpen wat er in het hoofd van hun zoon of dochter omgaat en om echt aan te sluiten bij haar belevingswereld en de bijbehorende levensfase. Dit kan veroorzaken dat het contact verandert en dat er meer afstand komt tussen ouder en kind. Dit gebeurt erg vaak terwijl het juist op deze cruciale momenten in het leven belangrijk is om je kind te kunnen steunen en begrijpen.

Een aantal jaar geleden heb ik een aantal workshops gegeven aan ouders van kinderen die naar de middelbare school gaan. Op het moment dat een kind de overstap maakt van de basisschool naar de middelbare school, gaat er veel veranderen in haar leven. Ze krijgt te maken met een andere sociale omgeving die op het eerste gezicht minder veilig lijkt dan de oude vertrouwde basisschool. 

Bron

Je moet ineens voor elke les naar een andere klas, je komt sowieso in een heel nieuwe klas met andere kinderen die ook weer van andere scholen komen, je krijgt heel ander soort vakken, je bent ineens weer de jongste en je krijgt daardoor te maken met oudere leerlingen. Als je dan eenmaal ouder wordt, komen er ook steeds meer verleidingen om de hoek kijken zoals roken, drinken, seks, stelen, etc. Groepsdruk speelt vaak een grote rol als het gaat om het toegeven aan verleidingen maar natuurlijk hoort het ook een beetje bij de leeftijd dat dingen ineens interessant worden.

De workshop die ik gaf ging over contact met je kind. En natuurlijk is dit niet iets wat alleen voorkomt op het moment dat je kind naar de middelbare school gaat. Ook in andere levensfases is dit ontzettend belangrijk. Het leven vraagt soms veel van jongeren en het leven is lang niet altijd makkelijk.

Luisteren zonder oordeel
Ik heb altijd ervaren dat het heel fijn is als ouders luisteren en mij proberen te begrijpen zonder dat er direct een oordeel of sanctie aan vast zit. Wanneer een kind de ervaring heeft dat er altijd direct een oordeel, mening of straf boven het hoofd hangt op het moment dat zij iets eerlijk verteld, kan dit er voor zorgen dat zij het gevoel heeft dit niet te kunnen bespreken waarna ze het voor zichzelf houdt. Hierdoor vermindert het contact met je kind het ontstaat er afstand. Goed contact met je kind is ontzettend belangrijk omdat zij dan weet dat ze ook in moeilijke periodes, wat er ook is, bij haar ouders terecht kan.

Contact houden en een eetstoornis
Dit geldt natuurlijk ook als je dochter een eetstoornis heeft of andere problemen. Een eetstoornis gaat vaak samen met gevoelens van schaamte, verdriet, onzekerheid, minderwaardigheid en soms ook met schuldgevoelens. Veel meiden met een eetstoornis zijn bang voor het oordeel van anderen en onbegrip. Wanneer het contact met je kind slecht is en er veel oordelen zitten in de manier van communiceren, kan je hierdoor als ouder snel een deurtje dicht doen. Onzekerheid en gevoelens van onbegrip kunnen dan zo sterk aanwezig zijn waardoor ze er verder niks meer over zal zeggen.

Hoe houdt je contact?
Eigenlijk gaat het allemaal om luisteren zonder oordeel. De reacties van een ouder op een heftige ontdekking of bekentenis kunnen allemaal heel logisch zijn en ook terecht, maar hiermee bereik je lang niet altijd wat je wilt. Tijdens de workshop merkten wij dat het ontzettend lastig is om aan te sluiten bij je kind in extreme situaties. Neem bijvoorbeeld het onderstaande voorbeeld.

*Je 14 jarige dochter zegt tegen je dat ze gestopt is met eten omdat ze zichzelf dik vindt en haar lichaam haat.*

Bron

Natuurlijk doet dit ontzettend veel pijn om te horen. Dat jouw dochter, die in jouw ogen de mooiste van de wereld is, zichzelf niet accepteert en sterker nog, maatregelen neemt om hier op een ongezonde manier verandering in te brengen. In eerste instantie kun je vanuit impuls reageren door extreem verdrietig of boos te worden uit onmacht en bijvoorbeeld te zeggen dat ze niet dik is en maar gewoon normaal moet eten. Dit is een reactie die volkomen begrijpelijk is, maar niet aansluit bij de belevingswereld van jouw dochter. Op deze manier duw je haar eerder weg en heb je de kans dat haar reactie: "Laat maar, je begrijpt mij toch niet" is. Natuurlijk mag jij zeggen hoe je er over denkt, maar neem haar woorden serieus. Jij ziet wel dat het niet zo is en dat mag je best zeggen, maar vergeet niet in te gaan op wat zij zegt. Zij zegt namelijk dat ze dat zo ervaart en daar ligt een gevoel en een emotie onder. Soms helpt het om haar eerst de kans te geven om te vertellen wat er in haar omgaat. Toon begrip, stel vragen, deel je zorg, etc. maar oordeel niet direct en hou je mening aan het begin even achterwegen. 

Voorbeeldje
Een voorbeeld dat voor veel opschudding zorgde tijdens de workshop is dat een meisje van 15 jaar thuis kwam met een navelpiercing. Niet gek toch, dat de reactie van veel ouders direct boos is als 'waarom heb je dat niet overlegd?' 'je weet dat je dat pas mag als je 18 jaar bent' 'je haalt hem er nu uit!' 'dat komt zeker omdat je vriendin het ook heeft, heeft ze je overgehaald om het stiekem te doen?' 'je hebt huisarrest!' Ik heb zelf geen kinderen maar ik denk dat mijn eerste reactie ook hier in de buurt zou liggen. Wel zorgt dit vaak voor een extreme, al dan niet extremere tegenreactie en hierdoor ontstaat er een groot conflict.

Aansluiten bij de belevingswereld van je kind en niet direct oordelen kan helpen om de situatie niet te laten escaleren maar belangrijker nog, het kan er voor zorgen dat je dochter dit soort dingen in het vervolg niet meer doet. Het kan er voor zorgen dat die tegendraadse houding afneemt, dat zij het gevoel heeft dat het niet nodig is om dingen stiekem te doen.

Aansluiten betekent niet dat je geen grenzen stelt
Bij de oefening kregen sommige ouders het gevoel dat ze geen grenzen mochten stellen, niet mochten zeggen wat ze hier echt van vonden en niet mochten straffen. Dit is absoluut niet het geval. Het gaat om de manier van communiceren en van je inleven en aansluiten bij je kind. Bij het bovenstaande voorbeeld kun je bijvoorbeeld wel eerst zeggen dat je ervan schrikt en even niet zo goed weet wat je ermee moet maar dat je er graag even over wilt praten. Stel vragen, probeer er achter te komen wat maakte dat jouw dochter dit heeft gedaan en hoe het komt dat het stiekem moest gebeuren. Misschien is het wel een signaal en wil zij hier juist over praten en heeft ze het onder druk gedaan. Je hoeft niks goed te keuren waar je niet achter staat, maar het gaat echt om de manier waarop.

Het luisteren en echt aansluiten bij je kind kan helpen om het contact goed te houden. Dit gaat niet alleen voor heel extreme situaties op maar het is belangrijk bij zoveel meer dingen. Probeer je eens bewust te worden van de manier waarop jij op je kind reageert en hoe je dit ook anders kunt doen.

* Voor het gemak heb ik geschreven in de vrouwelijke vorm.
Natuurlijk kan dit ook over een zoon gaan in plaats van een dochter.